Er zijn veel verschillende surroundformaten en het is erg lastig om te weten wat ze allemaal nu precies voor je kunnen betekenen. Wel is van belang dat je weet welke nu de belangrijkste formaten zijn, zodat je er zeker van kan zijn dat je receiver deze formaten aan kan. Op een dvd of Blu-Ray disc staan vaak verschillende formaten, zoals Dolby Digital of DTS, en het is belangrijk dat je weet of je receiver deze formaten wel kan afspelen. Je receiver moet namelijk deze signalen omzetten naar geluid en doorsturen naar je luidsprekers.
Laten we het dus niet al te lastig maken. Er zijn twee belangrijke formaten;
- Dolby Digital
Dolby Digital is een formaat dat wordt gebruikt op zo goed als alle dvd’s en (HD) tv-uitzendingen. Dit formaat verwerkt de signalen digitaal op je 5.1 surround opstelling.
- DTS
DTS is een formaat dat ook beschikbaar is op 70 procent van alle Blu-ray discs en dvd’s, meestal naast Dolby Digital. Ook dit formaat verwerkt de signalen digitaal op je 5.1 surround opstelling.
Beide formaten zijn beschikbaar op nagenoeg alle Blu-ray discs en dvd’s die tegenwoordig te verkrijgen zijn en ook 99% van alle receivers kan gewoon met deze formaten omgaan.
Meer audioformaten
Mocht je toch een 6.1 of 7.1 home cinema systeem willen of hebben staan dan moet je gaan kijken naar Dolby Digital Surround-EX en DTS ES. Deze toevoegingen zorgen ervoor dat je ook op meer dan 5 kanalen geluid kunt weergeven. Overigens hebben beide formaten (DTS & Dolby) ook de mogelijkheid om vanuit stereo-bronnen geluid te geven over 5 kanalen en dus surround geluid na te bootsen. Dolby Pro Logic is een van deze formaten. Dolby Pro Logic vind je niet terugop bronnen zoals dvd’s en Blu-ray discs, maar is vaak een instelling van de receiver.
Dolby Pro Logic IIz
Deze instelling, terug te vinden op receivers en niet op bronnen zoals dvd’s en Blu-ray discs, zorgt dat de receiver extra surroundinformatie stuurt naar twee ‘effect luidsprekers’ die geplaatst zijn boven de twee front luidsprekers. De weergave van het geluid komt zo nog dichter bij de realiteit. Mensen zijn over het algemeen gevoeliger voor geluid dat op deze manier weergegeven wordt, via twee hoger staande/hangende luidspreker voor de luister positie. Bepaalde geluidseffecten zoals wind of regen worden weergegeven door deze luidsprekers en creëren een realistischer geheel. Door de twee extra luidsprekers kan een 5.1 opstelling een 7.1 opstelling worden en een 7.1 opstelling zelfs een 9.1 opstelling. Het enige wat je dus nodig hebt zijn twee extra speakers en een receiver die de Pro Logic IIz technologie ondersteunt.
Lees meer over Dolby Pro Logic, Pro Logic II, Pro Logic IIz en Pro Logic IIx surround sound
Dolby Volume en Audyssey Dynamic Volume
Er zit nogal veel verschil in volume tussen tv-programma’s (ook binnen programma’s), films en commercials. Dit kan ervoor zorgen dat je handmatig steeds het volume bij moet stellen wanneer er bijvoorbeeld een commercialbreak komt. Met Dolby Volume en Audyssey Dynamic Volume worden deze verschillen automatisch weggewerkt. Audio levels worden continu gemonitord en waar nodig bijgesteld.
HD audioformaten
In het HD tijdperk zijn er wel weer wat nieuwe toevoegingen bijgekomen die van belang zijn, namelijk Dolby True HD en DTS-HD Master Audio. Deze twee formaten zijn ook weer afkomstig van de normale Dolby en DTS formaten alleen is hier het verschil dat ze een vele malen lagere compressie hebben en dus een veel beter geluid. Deze nieuwe formaten staan op Blu-ray discs en niet op normale dvd’s. Wil je deze hogere audio kwaliteit kunnen afspelen moet je dus een Blu-ray speler hebben, maar ook een receiver met een decoder (een chip die het mogelijk maakt om surround formaten af te spelen) voor Dolby True HD en DTS-HD Master Audio. De nieuwste receivers hebben deze decoder, maar oudere receivers nog niet.
Lees meer over het verschil tussen Dolby TrueHD en DTS-HD Master Audio.
Let op; Wanneer je een oudere receiver hebt, maar wel een Blu-ray speler is het nog steeds mogelijk om HD surround formaten af te spelen. Je moet dan de Blu-Ray speler zo instellen dat hij het signaal decodeerd naar PCM. Dit is wellicht wat ingewikkeld, maar via de gebruiksaanwijzing kom je hier vast uit. Ook kun je een Blu-Ray speler aanschaffen welke 5.1 analoge audio uitgangen heeft (6 aparte audio uitgangen). Op deze manier zet ook de Blu-Ray speler je HD surround formaat om en stuurt het naar de receiver.
Lees meer over het verschil tussen PCM en Bitstream Audio.
Surroundformaten voor meer speakers
Hoewel 5.1-kanaals en 7.1-kanaals opstellingen het meest gebruikt worden verschijnen er steeds meer audioformaten die meerdere speakers in de opstelling gebruiken. In de afgelopen jaren zijn er nieuwe surround-formaten als Audyssey DSX, DTS Neo:X en Dolby Atmos uitgebracht waarmee extra speakers in de opstelling geplaatst worden, bijvoorbeeld boven de luisterpositie of bovenin de voorzijde van de luisterruimte.
THX
Als je wel eens naar de bioscoop bent geweest, ben je zeker eens THX tegengekomen op het scherm, maar tegenwoordig vind je het THX logo ook terug op de beter home cinema producten. Veel mensen denken dat THX een geluidsformaat is zoals er zovelen zijn (DTS, Dolby Surround, etc.), maar niets is minder waar. THX is een keurmerk voor audio- en videokwaliteit, uitgegeven door Lucasfilm. Lucasfilm heeft allerlei tests gedaan en regels gesteld waaruit een eisenpakket gefiltreerd is waaraan home cinema apparatuur moet voldoen om een zo realistisch mogelijke weergave van het bioscoopgeluid neer te zetten. THX heeft als doel om het bioscoopgeluid zo overtuigend mogelijk weer te geven in een huiskamer.
Hieronder vind je enkele THX voorschriften;
- THX-logo mag alleen voorkomen op apparatuur die is goedgekeurd door Lucas film.
- Decoder, versterkers en luidsprekers dienen aan hoge eisen betreffende beveiliging en belastbaarheid te voldoen en tevens in overeenstemming te zijn met alle eisen die Lucas film stelt.
- De geluidsweergave (voor én achter) mag de aandacht nooit afleiden van het beeld. Het geluid van een boven de kijker opstijgend vliegtuig mag slechts als zodanig hoorbaar zijn, niet als een te lokaliseren bron van veranderend geluid.
- Omdat de huiskamer zoveel kleiner is dan de bioscoopzaal zullen reflecties veel eerder hinderlijk worden, vooral die via vloer of plafond. Om desondanks geluidseffecten toch volgens plan over het voetlicht te brengen, vertonen THX-goedgekeurde LMR-luidsprekers een heel smalle verticale en een heel brede horizontale afstraling.
- De opstelling van de identieke LMR luidsprekers voor, moet kloppen met de plaats van het beeld. De subwoofer(s) is (zijn) wat vrijer te plaatsen.
- De 2 surroundluidsprekers komen niet tegen de achterwand, maar schuin omhoog aan de zijwand, ter hoogte van de genotsplek (hotspot). Ze dienen een diffuse dipool-afstraling te vertonen, zodat je een echt diffuus geluid te horen krijgt. Omdat je met je hoofd tussen beide surround luidsprekers (die een monosignaal bevatten) zit. Wordt de Linker achterluidspreker een signaal aangeboden dat ten opzichte van de Rechter achterluidspreker licht in fase is verschoven. THX noemt dat “de-correlatie” en geeft in je hooft het idee dat je naar een soort stereo zit te luister.
Een THX apparaat voor de huiskamer is een goed (maar duurder), solide en betrouwbaar product, wat voldoet aan de hoogste eisen, wat betreft het eisenpakket van Lucasfilm. De meningen zijn er over verdeeld, maar kenners zeggen dat het verschil toch zeker te merken is. Het geluid wordt weergegeven op de manier zoals dit bedoeld is en met het beste bioscoop-effect.
THX Select (2) & THX Ultra (2)
Voor receivers en luidsprekers betekent de THX Select certificatie dat deze componenten gecertificeerd zijn om op het hoogste niveau te werken in een middelgrote home cinema ruimte tot ongeveer 56 kubieke meter. THX Ultra is net een stapje verder. Dit certificaat wordt gegeven aan componenten die de THX prestatie standaarden kunnen halen in grotere home cinema ruimten tot wel 85 kubieke meter. Theoretisch gezien zouden THX Select receivers en luidsprekers in een ruimte van 56 kubieke meter of kleiner dezelfde prestatie moeten leveren als de hogere THX Ultra componenten. Voor componenten als voorversterkers, dvd-spelers en Blu-ray spelers bestaat er geen THX Select certificaat. Deze componenten worden alleen aangeduid met het THX Ultra certificaat.
Lees meer over THX Select en Ultra.
Audyssey
Luidsprekerfabrikanten ontwerpen hun luidsprekers om geluiden weer te geven zonder vervorming of verkleuring. Echter, wanneer je de luidsprekers plaatst in een bepaalde ruimte, verandert het karakter van het geluid. Muren, meubels en andere voorwerpen reflecteren en absorberen bepaalde frequenties. Hierdoor ontstaan complexe veranderingen in de geluidsweergave en deze vervormingen zijn verschillend in iedere ruimte. Met dit fenomeen kan een luidsprekerfabrikant eenvoudigweg geen rekening houden. Audyssey is een bedrijf dat zich richt op het optimaliseren van het geluid in elke ruimte. Als er bepaalde Audyssey software op een receiver zit kun je dit terugzien aan het onderstaande Audyssey logo.
Audyssey MultEQ
Dit is een techniek, ontwikkeld door Audyssey, welke je luidsprekers en receiver optimaal kan instellen in elke ruimte. Wanneer je deze techniek op een receiver terugvindt kan elke luidspreker afzonderlijk nauwkeurig ingesteld worden. Vaak vind je bij receiver die deze techniek bevatten een set-up micrfoon. Deze plaats je op verschillende luisterposities (vaak tot 5 of 8 verschillende) en dan stelt het Audyssey MultEQ programma je luidsprekers en receiver optimaal in, rekening houdend met alle objecten in de ruimte en de afstanden tot de luisterpositie.
Lees meer over Audyssey MultEQ.
Audyssey Dynamic EQ
Audyssey Dynamic EQ is een loudness correctie technologie die het probleem van geluidskwaliteitvermindering bij lage volumestanden oplost, door rekening te houden met de karakteristiek van het menselijk gehoor en de ruimteacoustiek. Filmproducenten, musici en audio-engineers produceren (film)muziek op een referentieniveau dat veel hoger is dan meestal in de huiskamer wordt gebruikt. Bij een lager geluidsvolume veranderen stemmen, bass wordt minder en de algehele geluidsbeleving wordt minder. Maar met Dynaminc EQ kun je het oorspronkelijke geluid op ieder geluidsvolume beleven. Let wel dat Dynamic EQ alleen goed werkt in combinatie met een goed afgestelde ruimte door middel van MultEQ.
Audyssey Dynamic Volume
Er zit nogal veel verschil in volume tussen tv programma’s (ook binnen programma’s), films en commercials. Dit kan ervoor zorgen dat je handmatig steeds het volume bij moet stellen wanneer er bijvoorbeeld een commercialbreak komt. Met Audyssey Dynamic Volume worden deze verschillen automatisch weggewerkt. Audio levels worden continu gemonitord en waar nodig bijgesteld.
Audyssey DSX
Met deze Dynamic Sound Expansion-technologie van Audyssey kun je meer audiokanalen toevoegen aan een surround opstelling. Zo kun je een 5.1 systeem uitbreiden naar een 7.1, 9.1 of 11.1 systeem. Door middel van Audyssey DSX kun je bij de front luidsprekers links en rechts een extra wide kanaal plaatsen, of twee extra hoogtekanalen, of twee extra back-surround kanalen.Volgens Audyssey zullen vooral de wide kanalen voor extra effecten zorgen welke de bioscoop-ervaring nog intenser maken.
Meer informatie
Meer informatie, verkoopadviezen en tips over home cinema systemen, lcd tv’s, plasma tv’s, receivers, luidsprekers, Smart tv’s, oled tv’s, digitale televisie en streaming technieken vind je in onze uitgebreide tips en advies-sectie.
