Review: Denon PerL Pro – Aangepast aan jouw oren

Een nieuwe start voor NuraTrue Pro

Nu wordt de PerL Pro bij ons gepresenteerd als ‘nieuw’, maar dat klopt niet helemaal. Dit product werd in de V.S. reeds voor de zomer gelanceerd, nu volgt de Europese introductie. Echt oud is het echter niet, en het beperkt aantal reviews aan de andere kant van de oceaan doet vermoeden dat de toestellen ook voor de Amerikanen niet echt breed beschikbaar waren. Sowieso grijpen deze oortjes terug naar een bestaand product. Ze lijken als twee druppels water – behalve voor het logo – op de NuraTrue Pro die vorig jaar via Kickstarter werd onthuld. Afgaande op de specificaties is er niet zoveel veranderd. Al verstaan we wel dat ze langs de Japanse ‘Sound Master’ van Denon zijn gepasseerd om ze de juiste tuning te geven.

De PerL Pro die we hier bekijken is een echt topmodel die voor 349 euro in de winkel ligt. Er is daarnaast een gewone PerL die danig goedkoper is. Voor 199 euro krijg je een gelijkaardig design, ruisonderdrukking en zelfs die ATT-functie. Je mist dan wel zaken als de lossless-modus en spatial audio en je boet in op vlak van batterijleven.

Volgens Denon kun je bij de PerL Pro rekenen op 8 uur autonomie (zonder ANC), met verdere oplaadbeurten via de eerder functionele case tot 32 uur. De case is draadloos oplaadbaar, dat is wel handig.

Hip in je oren

De Denons zien er zeker niet uit als doorsnee TWS’en. Als je ze draagt lijken de PerL Pro’s behoorlijk grote schijven die in je oren rusten. Van ver denken omstaanders dan misschien ‘sieraad’ of ‘body enhancement’. Een blinkende rand aan de cirkels uit metaal versterkt die indruk. Een voordeel is er wel: die hele schijf is touchgevoelig. Om noise-cancelling te activeren of muziek te pauzeren moet je dus niet heel voorzichtig met de vinger zoeken naar de geschikte plek. Dat heb je wel bij sommige TWS’en, hier kun je het doel niet missen.

Neem je de toestellen uit, dan zie je achter de schijven nog een compacte behuizing waaruit de eigenlijke oordop groeit én een ‘vleugeltje’. Door het oortje tijdens het inbrengen een kwartdraai te geven, komt deze zachte uitstulping onderaan in je oorschelp te rusten. Deze combinatie van dopje en vleugeltje zorgt ervoor dat de PerL Pro heel goed op z’n plaats blijft. Andere merken passen een gelijkaardige techniek toe, met name bij sportoortjes; dikwijls is het vleugeltje dan een optioneel onderdeel. Soms worden er zelfs meerdere afmetingen meegeleverd. Bij Denon kies je gewoon tussen met of zonder het vleugeltje.

Onze draagervaring was in elk geval heel positief. Ze mogen iets zwaarder wegen dan sommige rivalen (8 gram), de PerL Pro-toestellen blijven wél heel goed zitten. Rondlopen of er mee fietsen kan er zeker mee – al is dat laatste enkel aan te raden in de transparante ‘social mode’. Denon omschrijft ze als ‘weer- en zweetbestendig’, al is het IPX4-label op dit vlak niet zo indrukwekkend. Een regenbui zouden deze oortjes wel moeten overleven, maar voor een intensieve sportsessie gaan de Denons op dit vlak misschien niet volstaan.

Focus op AAT

Het verbinden van de PerL Pro’s met je smartphone gaat even vlot als bij andere TWS’en. Er is multipoint-functionaliteit, waardoor je ze met twee toestellen tegelijkertijd kunt koppelen. Met je laptop en telefoon bijvoorbeeld, waarbij er bij een inkomende oproep snel van de pc-audio naar je smartphone gewisseld kan worden.

Wat meteen opvalt is dat de bijhorende Denon Headphone-app andere klemtonen legt. Bij de meeste rivalen staat de noise-cancellingfunctie centraal en krijg je de mogelijkheid om het te tweaken. In deze app zie je de ruisonderdrukking amper staan.

Wel heel prominent aanwezig: de luisterprofielen. Dit zijn profielen die de weergave aanpassen aan jouw persoonlijk gehoor. Om zo’n luisterprofiel te creëren moet je in de app een korte test doorlopen die objectief de karakteristieken van je gehoor meet (zie verder). In de app kun je daarna wisselen tussen het standaardgeluid of een gepersonaliseerde AAT-versie. Per persoon kun je op deze manier tot drie profielen aanmaken. Het is wel interessant om dat te doen, want we merkten dat bij een andere houding of wat ander omgevingsgeluid je wel eens een ander resultaat krijgt.

Het hoofdscherm is verder heel sober gehouden, wat wel fijn is. Het maakt het heel eenvoudig om de essentiële zaken aan te passen. Daarom dat je maar heel weinig dingen ziet, zoals een icoontje om te wisselen tussen noise-cancelling en ‘social mode’ (lees: transparantiemodus) en een schuifbalk om ‘immersie’ meer of minder te vergroten. Dat gaat niet, zoals je misschien denkt, over ruimtelijke audio, wel over een slimme toevoeging van basfrequenties. Ten slotte kun je via een icoon bovenaan het scherm nog naar een klassieke equalizer met schuifbalken per frequentieband. Wil je meer instellingen, dan moet je dieper in een menu duiken. Je ontdekt hier eigenlijk niet zo veel. Als is de optie dat de muziek pas pauzeert als je beide doppen uitneemt wel handig. Zo kun je desgewenst werken met slechts één PerL Pro in je oor, iets dat sommige mensen graag doen.

Hoe werkt het?

De grote innovatie waar het bij deze in-ears om draait heet Masimo Adaptive Acoustic Technology of AAT. Oorspronkelijk kwam het van Nura, waar het werd ingebouwd in verschillende hoofdtelefoons. Je hebt doorheen de jaren misschien wel een advertentie van het Australische bedrijf op Facebook gezien. Nura verkocht heel actief via social media en door kickstartcampagnes.

Er zijn aardig wat fabrikanten die veel tijd steken in het ontwikkelen van een eigen sound. Onder meer Harman/JBL heeft zo geluidscurves gecreëerd op basis van wetenschappelijke bevragingen. Anderen vertrouwen dan weer op tonmeisters met een uitgesproken smaak. Het probleem is natuurlijk dat wat mensen horen niet per se de door de fabrikant beoogde sound is. Los van hoe individueel gehoor wel mag zijn, is er ook de natuurlijke terugval door leeftijd die voor een vertekening zorgt. Dat begint al heel vroeg – na 18-20 jaar – maar verloopt heel geleidelijk en treft vooral de uitersten van ons gehoorbereik. Daarnaast is er ook gehoorschade die iemand professioneel kan oplopen – of op een luid feestje. Paradoxaal genoeg heeft de populariteit van oortjes en hoofdtelefoons dat ook in de hand gewerkt.

Dit alles heeft veel merken aangezet om een persoonlijk geluid-modus aan te bieden. Meestal doorloop je dan in de app een soort gehoortest, waarbij je zelf moet aangeven wanneer bieptonen tegen een achtergrond van witte ruis hoorbaar zijn. Onder meer het Duitse Mimi is er in gespecialiseerd, hun technologie vind je bij meerdere hoofdtelefoons terug, zoals de Teufel Real Blue Pro.

Op eerste zicht lijkt AAT op zo’n functie. Het verschil is dat je zelf niet moet aangeven wat je hoort. Dat verkleint de fout door vergissingen (of door schroom, want niemand wil toegeven dat hij iets minder goed hoort).

Hier wordt alles geautomatiseerd. Tijdens het doorlopen van de test worden (relatief stille) testtonen afgespeeld, die op hun beurt een reactie opwekken in het middenoor. Deze vibraties worden gemeten door de PerL Pro en gebruikt om een model te bouwen van je gehoor. Het zou dus objectief moeten meten hoe het zit met je gehoor, en dat per oor. Ook belangrijk, want terugval in gehoor kan per oor verschillen. Vraag dat maar aan een violist die heel z’n leven een instrument naast een van zijn oren heeft geparkeerd.

Beter met Dirac Virtuo

Spatial Audio staat overigens wel op het menu bij de PerL Pro. Interessant is dat Denon hier niet grijpt naar een algoritme van Dolby, zoals de meeste fabrikanten. In de plaats klopte Denon aan bij Dirac, leverancier van correctiesoftware die je in AV-receivers vindt en die ook in auto’s wordt gebruikt om het cabinegeluid te tunen. Onze eerste reactie was te denken ‘bij Dolby zullen ze het wel beter weten’, maar vergeleken met zelfs geslaagde Dolby Atmos-implementaties (zoals op de Jabra Elite 10) klinkt deze Dirac Virtuo veel minder kunstmatig. Ook met muziek in stereo, een formaat waar die Atmos-headsets het toch vaak moeilijker mee hebben. Je kunt de functie sowieso in- en uitschakelen naargelang je voorkeuren. Alleen spijtig dat het aanpassen van deze en andere functies de muziek pauzeert. Dat maakt het vergelijken net iets lastiger.

Met muziek die je streamt via Spotify of een andere streamingdienst werkt de functie heel goed. Het inschakelen tijdens het gamen of een film vonden we ook de moeite. ‘Guardians of The Galaxy: Volume 3’ via Disney+ werd met Virtuo net iets omhullender neergezet, maar niet enorm. Maar echt erg vinden we dat niet, want opnieuw: het blijft natuurlijk, er is niet de kunstmatigheid die bijvoorbeeld Apples Spatial Audio toevoegt bij de AirPods Pro. Bij stereomuziek was de emotionele impact van de Denon-functie wel een stuk groter.

aptX Lossless

Door de aanwezigheid van AAT en Dirac Virtuo is het makkelijk om te vergeten dat de PerL Pro’s met nog een technologische nieuwigheid uitpakken: aptX Lossless. Deze nieuwe variant van aptX zou voor het eerst een draadloze verbinding garanderen zonder verlies van audiodata. Het is een lossless codec, niet lossy zoals alle andere Bluetooth-codecs. Om het te gebruiken zijn er wel een aantal voorwaarden die vervuld moeten worden. De smartphone moet het ondersteunen (wat een recente Snapdragon-chipset met Snapdragon Sound van Qualcomm vereist) én de afstand tussen telefoon en oortjes mag niet te groot zijn. Maar als het werkt, heb je ware cd-kwaliteit.

Vooralsnog zijn er nog niet veel draadloze in-ears met aptX Lossless-ondersteuning. Al kun je dit najaar wel meer compatibele toestellen verwachten. Onder meer de Bose QuietComfort Buds II zouden een update krijgen om ermee te werken. De PerL Pro’s zijn dus nog vrij uniek. Is dat binnenkort anders? Wellicht, al lijken sommige merken zich eerder te richten op de ondersteuning van LC3plus. Die is ook lossy, maar belooft net als LDAC wel hi-resaudio aan te kunnen. Dit is natuurlijk allemaal een discussie die de meeste consumenten koud zal laten, daar de nieuwste lossy codecs zoals aptX Adaptive en LDAC eigenlijk al heel goed klinken.

Het was natuurlijk mooi geweest om de PerL Pro’s te testen met aptX Lossless. Er zijn echter nog niet zoveel smartphones die het nodige aan boord hebben om dit te testen. Maar toevallig waren er wel twee testtoestellen in huis die op het lijstje van Qualcomm staan: de Motorola Razr 40 Ultra en de Edge 40 Pro. Dat bleek echter niet voldoende; blijkbaar is er nog een update nodig aan de telefoons vooraleer aptX Lossless beschikbaar is. We hebben onze tests dus verdergezet met aptX Adaptive.

Een echte Denon, maar beter

Uit de doos produceren de PerL Pro’s een sound die zich meteen identificeert als Denon. Lees: krachtig, gecontroleerd en met een overtuigde basextensie en dynamiek. Hoewel we die oorspronkelijke NuraTrue Pro nooit gehoord hebben, lijkt het er dus wel op dat de fabrikant niet zomaar die toestellen van een nieuw logo voorzag. Het is een tuning waar we wel van houden. Er zit voldoende detail in om bij orkestrale werken het merendeel van de details te krijgen en bij live-opnames ook echt het ruimtelijke mee te geven, terwijl er wel de punch en impact is om techno en rock meeslepend mee te geven. De PerL Pro presenteert muziek vooral op een grotere schaal dan veel TWS’en, wat veel meer ontspannender is om naar te luisteren.

Hoe zit het nu met AAT? Bij gelijkaardige functies die werken met een hoortest waarbij je zelf rapporteert wat je hoort, vonden we het resultaat vaak minder geslaagd. Het resultaat klonk vaak wat nasaal, met de benadrukking van middentonen. Misschien komt dat wel omdat er ook bij een gehoortest vergeleken wordt met een bepaald beeld van wat perfect gehoor is.

Die ervaring hebben we bij AAT minder, al hebben we uiteindelijk wel drie luisterprofielen kunnen creëren die heel anders klonken. De eerste keer leverde de correctie een heel doffe weergave op. Toen we daar even over nadachten, realiseerden we dat de meting genomen werd terwijl we bijna loodrecht naar beneden keken, naar onze telefoon op de tafel. Op zo’n moment zit je natuurlijk anders en kan het wel eens zijn dat je oorkanaal wordt dichtgeknepen.

Bij de laatste poging vonden we de AAT-correctie echt wel goed, en bracht het de muziek beter in balans. Dat gebeurde bovendien zonder de muziek onnatuurlijk te doen klinken; we konden heel snel vergeten dat we naar een correctie luisterden. Het is wellicht de eerste keer dat we overtuigd zo’n persoonlijk geluidsfunctie durven aanraden.

Op vlak van noise-cancelling doen de PerL Pro’s het goed bij onze thuis- en buitentest. Ze moeten echter nog onder meer de Apple AirPods Pro en de Sony WF-1000XM5 voorlaten op dit gebied. Onder meer door gebruik van een bone-conduction-microfoon (naast twee andere) per toestel presteren de Denon goed bij het bellen. Verstaanbaarheid is uitstekend, rapporteren gesprekspartners, ook in luidruchtige omstandigheden. Je kunt ze dus vlot gebruiken om te telefoneren onderweg of bij een videocall op kantoor.

Conclusie

De PerL Pro’s zitten propvol technologie, wat deze draadloze in-ears meteen onderscheidt van heel wat rivalen. Sony durft ook wel veel extra functies bedenken voor zijn TWS’en, hier zet Denon echter in op zaken die echt nuttig blijken. Daardoor kan de PerL Pro echt een aantal ‘primeurs’ scoren. Het is bijvoorbeeld de eerste keer dat we een spatial audio-functie horen die echt om kan gaan met stereomuziek bijvoorbeeld. De AAT-gehoorfunctie is ook heel slim en kan ook echt de weergave op jouw maat beter doen klinken. Maar ook los daarvan presenteren de Denon PerL Pro’s een krachtig en volwassen geluid dat buiten je oren treedt. Ook op vlak van batterijleven en kwaliteit tijdens het bellen doen ze het heel goed.

Deze Denons bieden dus heel wat. En vooral met wat andere pluspunten dan grote concurrenten Sony en Bose. Dat is wel interessant, al kan je niet ontsnappen aan het prijskaartje van 349 euro. Maar als de ultieme noise-cancelling niet noodzakelijk is maar je wel een ultiem geluid zoekt op jouw maat, dan zijn de PerL Pro’s de juiste keuze.