Introductie Dolby Atmos Music
Is Dolby Atmos Music echt iets totaal nieuw? Als je spreekt over de onderliggende technologie, dan is het antwoord eigenlijk ‘neen’. Het was mogelijk geweest dat Atmos Music iets nieuws was, want er bestaan wel degelijk verschillende ‘smaken’ van Dolby Atmos. Zo is Atmos in de bioscoop een heel geavanceerde versie die met 128 kanalen kan werken. De thuisvariant is een stukje eenvoudiger, maar er nog aan verwant. Dolby Atmos Height Virtualization is dan weer een versie die ontbrekende speakers in de hoogte simuleert via je gewone surroundspeakers. Iets gelijkaardig doet de Atmos-versie op smartphones en tablets: het gebruikt de extra data aanwezig in de Dolby Atmos-soundtrack en plaatst die virtueel in de ruimte. Je krijgt dus een soort 3D-weergave, zelfs met een hoofdtelefoon of de paar speakers in de rand van je mobiele toestel.
Dolby Atmos Music is Dolby Atmos zoals je het kent van Ultra HD Blu-ray-schijven en streamingdiensten. Het gaat dus om een klassieke Dolby Digital Plus (lossy) of Dolby TrueHD (lossless) surroundopname, aangevuld met een zogenaamde substream met informatie of metadata over geluidsobjecten (bijvoorbeeld een voertuig of een instrument). Als je beschikt over extra speakers die aan je muur hangen of zogenaamde Dolby-speakers die geluid van je plafond laten weerkaatsen, zal de AV-receiver die substream analyseren en de audio-objecten plaatsen in de ruimte. Dat levert een veel naadlozere, meeslependere ervaring op dan bij een 5.1- of 7.1-kanaals surroundopstelling. Ten eerste omdat geluidsobjecten dankzij die metadata correcter kunnen geplaatst worden in jouw ruimte dan met Dolby Digital of Dolby TrueHD. Ten tweede omdat hoogtekanalen zorgen voor meer realisme. Geluiden komen niet enkel van rond je maar ook van bovenaf, wat alles natuurlijker doet aanvoelen. Een scène die zich in een drukke straat afspeelt, klinkt met Dolby Atmos veel realistischer. Achtergrondgeluiden (zoals mensen die praten en wandelen, een tram die voorbijrijdt en auto’s in de verte) worden in de hoogtemix gestopt, waardoor ze als een extra laag naast de effecten in de surroundkanalen overkomen.
Vertrekkende van de mix
De voordelen van Dolby Atmos gelden ook voor muziek. Daarom dat er ook heel snel muziekreleases in dit formaat verschenen. De albums ‘1615 Gabrieli in Venice’ van The Choir of Kings College of ‘Reflections’ van Trondheim Solistene waren van de eerste werken die het potentieel van Atmos toonde. In beide gevallen gaat het om klassieke opnames gemaakt in de bijzondere akoestiek van een kerk, een uitgelezen kans voor de Atmos-technologie om dat aparte ruimtelijk gevoel over te brengen. Latere Atmos-releases demonstreerden dat de technologie ook zijn waarde heeft bij andere genres. De Atmos-versies van Metallica’s ‘Through The Never’, ‘3D The Catalogue’ van Duitse electronicapioniers Kraftwerk of de heruitgave van ‘Automatic For The People’ van R.E.M. zijn knap om te horen, net zoals ‘The Wall’ van Roger Waters en ‘Smoke & Mirrors Live’ van Imagine Dragons.
Muziek in een surroundformaat bestaat natuurlijk al langer. 5.1-mixes vond je bijvoorbeeld op een aantal SACD-schijven en bepaalde platenlabels bleven er altijd in geloven. Het Noorse 2L – een technologische trendsetter qua klassieke opnames – neemt bijvoorbeeld orkesten op in surround, soms vertrekkende van een wel heel aparte opstelling. De muzikanten worden in een cirkel rond de microfoon opgesteld, zodat de luisteraar in het midden van het muziekstuk lijkt te zitten. Het is een heel andere ervaring dan een opname die vanuit de concertzaal is gemaakt. Niet iedere klassiekliefhebber kan het smaken, onder meer omdat de ruimte veel minder doorklinkt.
Het is nog koffiedikkijken hoe platenlabels zullen omspringen met Atmos-releases. In theorie kan je met Atmos heel realistische live-opnames maken. Als er vertrokken wordt van alle kanalen die werden opgenomen, kan van elk instrument een apart object worden gemaakt. Die kan dan heel exact op een podium worden geplaatst, wat dan weer voor een super realistische weergave kan zorgen. Kiezen labels er om afgemixte stereo-mixes op te waarderen naar Atmos, dan is het resultaat afhankelijk van hoeveel tijd er voor wordt genomen. Het upmixen van stereo naar meerkanaals is de makkelijkste route, en is mogelijk via plugins voor professionele audioproductiesoftware.
Dolby Atmos-muziek heeft in elk geval het potentieel om veel realistischer te klinken dan een liedje in stereo dat door de AV-receiver naar surround wordt gebracht. Nagenoeg elke receiver heeft een of meerdere van die upmixing-modi, zoals Dolby Pro Logic II of DTS Neural:X. Die algoritmes werken in real-time en zijn minder gesofistikeerd dan de plug-ins die professionals gebruiken.
Beperkt aantal dragers
De opmerkelijke releases waarover boven sprake verschenen allemaal op Blu-ray, wat logisch is. Tot voor kort waren schijven de enige praktische manier om een video met Atmos-stream bij een consument te krijgen.
Dat verandert wel stilaan. Om Dolby Atmos Music formeel te lanceren, heeft Dolby een partnership met Tidal en met Amazon Music HD. Via beide streamingdiensten zijn enkele duizenden Atmos-tracks te beluisteren, waaronder werk van Jay-Z, The Weeknd, Blondie en Ariana Grande. Platenfirma Universal wil dat aanbod nog verder uitbreiden. Wat wel vreemd overkomt is dat de Atmos-tracks via Tidal enkel te beluisteren zijn via een Android-telefoon en enkel via de ingebouwde luidspreker of aangesloten hoofdtelefoon.
Er is dus voorlopig geen manier om de Atmos-liedjes te laten horen via een AV-receiver of een Atmos-soundbar, ook niet via bijvoorbeeld Airplay of Chromecast. Ook als je over een televisie beschikt met een Tidal-app, kun je de Atmos-muziek niet afspelen. Dat is een streep door de rekening van mensen met een Dolby Atmos-luidsprekeropstelling, of toch zolang Tidal de toegang tot de content beperkt. Toch heeft het beluisteren van Atmos-muziek via een mobiel toestel op papier wel zin. De extra metadata kan door de mobiele versie van Atmos gebruikt worden om toch een gesimuleerde 3D-weergave te creëren. Dat klinkt beter dan als het algoritme moet vertrekken van een stereo-opname.
Hoe luister ik naar muziek in Dolby Atmos?
Om Atmos-content af te spelen, moet je het in bitstream-formaat aanleveren aan je AV-receiver of Atmos-compatibele soundbar. Dat kan het makkelijkst met een Blu-rayspeler of UHD Blu-rayspeler die je via HDMI met een AV-receiver verbindt. Je zou ook mediabestanden met Dolby Atmos-soundtracks via een mediaspeler die verbonden is met je AV-receiver kunnen afspelen, al blijft de vraag waar je legaal die bestanden vandaan haalt. Sommige mediaspelers kunnen ook Atmos-streams van streamingdiensten afspelen. De NVIDIA Shield of de Apple TV 4K kunnen dat, al zal je via streamingdiensten op wat uitzonderingen na enkel films en tv-series met Atmos vinden. Recente tv’s laten overigens toe om het zonder AV-receiver te doen. Dankzij een eARC-aansluiting is het mogelijk om een Atmos-stream van een streamingdienst zoals Netflix naar een Atmos-soundbar te sturen. Ook in dit scenario geldt de bedenking dat specifiek Atmos Music-content niet makkelijk te vinden is. Dat verandert pas als pakweg Tidal Dolby Atmos-muziek via de tv-app aanbiedt. Totdat blijven schijven nog altijd de beste optie.
Het is een traditie in de AV-wereld dat er voor elke technologie altijd een rivaal moet zijn. Zo ook bij Dolby Atmos Music. Sony – de eeuwige dwarsligger als het gaat om mediaformaten – gelooft sterk in 360 Reality Audio, een 3D-formaat gebaseerd op MPEG-H. Dat is een alternatief voor Dolby Atmos en het rivaliserende DTS:X, met een meer toegankelijke licentiestructuur. Nog een verschilpunt is dat MPEG-H als een bredere technologie wordt ontwikkeld. Het is niet enkel voor film bedoeld, maar ook voor heel andere toepassingen, zoals virtual reality. Het is echter nog niet helemaal duidelijk wat Sony van plan is met 360 Reality Audio. In sommige hoeken wordt gefluisterd dat het formaat een grotere rol kan spelen bij de introductie van de PlayStation 5 later dit jaar.
Reacties (9)