Wat is een DAC?
Een DAC is misschien niet het meest bekende onderdeel van je audioset, maar het kan een serieuze rol spelen. De kans is dan ook groot dat je er al één in huis hebt. Want zodra je te maken hebt met een digitale geluidsbron, heb je een DAC nodig. Zo’n apparaat, ook wel d/a-omzetter genoemd, vertaalt namelijk de digitale gegevensstroom naar analoog geluid, ofwel de enen en nullen van je bron naar een signaal waar je luidsprekers daadwerkelijk mee overweg kunnen. Niet onbelangrijk om te vermelden is dat DAC’s ook in av-receivers een rol spelen, voor het omzetten van de digitale audiodata op Blu-rays, maar ook van Netflix, naar analoge audio.
Een dac is een chip die je in alle apparaten zoals cd-spelers, streamers en ac-receivers aantreft en daarnaast ook als stand-alone apparaat voorkomt. Nog concreter: een DAC vind je in elk toestel met een analoge uitgang. Geïntegreerd in je bestaande apparatuur of aangeschaft als los onderdeel, feit is dat de DAC een belangrijke invloed heeft op weergavekwaliteit van je audioset. Het is namelijk zo dat er tijdens het omzetten heel wat kan mislopen. Het is daarom zeer interessant om de kwaliteit van je eventuele bestaande DAC eens goed onder de loep te nemen en waar nodig over te stappen op een los model. De kans is namelijk groot dat je met een (betere) d/a-omzetter een serieuze stap vooruit zet.
Naast de gehoormatige verschillen zijn er bovendien ook wel wat praktische zaken om rekening mee te houden als je een DAC wil aankopen – nog los van alle denkbare soorten en formaten die er op de hedendaagse markt te vinden zijn.
Waarom een stand-alone DAC?
De belangrijkste vraag: waarom zou je een stand-alone DAC aanschaffen? Dat is eigenlijk heel simpel: een losse DAC heeft doorgaans een veel betere kwaliteit dan de DAC-chip die je in je pc of telefoon vindt. De DAC in een computer is doorgaans een goedkoop component. Bovendien steekt het dicht bij allerlei andere onderdelen die invloed op de conversie, en dus de weergave en prestaties.
Er zijn in de basis twee scenario’s waarin je al met een investering in een stand-alone DAC al snel een stuk beter af bent: bij mobiel gebruik en voor een hoofdtelefoon thuis. De – uiteraard ook handzame – mobiele DAC’s vervangen de d/a-omzetter in je smartphone. Daarnaast zijn het veelal gecombineerde producten: naast DAC’s zijn het meestal ook hoofdtelefoonversterkers, die ook dat deel van het audioproces overnemen van de techniek in je telefoon of mobiele speler – zeker interessant voor de betere headsets! Een hifi-hoofdtelefoon thuis is daarnaast ook geholpen met wat extra aandacht voor de signaalomzetting, omdat je die doorgaans direct met de bron verbindt; de kans is groot dat de stand-alone DAC de conversie wat beter verwerkt dan de techniek in je brontoestel.
Wat zijn de verschillen?
Onder de kap vind je de verschillen vooral in de gebruikte chip, want niet elke chip converteert even goed. Daarnaast zijn bepalend de opbouw van het gehele circuit en diens invloed op de prestaties, de aansluitingen en uiteraard de bouwkwaliteit van het component.
Goed om te weten: een DAC-chip en bijbehorende filters doen niet louter een ‘koude conversie’ (of sec de omzetting van het ene signaal naar het andere zonder invloed te hebben op het resultaat), maar dragen wel degelijk bij aan de klankkleur. Daarnaast gebruiken sommige fabrikanten geen speciale DAC-chips van merken als ESS of Texas Instruments, maar programmeren zelf een universele chip of FPGA. Het is daarom net als bij de andere combinaties in je set van groot belang om goed te vergelijken.
Aangezien een DAC de digitale informatie van al je digitale geluidsbronnen moet omzetten naar het analoge domein, dient hij over de juiste in- en uitgangen te beschikken. Wat de ingangen betreft, heb je in algemene zin de keuze uit zes soorten: optisch, coaxiaal, XLR (AES/EBU), I2S, HDMI, USB. Wat de uitgangen betreft, is het een stuk eenvoudiger. Wat je nodig hebt, is een paar RCA-uitgangen (cinch), eventueel aangevuld met een koppel gebalanceerde uitgangen op XLR. En als je een hoofdtelefoonliefhebber bent, is een uitgang (liefst op het frontpaneel) in het stereo jack formaat natuurlijk een aardig pluspunt.
In het ideale geval beschikt je DAC over meerdere optisch- en coaxiaal digitale ingangen, over minstens één XLR-ingang (AES/EBU), een I2S poort en een USB-poort die asynchrone datatransmissie toelaat en die voldoet aan de USB Audio Class 2 norm. Daarbij is het bijzonder handig dat je met één of andere afstandsbediening – infrarood of een appje op je iOS of Android apparaat – de gewenste ingang kunt kiezen. In sommige gevallen kan de juiste ingang ook gekozen worden door een ‘auto sensing’ systeem, waarbij de DAC dan kiest voor de ingang waar hij een actief signaal op hoort.
Wanneer koop je een DAC?
Toegegeven, een DAC is niet de eerste aanschaf in je set. Het oude adagio gaat ‘bron-versterker-luidsprekers’, waarbij je dan respectievelijk 20, 40 en 40 procent van je budget aan uit zou moeten geven. Daar mag je dan ook nog ergens 5 tot 10 procent bij optellen voor de bekabeling, en dan heb je nog geen externe dac. Het is evenwel boeiend om een systeem met zo’n DAC naar een hoger plan te tillen. Let wel, de aanschaf(prijs) van een DAC moet net als de andere componenten in je set in verhouding staan tot de rest. Een goede DAC kan een kwalitatief slechte set niet redden, zeg maar.
Als je van plan bent om een DAC aan te schaffen, let er dan om te beginnen op dat deze over voldoende ingangen beschikt, zodat je al je digitale stereobronnen naar behoren kunt aansluiten. Een afstandsbediening om te schakelen tussen de verschillende ingangen is handig, maar niet noodzakelijk. Wat de geluidstechnische kant van de zaak betreft is het slim om voor een model te kiezen dat compatibel is met zoveel mogelijk verschillende sampling frequenties en bitdieptes.
Voor het overige kan je een goed klinkende DAC niet als dusdanig identificeren op basis van de specificaties. En ook niet op basis van de gebruikte chipset, want fabrikanten plaatsen die chip in een groter circuit, waar onder meer door filters nog klankaanpassingen volgen. Het verdient stevige aanbeveling om de nodige recensies door te nemen en om op basis daarvan een shortlist te maken van enkele apparaten. Die kan je dan bij de hifi-dealer gaan beluisteren, om zo tot een definitieve keuze te komen.
Tip: een goed startpunt is de DAC Special op zustersite HiFi.nl, te vinden via hifi.nl/dac. Daar vind je meer achtergrondinformatie, nieuwtjes rond de laatste productintroducties en een willekeur aan uitgebreide reviews van d/a-omzetters in tal van prijsklassen.
Meer informatie
Meer tips en adviezen voor de aanschaf, het gebruik en het instellen van je audio- en videoproducten vind je in onze homecinema informatiegids. Ook kun je verder lezen via onderstaande links.
Alles over versterkerklassen: wat is klasse A, AB, D en meer?
Luidsprekers aanschaffen: welke specificaties zijn belangrijk?
Ga je een versterker kopen? Neem dan deze tips en adviezen door
10 tips voor bekabeling in je home cinema-systeem
Het plaatsen van luidsprekers in je home cinema-systeem
Reacties (6)