Een kamer als complete thuisbioscoop
Het kantoor van MCP Network gaat binnenkort verhuizen en dat zagen we als mooie kans om eens goed uit te pakken. We gaan één ruimte, de zolder, inrichten als thuisbioscoop, met alles erop en eraan. Gedurende het hele proces willen we je informeren en tegelijkertijd adviseren over de mogelijkheden wanneer je zelf met een dergelijk project aan de slag gaat. Waar moet je op letten? Welke apparatuur gebruik je dan? Hoe werkt het met de akoestiek? En nog veel meer vragen. We hebben echter een bewuste keuze gemaakt om het niet high-end aan te pakken. Hoewel het inrichten van een kamer als thuisbioscoop aardig wat geld kost willen we het met een beperkt budget toch zo optimaal mogelijk doen. De belangrijkste reden is dat wij geen website zijn die zich richt op het high-end deel van de markt en met name de ‘gewone’ consument wil informeren en adviseren. Neem dan ook vooral datgene uit onze ‘gids’ wat jij van belang vindt en waar jij budget voor hebt.
Introductie akoestiek
Simpel gezegd is akoestiek de leer van geluid in ruimtes maar ook buiten. Door bepaalde aspecten van de ruimte kan het geluid beïnvloed worden, wat vervolgens de luisterervaring weer beïnvloedt. Geluid is namelijk het in beweging brengen van materie, wat trillingen tot gevolg heeft. De ruimte heeft invloed op deze golfbewegingen, wat kan zorgen voor problemen met klanken, frequenties en galm. Er zijn een hoop factoren van invloed op de akoestiek van een ruimte. Zo is de grootte van groot belang, het aantal en het soort meubels dat in de ruimte staat, de wand- en vloerbekleding en de hoeken die zich in de ruimte bevinden. Twee belangrijke onderdelen van de akoestiek van de ruimte zijn absorptie en reflectie, veelal door grote oppervlakken in de ruimte. Een zachte vloerbekleding absorbeert bijvoorbeeld geluid, en een gladde laminaatvloer weerkaatst geluid. In een home cinema-ruimte is reflectie iets dat je wilt minimaliseren, bijvoorbeeld door het leggen van een vloerkleed. Op deze manier wordt nagalm verminderd. Maar, dit is maar één enkel voorbeeld van hoe de akoestiek in een ruimte werkt. Akoestiek is iets waar je jezelf als normale consument misschien niet veel mee bezighoudt, in ieder geval niet wanneer je bijvoorbeeld de woonkamer voorziet van een audio-installatie. Maar, het loont om er eens goed naar te kijken, zeker wanneer je voor een premium home cinema-systeem gaat, een echte hifi-liefhebber bent of een kamer inrichting als thuisbioscoop. Op het eerste gezicht/oor lijkt een ruimte namelijk akoestisch gezien prima voor je home cinema-behoeften, je mist immers niks. Maar, akoestiek is iets dat de audioweergave naar een veel hoger niveau kan tillen en elementen in de audio tevoorschijn kan toveren die je misschien niet miste maar die daadwerkelijk in de audiotrack thuishoren en de kijk- en luisterervaring verbeteren.
Akoestiek als basis
We zijn in een vroeg stadium in gesprek gegaan met een bedrijf dat zich specialiseert in akoestiek. Dit bedrijf, Mutrox, heeft veel ervaring in het neerzetten van thuisbioscopen, van relatief kleine budgetten tot hele grote budgetten. Zij waren de aangewezen partij voor deze taak en waren zeer enthousiast over onze plannen. De reden dat we deze partij al snel benaderden is omdat we beseften dat de akoestiek een belangrijke basis is, een beginpunt voor veel onderdelen zelfs. Vanuit het akoestisch oogpunt kun je namelijk je speakers plaatsen, de zitpositie inrichten en bepaalde onderdelen van de kamer inrichten of wijzigen. In ons laatste artikel over verbouwen en voorbereiden lees je meer over de eerste gesprekken met Mutrox en de eerste aanpassingen die we in de ruimte doorgevoerd hebben. 
Introductie Mutrox
We hebben lang rondgekeken voor de ideale akoestische partner om onze thuisbioscoop mee vorm te geven en kwamen uit bij Mutrox, een bedrijf dat vanuit Numansdorp thuisbioscopen over de hele wereld voorziet van akoestische aanpassingen, en zelfs complete thuisbioscopen bouwt. We hebben Mutrox zoals aangegeven in een vroeg stadium bij het project betrokken zodat we de basis voor de akoestiek direct goed hebben staan. Maar, wie is Mutrox precies?
Mutrox bestaat uit een team van professionals dat zich richt op de markt van geluidsisolatie en akoestiek, voor zowel home cinema- als hifi-liefhebbers. Samen met diverse partners, waaronder Bowers & Wilkins, brengt Mutrox alles samen voor een ultieme thuisbioscoop. Mutrox kan een project van begin tot eind beheren, van intake tot oplevering, en wordt bijgestaan door diverse ontwerpers en tekenaars.
Het Mutrox bouwteam is er voor het produceren van belangrijke (akoestische) onderdelen van een ruimte, of het nu om ontkoppeling van wandsystemen gaat of om de plaatsing van absorptie- of diffusiepanelen om eerste reflecties weg te nemen. Het bouwteam weer wat er wel en wat er niet kan in akoestiek en geluidsisolatie. De oplossingen van Mutrox zijn gebaseerd op meetresultaten en gefundeerd door berekeningen, gecombineerd met design en toepassing in de situatie.
Ook in ons geval was Mutrox niet alleen betrokken bij advies voor akoestische aanpassingen of het leveren van wat akoestische panelen. Het bedrijf pakt het hele project serieus op en zoekt naar alle manieren om de audioweergave positief te beïnvloeden. Zo hebben wij een wand geplaatst waarvoor het scherm komt en deze wand moest voorzien worden van akoestisch materiaal. De deur in de wand wordt door Mutrox geproduceerd, precies op maat en voorzien van akoestisch materiaal.
Waarom is akoestiek zo belangrijk?
Zonder akoestiek is er geen natuurgetrouwe reproductie van de content. In een mixstudio wordt onder geconditioneerde omstandigheden af-gemixt en past het geluid exact bij het beeld. Indrukwekkende scenes met veel laag frequent geluid worden een schim van het origineel wanneer er niets aan bass trapping (het optimaliseren van de weergave van lage tonen) is gedaan. Wanneer je echt wilt horen wat een artiest heeft opgenomen, en hoe deze het muziekstuk heeft bedoeld, moet je ruimte neutraal klinken. Dat is ook de reden waarom het belangrijk is dat een demoruimte bij een hifi-dealer ook neutraal moet zijn. Alleen dan kan je een hifi set op zijn kwaliteiten beoordelen. En zoals hierboven al aangegeven; het kan zijn dat je als luisteraar in je eigen ruimte denkt een perfecte audioweergave te hebben en niets mist, maar het loont om je ruimte eens te laten bekijken/meten om te zien (en vooral te horen) op welke frequenties je daadwerkelijk iets mist en waar de winst te halen valt. In onze eigen ruimte viel tijdens de eerste meting (waarover later meer) bijvoorbeeld op dat bepaalde lage frequenties op de luisterpositie totaal niet meer hoorbaar waren terwijl ze voorin de kamer duidelijk aanwezig waren.
Hoe werkt akoestische optimalisatie?
Een bedrijf als Mutrox, dat zich richt op akoestiek en isolatie, neemt, akoestisch gezien, de ruimte weg. Ze laten een home cinema- of hifi-ruimte zo neutraal mogelijk klinken. Deze ‘laatste kabel’ tussen de speakers en ons gehoor is het meest belangrijke element wanneer je audio gaat luisteren. Er wordt in eerste instantie, in ons geval in ieder geval, advies gegeven over de inrichting en opbouw van de ruimte. Dit wordt gedaan aan de hand van een plattegrond, wat gesprekken en wat foto’s. Als de ruimte in de basis staat wordt vervolgens een eerste meting gedaan waardoor we direct kunnen zien welke invloed de ruimte op het geluid heeft. Deze meting vertelt Mutrox weer wat zij aan de ruimte kunnen doen met akoestische oplossingen, hoe wij de speakers kunnen plaatsen en hoe de afwerking vormgegeven kan worden. In de volgende stap worden de akoestische elementen geproduceerd en beginnen wij met de afwerking van meubels en wanden. Na het plaatsen van de akoestische elementen wordt een tweede meting gedaan waarna kleine aanpassingen doorgevoerd kunnen worden, de luidsprekerposities exact bepaald kunnen worden en de ruimte perfect kan worden afgewerkt.
Welke akoestische materialen zijn er?
In principe zijn er twee typen akoestische elementen; diffusie en absorptie. Diffusie verspreidt het geluid op een natuurlijke manier en elementen voor diffusie gebruik je wanneer absorptie niet toepasbaar is omdat de ruimte bijvoorbeeld al “droog “is. Absorptie (daar vallen onder: Helmholtz resonatoren, paneelresonatoren, kwartgolflengte resonatoren, bass traps en alle breedband absorbers) zetten geluid (energie) om in warmte door dit te vertragen met de densiteit en structuur van het materiaal. Deze verlagen de galmtijd in de ruimte en dat wil je toepassen als je ruimte bijvoorbeeld is opgebouwd met harde afwerkingen. Met deze twee elementen als basis worden bijvoorbeeld panelen, gordijnen, bass traps, resonatoren (en veel meer oplossingen) geproduceerd die bij je ruimte passen en er ook exact inpassen. Mutrox kan daarbij dankzij het eigen bouwteam onder meer complete wandpanelen op maat maken en bovendien denkt het bedrijf ook hier weer mee met de klant. Wij hebben bijvoorbeeld een houten bank met pallets als basis in de kamer staan. De holtes in de pallets blijken perfect te zijn voor bass traps die we niet achter de wand kwijt kunnen en hiervoor zal Mutrox dan ook speciale traps maken.
Voor welke budgetten is akoestische optimalisatie?
Je denkt misschien dat akoestische optimalisatie alleen voor de extreem grote budgetten is weggelegd maar dat is zeker niet het geval. Als je een high-end tv koopt en een goed home cinema-systeem aanschaft dan zit je ook al in de duizenden euro’s, en dan is het niet vreemd om een deel van dit bedrag voor de akoestiek uit te geven. Akoestiek toepassen begint bij de eerste reflecties wegnemen, deze zorgen voor verkleuring en vertroebeling van het geluidsbeeld. Met twee panelen aan de zijwand en een aan het plafond en een kleedje op de vloer neem je al 60 procent van de problemen weg voor een kleine 1000 euro. Bass trapping komt daarna en dat is kostbaarder. Met correcte bass trapping heb je geen last van staande golven in je ruimte en zullen lage frequenties hoorbaar en strak worden weergegeven reken dan op nog eens 2000 euro meer dan de eerste stap. Natuurlijk is het allemaal afhankelijk van je ruimte zodat je precies kunt bepalen wat je nodig hebt. Vervolgens ga je in gesprek met een partij als Mutrox om te zien wat je exact nodig hebt, wat je zelf kunt doen en wat zij voor je kunnen doen. Bij een beperkt budget kun je zelf immers ook stappen zetten en rekening houden met de akoestiek. Daarbij; gebruik je standaard elementen of wordt alles op maakt gemaakt? En in hoeverre betrek je de partij bij je plannen? Kortom, je kunt het zo gek maken als je zelf wilt. Wil je een indrukwekkende home cinema-ruimte bouwen, dan begin je bij stilte. Een kamer in een kamer (letterlijk zo gemaakt) zorgt voor een onwaarschijnlijke dynamiek in je geluidsbeeld en ongestoord luisterplezier omdat je de rest van het huis niet tot last bent. Met geluidsisolatie en akoestiek op het hoogste niveau kan je helemaal los gaan maar begin je voor een middelformaat slaapkamer op ongeveer 25.000 euro. Wat wij doen valt er net tussenin. Wij gaan geen kamer in een kamer maken maar willen met panelen, kleden, bass traps en meer van dergelijke oplossingen de audioweergave optimaliseren.
Wat kun je zelf al doen voor de akoestiek?
Heb je zelf al een mooi home cinema-systeem of hifi-systeem staan? Of heb je plannen voor een ruimte die als thuisbioscoop ingericht wordt? Dan kun je zelf al met wat zaken rekening houden die invloed hebben op de akoestiek van de ruimte. Wanneer iemand de luxe heeft om een ruimte vanaf nul op te bouwen dan is het mogelijk om de ruimtedimensies naar een ratio te bouwen die bij een doelstelling past. Bijvoorbeeld een home cinema bouw je dan met de dimensieratio voor Dolby cinema, of een hifi-luisterruimte naar de dimensieratio voor die doelstelling. Heb je een bestaande ruimte dan kun je een laminaatvloer voorzien van een kleed vlak voor de speakers zodat de eerste reflecties opgevangen worden, of bijvoorbeeld wat extra kussens op je bank die geluid absorberen.
Maar, het beste advies is om niet ‘zomaar’ iets te doen aan akoestiek, zonder advies van experts die er verstand van hebben. Veel mensen kopen dure producten zonder kennis en vaak maken zij de ruimte dan slechter. Een goed voorbeeld is een ruimte waar alleen maar noppenschuim is geplakt. Dit 5cm dikke materiaal absorbeert alleen hoge frequenties waardoor de lage frequenties nog meer aanwezig zullen zijn. Onbalans in het geluid en ook nog eens erg slecht voor je gehoor. Verder zijn er veel mythes te vertellen over akoestiek, eierdozen, klankschaaltjes, noppenschuim, etc. Allemaal onzin als je het met een natuurkundige blik bekijkt. Om deze mythes weg te nemen gaan we daar binnenkort nog wat dieper op in.
Meer informatie
Met dit verhaal hopen we je wat basiskennis over akoestiek voor home cinema en hifi meegegeven te hebben. Wil je meer weten over hoe wij het precies aanpakken, hoe wij onze ruimte ombouwen tot thuisbioscoop en wat hier allemaal bij komt kijken? Voor alle artikelen over ons project kun je terecht in het introductie-artikel over je kamer inrichten als thuisbioscoop. Meer tips en adviezen vind je in onze tips en advies-sectie.
Reacties (1)