Zijn er bepaalde kijkers die beter voor lcd kiezen? We proberen op al deze vragen een antwoord te geven.
OLED: een opfrisser
Hoe werkt OLED ook alweer? OLED staat voor Organische LED. In essentie bestaat een OLED-paneel uit een glasplaat waarop de transistoren aangebracht worden die elke pixel aan of uit schakelen (de tft-laag), daarboven ligt een witte OLED-laag en daarboven ligt een kleurfilter dat de kleur van de subpixels bepaalt. OLED-schermen gebruiken een structuur van vier subpixels, naast de klassieke rood, groen en blauwe subpixel is er ook een witte. De belangrijkste eigenschap van OLED is dat elke subpixel zelf licht geeft. Wanneer hij uit staat, is hij volledig zwart, ongeacht de toestand van zijn naaste buren. Zo heeft OLED een fantastisch contrast. Omdat het gaat om een emissieve technologie (elke pixel geeft zelf licht) heeft het scherm ook een erg ruime kijkhoek. Wie een volledig overzicht wenst van hoe OLED nu weer juist werkt verwijzen we door naar dit achtergrondartikel.
Het belangrijkste verschil met lcd verdient ook een korte toelichting. Een lcd-tv gebruikt een achtergrondverlichting om zijn licht te maken. Elke subpixel bepaalt of dat licht al dan niet doorgelaten wordt (daarom spreken we van een transmissieve technologie). Maar omdat het lcd-paneel het licht niet volledig kan tegenhouden, is de zwartweergave niet perfect. Dat wordt verbeterd door gebruik te maken van verschillende achtergrondverlichtingen en slimme dimming technologie. Voor een overzicht van de werking van lcd en de achtergrondverlichting lees je meer in ons artikel over achtergrondverlichting.
Wat is inbranden?
Om te beginnen moeten moeten we een onderscheid maken tussen tijdelijk inbranden en permanent inbranden. Tijdelijke fenomenen worden ook aangeduid met de term ‘image retention’ terwijl permanente problemen vaker als ‘burn-in’ benoemd worden. Dat zijn echter geen harde regels, dus hou daar rekening mee als je andere artikels leest.
Image retention
OLED heeft wat last van tijdelijk inbranden, we zien dat soms wel eens als we in HDR een wit venster op zwart scherm tonen tijden onze testen. Dat testvenster representeert een zeer extreme situatie die bovendien vrij lang op het scherm staat (vaak meerdere minuten). Wanneer we daarna een zwart scherm tonen, is er vaak nog vaag een restant van het wit venster te zien. Dat effect verdwijnt gebruikelijk na enkele minuten. Bij normaal gebruik wordt dit probleem vermeden door een aantal maatregelen in het scherm (daarover verder meer).
Burn-in
Inbranden kan je best bekijken als het niet-homogeen slijten van de subpixels. Wanneer delen van het beeld (zenderlogo’s, interfaces van games, enzovoort) gedurende lange tijd statisch in beeld blijven, dan slijten de subpixels die aan staan op die plaats sneller dan anderen, net omdat ze permanent aan staan.
Afbeelding via rtings.com
Na lange tijd kan je zo een permanent ‘geestbeeld’ zien van het logo, of de interface. Het ingebrande logo kan je ook niet meer wegkrijgen, ook niet met de ingebouwde beveiligingsmaatregelen. Het probleem van burn-in is reëel, zoals we verderop zullen zien, maar zou onder normale omstandigheden wel eerder uitzonderlijk zijn.
Officiële standpunten
We vroegen de tv-fabrikanten die OLED aanbieden om een officieel standpunt over burn-in. We zien daarin het bestaan van burn-in bevestigd, maar het risico wordt erg laag ingeschat.
LG : “OLED is een self-emissive technologie die vele voordelen biedt inzake beeldkwaliteit en performance. Zoals bij elke self-emissive technologie, kunnen OLED TV’s tijdelijke image retention ondervinden onder bepaalde condities. Echter permanente image retention of burn-in, zijn eerder zeldzaam onder normaal gebruik. Met onze 5de generatie OLED panelen, blijft LG een leider in het marktsegment van grote TV’s. Deze schermen ondergaan strenge qualiteitscontroles, zodat de duurzaamheid, betrouwbaarheid en klanttevredenheid gegarandeerd is.
Als resultaat: vandaag de dag zijn er miljoenen tevreden LG OLED gebruikers die nog nooit een issue van permanente image retention gerapporteerd hebben.
Naast de strenge kwaliteitscontroles, blijft LG technologieën ontwikkelen om image retention te voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn de pixel refresher, die automatisch geactiveerd wordt om de LG OLED TV’s in de beste condities te houden.”
Philips: “Door de organische aard van de OLEDs is burn-in van beelden in uitzonderlijke gevallen (bvb bij uren- of dagenlang stilstaand beeld) mogelijk. Echter, wordt dit op Philips tv’s 100% vermeden door een aantal slimme oplossingen.”
Sony: “Over het algemeen ontstaat beeldretentie alleen wanneer een bepaald patroon voor een lang tijdsbestek op het beeldscherm wordt weergegeven. Om dit zeldzame effect te voorkomen analyseren Sony BRAVIA OLED Tv’s continu de beeldpatronen via de X1 Extreme processor / X1 Ultimate-processor. Bovendien gebruikt Sony “Pixel Shift” technologie om te voorkomen dat bepaalde pixels te lang worden verlicht. Het is voor een Sony BRAVIA OLED TV zeer uitzonderlijk dat beeldretentie ontstaat bij normaal gebruik en inachtneming van de meegeleverde handleiding.”
Panasonic: “As a fact, latest generation OLED panels have much endurance against burn-in than PDP and old OLED. Thus, it would not happen in the typical home use. Furthermore, our OLED TVs have pixel refreshing function which runs in standby mode (background) when long-time use is detected.”
OLED en inbranden: een zware test
Omdat burn-in een fenomeen is dat je pas na lange tijd kan vaststellen is het niet eenvoudig om het te testen. De collega’s van rtings hebben echter een langdurige opstelling gemaakt om aan te tonen dat burn-in wel degelijk bestaat.
In hun eerste versie van de test hebben ze twee lcd-televisies (een met VA-paneel en een met IPS-paneel) naast een OLED-tv geplaatst. De schermen staan 20 uur per dag aan en 4 uur per dag uit, en draaien een testvideo van 5,5 uur in een continu lus. Het videomateriaal is gevarieerd, maar kreeg in de vier hoeken een logo met verschillende helderheden en dat voor verschillende tijdspannes aanwezig is in beeld. Eén logo is permanent en met volledige helderheid in beeld, als ‘marteltest’.
Afbeelding via rtings.com
Twintig uur continu tv kijken per dag, en dat naar steeds dezelfde content en met steeds dezelfde logo’s in beeld is misschien geen reëel testscenario, maar je kan er wel conclusies uit trekken. OLED is gevoelig aan inbranden. De eerste vormen van burn-in verschenen al na vier weken, en na 7 weken (980 uur) waren de vier logo’s zichtbaar.
Afbeelding via rtings.com
Na een jaar (meer dan 7000 uur) waren de conclusies dat de lcd-tv’s nog geen tekenen van inbranden vertoonden. Het effect op de OLED-tv was duidelijk. De rode subpixels lijken het snelst af te takelen, gevolgd door groen en blauw. De zwarte balken boven en onder een film hebben geen invloed op de uniformiteit van het scherm.
De volledige uitleg en resultaten van de test vind je hier.
Een realistische test
Omdat deze eerste test absoluut geen realistisch scenario was, startte rtings een tweede test. Ditmaal met zes LG C7 schermen. Alle schermen staat vijf uur aan, en vervolgens één uur uit, dit vier keer per dag. Het beeldmateriaal is een goed staal van echt tv-gebruik.
- Twee schermen tonen live CNN, een daarvan staat op maximale helderheid (380 nits), het andere doet dienst als controle en is op 200 nits ingesteld. CNN dient als voorbeeld voor wie veel nieuws kijkt, de zender heeft ook steevast een logo en nieuwsbalk in beeld.
- Een scherm toont live NBC, en doet dienst als test voor een gevarieerd aanbod: sport, tv shows en nieuws.
- Een scherm toont vooraf opgenomen sport uitzendingen. De content komt van verschillende zenders en teams zodat kleuren en logo’s verschillen. Door een ruime reeks matchen te gebruiken is er weinig herhaling.
- Twee schermen tonen gaming content. Een voor FIFA 18, een risicospel omdat het veel heldere en statische schermelementen heeft. Ook hier is voor een gevarieerde reeks teams en matchen gekozen. Het laatste scherm toont Call of Duty.
De test loopt ondertussen meer dan 4.000 uur en op de sport uitzendingen, live NBC en Call of Duty televisie zijn er nog geen burn-in problemen te bespeuren. De toestellen die CNN tonen daarentegen zijn wel duidelijk ingebrand. (eerste zichtbare issues na 2.000 uur).
Afbeelding via rtings.com
Dat bevestigt bovendien dat rode schermelementen het snelst voor inbranden zorgen. Het toestel dat FIFA 18 speelde heeft na 4.000 uren wat lichte uniformiteitsproblemen.
De volledige resultaten en opstelling van deze test lees je hier.
Hoe groot is het risico op inbranden?
Uiteindelijk lijkt het risico op inbranden bij normaal gebruik heel beperkt te zijn. Normaal gebruik betekent in dit geval een gevarieerd kijkpatroon. Gamers die een jaar lang hetzelfde spel spelen, en dat vele uren per dag doen, lopen een risico (al is dat afhankelijk van het game, zoals blijkt uit de test loop je met sommige games geen of zeer beperkt risico). Wie zijn tv dag in dag uit aan laat staan op dezelfde zender die bovendien continu bepaalde beeldelementen statisch in beeld houdt, kiest beter niet voor een OLED-scherm. Al kan je je afvragen of dit nog kwalificeert als een normale consument. (Panasonic bijvoorbeeld benadrukte dat OLED TV bedoeld is voor ‘huishoudelijke middens’). Verwoede filmkijkers kunnen we gerust stellen, de zwarte balken boven en onder de film lijken geen inbranding te veroorzaken.
Hoe beperk je de risico’s?
Eens burn-in een feit is, kan je het niet meer wegwerken. Voorkomen is dus de boodschap, maar hoe doe je dat?
De eerste en belangrijkste richtlijn is een gevarieerd kijkpatroon te hanteren. Dat klinkt als een ernstige beperking, maar kijkend naar de realistische test, valt dat eigenlijk mee. Het klinkt eerlijker om te stellen dat enkel extreme kijkpatronen een risico inhouden.
Fabrikanten bouwen allerlei mechanismes in om burn-in te voorkomen. Laat die dan ook geactiveerd. (in heel wat gevallen kan je ze zelfs niet deactiveren). Dit is de lijst die Philips ons bezorgde, maar die ook bij andere fabrikanten geldig is:
- Pixel shift: het volledige beeld zal discreet enkele pixels opschuiven zodat de OLEDs een andere kleur aannemen. Zo verschuift het beeld maximum 32 pixels (van de >8 miljoen) naar links of rechts en 16 lijnen naar boven of beneden aan 1 pixel of lijn per 80 seconden dus niet merkbaar voor de klant. Ook (zender)logo’s worden automatisch gedetecteerd en op deze manier weergegeven. Dit mechanisme is steeds geactiveerd wanneer de tv aan staat en is niet uit te schakelen.
- Detectie van stilstaand beeld: ook dit is steeds geactiveerd wanneer de tv aan staat en is niet uit te schakelen. Bij stilstaand beeld gedurende meer dan een minuut zal het contrast zeer geleidelijk aan afnemen.
- Schermbeveiliging: ook dit is steeds geactiveerd wanneer de tv aan staat en is niet uit te schakelen. Wanneer een menu, hetzij van de tv-instellingen, Android TV of een app, langer dan 2 minuten wordt weergegeven zonder een actie van de gebruiker zal de schermbeveiliging inschakelen waarbij een Philips logo over een zwart scherm heen en weer beweegt.
- Verwijderen van restbeelden: de OLEDs worden volledig gereset. Dit proces gebeurt automatisch op de achtergrond (klant merkt er niets van) wanneer de tv in stand-by modus gaat na meer dan 4 speeluren. In uitzonderlijke gevallen, bijvoorbeeld wanneer de tv telkens opnieuw volledig van stroom gehaald wordt in plaats van in stand-by, kan het proces niet starten en krijgt de klant een melding te zien bij het eerstvolgende opstarten van de tv met de vraag om het proces nu of later te starten. Indien er geen reactie komt binnen de 2 minuten gaat de tv automatisch naar stand-by modus om het proces te starten. Indien ‘later’ gekozen wordt, bijvoorbeeld omdat het net een spannend einde van een film is, krijgt hij/zij de melding bij een volgende kijksessie opnieuw aangeboden. Deze functie kan ook manueel gestart worden via het tv-menu.
Het is dus aangewezen om je OLED tv uit te schakelen met de remote (zodat hij in standby staat). Vermijd de stekker uit trekken, en gebruik geen domotica schakelaar om de stroom volledig uit te schakelen. Zo belet je immers dat het ‘refresh’ proces automatisch uitgevoerd wordt.
Af en toe controleren en eventueel ingrijpen is een optie als je werkelijk alle risico wilt vermijden. Toon een uniform grijs beeld en kijk na of je problemen detecteert. Is dat het geval, activeer dan zelf het verwijderen van restbeelden via de menu’s van de televisie. Deze functie vind je op de volgende plaats:
LG: Beeld/OLED Paneelinstellingen/Pixel Refresher
Philips: Beeld/Geavanceerd/Restbeelden verwijderen
Sony: Picture & Display/Expert Panel Settings/Panel Refresh
Panasonic: Beeld/Beeld Instellingen/Schermonderhoud
Gebruik die functie niet te regelmatig (bijvoorbeeld zeker niet wekelijks), je versnelt er de veroudering van het paneel mee. De ingebouwde refresh die gebeurt wanneer je het toestel in standby zet zou moeten volstaan. Sony raadt in zijn handleiding zelfs aan om dit maximaal één keer per jaar te doen.
Wat met garantie?
We zullen maar meteen met de deur in huis vallen: burn-in valt niet onder de garantie. Ook hier vroegen we de fabrikanten om feedback.
Philips: “De verwachtte levensduur van een OLED tv is gelijk aan deze van een LED tv. Aangezien onze OLED tv’s uitgerust zijn met verschillende mechanismen om burn-in 100% te vermijden, valt burn-in niet onder de garantie. De enige manier waarop er burn-in bij onze tv’s zou kunnen ontstaan, is dat de tv nooit in stand-by modus wordt gezet èn dat de klant het proces om restbeelden te verwijderen meermaals heeft afgebroken. Indien er een geval van burn-in wordt gemeld dan wordt er samen met de klant gekeken of het nog helpt om de restbeelden manueel te verwijderen, één van de mechanismen om burn-in tegen te gaan. ”
LG: “De levensduur voor een OLED TV is variabel en afhankelijk van het gebruik, echter bij normaal TV gebruik is de levensduur gelijk aan die van LCD TV’s. Gevallen van burn-in zijn zeer zeldzaam en worden geval per geval bekeken.”
Sony: “Mocht in dit bijzondere geval de automatische of handmatige schermvernieuwing niet effectief zijn, dan adviseren wij contact op te nemen met een erkend Sony-servicecentrum of erkende Sony-retailer. In samenspraak met de consument wordt het probleem gediagnosticeerd. Indien nodig biedt Sony een passende oplossing voor de consument.”
Panasonic: “Het burn-in effect is niet opgenomen onder de garantie. Commercieel wordt er geval per geval bekeken welke de oorzaak was en in functie een voorstel gedaan ook na de garantie periode van 2 jaar.”
Conclusie
Image retention (tijdelijk) en burn-in (permanent) zijn bestaande problemen op OLED. Zie je tijdelijk een ‘nabeeld’ dat na enige minuten verdwijnt, dan hoef je je geen zorgen te maken. Dit soort ‘image retention’ creëert geen problemen. Maar, OLED kan last hebben van permanent inbranden. Op basis van de huidige langdurige testen lijkt het risico wel eerder beperkt te zijn. Hou in elk geval alle maatregelen tegen inbranden geactiveerd (pixel shifter, screensaver, en pixel refresh bij standby), en schakel je OLED-tv nooit volledig uit (steeds gewoon in standby zetten). Een doorsnee kijker die een gevarieerd aanbod van zenders en content bekijkt, hoeft zich weinig zorgen te maken. Kijk je gedurende zeer lange tijd naar content die bovendien statische elementen in beeld houdt, dan is er wel mogelijkheid tot inbranden, en overweeg je misschien beter een lcd-tv.
Meer informatie
Wil je meer weten over beeldtechnieken voor televisies, hoe je een televisie optimaal instelt en wat nu de belangrijkste factoren zijn bij de aankoop van een televisie? Neem dan onze tv tips en adviezen door.
Reacties (48)