Review: Sony KD-65ZF9 Ultra HD lcd-tv

Sony KD-65ZF9 – specificaties

• Wat: Ultra HD lcd-tv, Full Array Local Dimming (13 x 8 segmenten)
• Schermformaat: 65 inch (139 cm), vlak
• Aansluitingen: 4x HDMI (1x eARC 4x v2.0a), 1x composiet video, 1x stereo minijack, 1x optisch digitaal uit, 3x USB (1x 3.0), 1x hoofdtelefoon, 3x antenne, Bluetooth 4.1
• Extra’s: HDR10, HLG, Dolby Vision, WiFi (802.11ac) ingebouwd, Android TV (8.0 Oreo), USB/DLNA-mediaspeler, DVB-T2/C/S2, CI+-slot, stemcontrole, X1 Ultimate 4K HDR processor
• Afmetingen: 1.453 x 906 x 314 mm (incl. voet)
• Gewicht: 29,5 kg (incl. voet)
• Verbruik: 162 / 0,5 watt (Energielabel 1)
• Adviesprijs: 3.300 euro

Een compleet overzicht van alle modellen die Sony in 2018 op de markt bracht, vind je in de 2018 Sony  tv line-up. Hier vind je ook de complete specificaties per model.

Sony KD-65ZF9 – design

Het enorme scherm van de KD-65ZF9 (denk eraan, enkel in 65 en 75 inch verkrijgbaar), is tot de in puntjes afgewerkt. De tv heeft een fijn zwart kader met een lichte oppervlaktestructuur die doet denken aan de grip van een fototoestel. Diezelfde structuur vinden we terug op de achterzijde.

Het toestel staat op twee stevige maar slanke voeten die achteraan voorzien zijn van ruimte om je kabels weg te werken. De achterzijde kan volledig of gedeeltelijk bedekt worden met panelen, zodat je een netjes afgewerkt geheel hebt.

In profiel is de KD-65ZF9 niet van de slankste, maar dat is een kleine toegeving die je moet doen om een full array achtergrondverlichting te krijgen. Langs de zijkant merk je dat het kader uit twee delen bestaat, en die scheidingslijn is vrij breed gelaten om zo de indruk van een dik scherm wat te breken.

Aansluitingen

Het toestel is uitgerust met vier HDMI-aansluitingen, waarvan een opzij en drie achteraan. Ze zijn allemaal uitgerust met HDCP 2.3, en zijn ook allemaal klaar voor Ultra HD HDR. Indien je een Ultra HD HDR bron aansluit, activeer dan in de menu’s (instellingen, Externe ingangen, Indeling HDMI signaal) de ‘Verbeterde instelling’ voor de beste beeldkwaliteit. De tv biedt wel al ondersteuning voor eARC, extended Audio Return Channel, maar dat is de enige feature uit de HDMI2.1 set die aan boord is. Verder zijn dit nog steeds HDMI 2.0 aansluitingen.

Verder krijg je twee USB-aansluitingen aan de zijkant, en een USB 3.0 achteraan. Aan de zijkant is verder een hoofdtelefoon-uitgang en composiet-video ingang te vinden. De component video-uitgang is verdwenen, maar daar maken we geen punt van. Achteraan maken de digitale optische uitgang, netwerkaansluitingen en antenne-aansluitingen het aanbod volledig. Alle aansluitingen aan de achterzijde staan naar onder georiënteerd, wat wandmontage vergemakkelijkt. Wil je een draadloze hoofdtelefoon gebruiken, dan kan dat dankzij Bluetooth.

Sony KD-65ZF9 – gebruiksgemak

Dit is het eerste toestel dat we in huis hebben met Android 8.0 (Oreo). Op vlak van installatie is er geen echte verandering. Die blijft vlot en eenvoudig verlopen, en je kan vermijden dat je een gebruikersnaam en paswoord moet intypen door gebruik te maken van je smartphone, en Google’s ‘set up my device’.

Afstandsbediening

De KD-65ZF9 kreeg dezelfde remote als de KD-65AF8, het betreft een luxe versie van Sony’s gebruikelijke remote. In plaats van de typische plastic toetsen op de gewone remote is deze versie uitgerust met een rubberen bovenzijde en toetsen met een erg laag profiel. Hij ligt prettig in de hand, en toetsen zijn makkelijk in te drukken, al mocht de toetsaanslag wat ons betreft nog iets lichter. Net omdat het profiel van alle toetsen zo laag is, dreigt je vinger wel eens naar de foute toets te zwerven. De remote is zeker niet onhandig, maar levert ook geen echte meerwaarde door zijn speciale uitvoering.

De layout van de Sony remote is goed, enkel de afspeeltoetsen onderaan mochten iets groter zijn. Er is een rechtstreekse toets voor Netflix en Google Play, en de Apps toets schuin rechts boven de d-pad brengt je in deze versie van Android naar de lijst met alle Android-apps. In vorige Android-versies had die toets geen nuttige functie. De remote beschikt ook over een ingebouwde microfoon.

Sony KD-65ZF9 – features

Smart tv-platform

De KD-65ZF9 is de eerste Sony-televisie die gebruik maakt van een nieuwe chipset. Het gaat om de Mediatek MT5893, met een quadcore ARM Cortex-A73, Mali-G71 GPU, 4 GB aan werkgeheugen en 16 GB interne opslag. Benchmark-testen geven dit platform een flinke voorsprong ten opzichte van de vorige MT5891. Dat zorgt in elk geval voor een veel vlottere interface, goede mediaspeler prestaties, en zal ook heel wat games toegankelijker maken. Alhoewel het nog een flink eind weg is van de prestaties van een Nvidia Shield, is de verbetering merkbaar en uiterst welkom.

Smart functies

De KD-65ZF9 is bovendien de eerste tv in onze testen die gebruik maakt van Android 8.0 (Oreo). Android TV kreeg een volledig nieuwe interface. Het thuisscherm vult nog steeds het volledig scherm, maar de bijzonder opdringerige aanbevelingen staan nu niet meer centraal op je scherm.

Google herwerkte de volledige interface met het oog op contentkanalen. Bovenaan het scherm vind je rechts de zoekbalk, en links de externe ingangen, instellingen en de klok. Daaronder verschijnen, rij per rij, je contentkanalen. Dat kan bijvoorbeeld Netflix, YouTube of Spotify zijn, maar ook de ingebouwde tv-tuners. Theoretisch kan elke app die content aanbiedt daar verschijnen, maar de app moet dit uiteraard ondersteunen. Sommige apps bieden ook meerdere kanalen. Zo kan je bij YouTube bijvoorbeeld het Trending en/of het Aanbevolen kanaal installeren. Rij per rij vind je dan aanbevolen content uit dat kanaal.

De volgorde van de kanalen op het scherm bepaal je volledig zelf (enkel de eerste rij ligt vast voor de apps), en je kunt ongewenste kanalen ook gewoon verbergen. Kortom, Google heeft content zo centraal mogelijk willen stellen, en door uitgebreide customisatie kan je werkelijk je eigen favorieten zaken op het startscherm zetten. Uiteraard heb je ook nog steeds een ingebouwde Chromecast-functie.

Tot onze verbazing blijft het voorlopig onmogelijk om HDR-films te bekijken via YouTube, dat lukt wel in Netflix en Amazon.

Sony biedt nog steeds een apart ‘slim’ menu wanneer je tv kijkt via de ingebouwde tv-tuners. Druk op de ‘TV’-toets onderaan de d-pad, en je ziet een kleine balk onderaan het scherm die eerst tv-functies toont (de tv-gids, opnames, enzovoort), maar verder ook aanbevelingen bevat, en waarin je een lijst met favoriete Android-apps kan maken. Je kunt dat menu niet meer oproepen als je niet naar TV (via de ingebouwde tuners) kijkt, dat vinden we jammer.

De mediaspeler is vrij volledig, maar weigerde Divx-bestanden, en sommige van onze H.264 mp4-video’s. Sowieso installeer je best ook VLC, Kodi of Plex als alternatieve mediaspeler. De muziekspeler weet geen raad met ALAC, wel met alle standaard muziekformaten. En hij leest ook alle tags.

Sony KD-65ZF9 – Beeldkwaliteit

De KD-65ZF9 maakt gebruik van een Full Array–achtergrondverlichting met local dimming. Maar waar zijn illustere voorganger, de ZD9, gebruik maakte van bijna 700 zones (35×19) is dat bij de ZF9 heel wat bescheidener: 13 x 8 in totaal dus 104 zones. We zijn benieuwd of Sony daarmee de resultaten van de ZD9 kan evenaren. Het scherm maakt gebruik van een VA-paneel, voor optimaal contrast. Maar het paneel gebruikt ook ‘X-Wide Angle’-technologie om een veel betere kijkhoek te garanderen.

Belangrijkste instellingen

In ons artikel over het professioneel kalibreren van een tv lees je alles over de mogelijkheden om met een professional tot de beste beeldinstellingen te komen. Wil je zelf aan de slag gaan, neem dan onze home cinema informatiegids door. Hier vind je een uitleg over de belangrijkste beeldinstellingen en tips voor het instellen van je tv. Met de basisinstellingen zijn we tot onderstaande settings gekomen voor deze tv.

• De ‘Gebruiker’ beeldmode levert de best gekalibreerde start. We merkten wel dat hij erg helder is (bij Sony slaat ‘Helderheid’ op het niveau van de achtergrondverlichting). Kijk je bij verduistering, laat die dan eerder zakken naar 15. Wie bij 35 blijft activeert best de lichtsensor.
• Realiteits Creation: verbetert detailweergave. De Auto-stand is over het algemeen prima, wie de pure aanpak prefereert zet het uit, of schakelt naar Handmatig 20. Voor meer detail kan je tot 40 gaan, maar vermijd hogere instellingen.
• Activeer beide ruisonderdrukkingen in de laagste stand als je Realiteits Creation hoger dan 20 zet.
• Motionflow: uit voor de puristen, auto voor wie voor de gemakkelijkste oplossing kiest. Handmatig sleutelen kan ook. Zet soepelheid dan op 2 en helderheid op 1.
• Als je veel bij sterk daglicht kijkt, probeer dan ook de Bioscoop instelling.

Algemene beeldverwerking

De KD-65ZF9 pakt uit met alweer een nieuwe iteratie van Sony’s beeldprocessor. Deze versie kreeg het adjectief Ultimate mee. Meer rekenkracht moet er voor zorgen dat de Sony nog betere prestaties levert. De resultaten zijn in elk geval zeer goed. De ZF9 detecteert zeer snel en betrouwbaar alle film- en videoframerates en verwijdert dan ook zo goed als alle risico op kam-effecten of trapjesvorming op lijnen. De ruisonderdrukking werkt netjes ruis weg zonder detail te vervagen, ook compressieruis (blokvorming) kan hij goed verbergen, zelfs als het over lage resolutiebronnen gaat. Met Reality Creation kan je het beeld wat extra detail geven, maar laat in dat geval beide ruisonderdrukkingen zeker op de minimum stand staan, zo vermijd je dat ongewenste ruis benadrukt wordt. Vloeiende gradatie zorgt voor zeer mooie, subtiele kleurovergangen zonder enig spoor van kleurbanden. Laat die instelling altijd geactiveerd (laag of midden).

De KD-65ZF9 maakt net zoals de XF90 gebruik van X-Motion Clarity. Concreet combineert deze techniek het klassieke black frame insertion (BFI) met de local dimming achtergrondverlichting om scherper bewegingsdetail te realiseren zonder de helderheid van het beeld sterk te dimmen. X-Motion Clarity analyseert het beeld en geeft verschillende onderdelen een hogere helderheid om te compenseren voor die zwarte beelden. Nu er meer zones beschikbaar zijn om te dimmen, zou dat tot nog betere resultaten moeten leiden. Anderzijds verminderde Sony wel je keuzemogelijkheden. Trumotion kan je nu enkel nog uitschakelen, in auto stand zetten of manueel instellen. Uitschakelen is een slechte keuze, en auto is enkel goed als je je niet stoort aan een occasioneel beeldartefact (al zijn ze zeldzaam). De beste oplossing leek de manuele instelling met Soepelheid op 2 of 3 (afhankelijk van je smaak) en helderheid op 1. Met die combinatie maak je alle detail zichtbaar, en heb je vloeiende beelden, zonder helderheid in te leveren. Uitstekend resultaat overigens.

Algemene beeldeigenschappen

Maar hoe zit het met het contrast? Het VA-paneel levert in elk geval al een indrukwekkend goede zwartwaarde en een eigen contrast van iets meer dan 2.000:1 met local dimming uitgeschakeld. Met local dimming geactiveerd gaat het contrast naar 40.000:1. Dat is een uitstekend resultaat. Maar de 104 zones zijn natuurlijk niet te vergelijken met de 700 zones van de ZD9. Sony stuurt het scherm uitstekend aan, en in de grote meerderheid van je content is er geen sprake van halo’s. Bij donkere scènes met lichtaccenten, of ondertitels, zie je wel duidelijk het effect van die beperking. Dat is een extra reden om de lichtsensor geactiveerd te houden, zodat je niet naar overmatig helder beeld kijkt bij verduistering. Dat versterkt immers het halo-effect. Als we Sony om een ding willen vragen, dan is het om op een of andere manier slimmer om te gaan met ondertitels zodat die in donkere scènes minder helder zijn.

We hebben dezelfde foto genomen als op de XF90 ter vergelijking. Dit betreft HDR-content, en het beeld is overbelicht om het resultaat te tonen. De segmenten zijn vaag zichtbaar, maar veel kleiner dan op de XF90, het resultaat is dan ook aanzienlijk beter.

Sony hernoemde om onduidelijke reden de Bioscoop Pro-mode naar de Gebruiker-mode. Die levert de beste kalibratie. Het beeld is erg helder, en we adviseren daarom om de lichtsensor aan te laten staan. Enkel als je Helderheid laat zakken naar 15 en steeds bij verduistering kijkt, zet je hem uit. Het toestel is uitstekend gekalibreerd, met een neutrale grijsschaal die iets te koel is (lichte blauwe overtoon). De kleurweergave en het kleurbereik zijn uitstekend. Het scherm is een waar genoegen voor de filmfan, die geniet van intens contrast en knappe kleuren. De KD-65ZF9 blinkt ook uit door fantastisch zwartdetail, in donkere scènes is werkelijk alles zichtbaar. Bij omgevingslicht kan je opteren voor de Bioscoop-beeldpreset, dat is de vroegere Bioscoop Home-preset, hij geeft wat intenser beeld.

Voor nog beter resultaat kan de ZF9 volledig automatisch gekalibreerd worden met de Calman-software van Portrait Displays. En wie naar Netflix kijkt, kan via het menu een speciale Netflix Calibrated-mode activeren, waardoor je optimaal geniet van de gestreamde content.

HDR

Deze Sony ondersteunt HDR10, Dolby Vision en HLG. En je mag je alvast voorbereiden op een fantastische HDR-beleving. Het scherm haalt een piekluminantie van net geen 2.000 nits (1945 om exact te zijn), die na verloop van tijd afzakt naar 1.820 nits. Zelfs op een volledig wit scherm meten we nog een ruime 722 nits. Dat zijn topresultaten waarmee het zelfs de QLED-tv’s van Samsung kan overtreffen. Opvallend is dat het scherm heel goed zijn piekhelderheid handhaaft over langere tijd. Het kleurbereik ligt in lijn met de vorige modellen, en valt op 90% DCI-P3 en 66% Rec.2020, op dat vlak moet het nog wat concurrenten voor laten.

Voor de beste resultaten kies ook hier de Gebruiker-beeldmode. Alle witdetail is zichtbaar tot ongeveer 2.000 nits, al zagen we op een volledig wit testpatroon ook witnuances tot 5.000 nits. De kalibratie is in elk geval uitstekend, enkel de Panasonic FZ950 legde betere resultaten voor (op vlak van kleur).  Meer nog dan bij SDR-content zijn donkere scènes met extreme lichtaccenten een erg grote uitdaging voor het beperkt aantal dimming zones. Er zijn dan lichte halo’s zichtbaar, maar zelfs dan slaagt de Sony er in om het nadelige effect goed in te dijken.

Met Xtended Dynamic Range kan je SDR-beelden een HDR-effect geven, maar het maakt beelden hoofdzakelijk helderder, en brengt een beetje extra witdetail.

Reflecties en kijkhoeken

Sony is bijzonder onwillig om technische details te delen over X-Wide Angle, maar een foto van het paneel maakt alvast duidelijk dat elke subpixel in verschillende gebieden onderverdeeld is. Vermoedelijk maakt dat een speciale aansturing mogelijk die samen met specifieke optica voor een betere kijkhoek zorgt. het zou gaan om een speciale optische film die op het LCD-paneel ligt. Maar ongeacht hoe het precies werkt, lijkt het effect ons wel degelijk een grote stap vooruit voor lcd-schermen.

Foto’s nemen van een scherm, zeker onder een hoek, is altijd een uitdaging, maar de onderstaande foto geeft een redelijke indruk van de ruime kijkhoek. Vergeleken met de foto eerder in dit artikel is het verschil vrij klein en dat leek ook zo in realiteit. Kortom, de ZF9 heeft een opvallend goede kijkhoek, die vermoedelijk voor de meeste kijkers ruim zal volstaan.

Het scherm gaat redelijk om met reflecties, vermijd direct invallend licht.

Gaming

In de gewone beeldmodes meten we een lag van 105 ms, wat te veel is voor degelijke gaming. In de game-mode zakt de lag naar 22,1 ms een uitstekend resultaat.

Sony KD-65ZF9 – Audiokwaliteit

Als we de ZF9 dan toch een ‘zwak’ punt moeten aanwrijven, dan zijn het de audioprestaties. Zijn 2x 10W zorgen voor flink wat volume, en het zou ons niet verbazen als hij dezelfde oplossing gebruikt als de XF90. Het resultaat is met andere woorden ok, maar scheert geen hoge toppen als je een echte thuisbioscoop ervaring zoekt. Dialogen klinken prima, maar er ontbreekt wat ademruimte in de bassen, en de klank is vaak wat schel en hard. Wie de uitstekende beeldkwaliteit wil combineren met prachtig geluid kiest best voor een externe audio-oplossing.

Review-apparatuur

Voor de lag-meting gebruiken we een Leo Bodnar Display lag meter.

Voor alle andere metingen vertrouwen we op een Spectracal C6 HDR2000 Colorimeter, Xrite i1 Pro spectrophotometer, een VideoForge Pro patroongenerator, en de Spectracal Calman for Business software. Om eventuele HDR-problemen te analyseren gebruiken we een HDFury Vertex.

Sony KD-65ZF9 – Conclusie

Met de KD-65ZF9 hoopt Sony een waardige opvolger van de ZD9 in huis te hebben. Toch valt onmiddellijk het kleinere aantal dimming zones op (104 vs de ongeveer 700 van de ZD9), en dat merk je ook in het beeld, zij het dan vooral in extreme voorbeelden. Waar de ZD9 nauwelijks of geen last had van halo’s is dat op de ZF9 wel af en toe het geval.

Maar de ZF9 blijft wel een plezier om naar te kijken. Hij levert een enorm helder beeld, met een uitstekend contrast, top zwartdetail, zeer goede kalibratie, en uitstekende kleurweergave. Voor HDR claimt de ZF9 zelfs de kroon van de helderste televisie, gecombineerd opnieuw met een quasi perfecte kalibratie. Sport en actie? Geen probleem, de bewegingsscherpte is uitstekend. En de nieuwe X-Wide Angle-technologie geeft deze lcd-tv een zeer ruime kijkhoek. De Android Oreo-gebruiksinterface is vlot en maakt je content een pak toegankelijker dan de vorige versie. Tot slot, de prijs. Die is uiteraard hoog, maar vergeleken bij de introductieprijs van de ZD9 zijn we aangenaam verrast.