Review: Harman Kardon Citation 100, 300 en 500 – Stijlvolle Sonos-uitdagers

Introductie Harman Kardon Citation-serie

Met de lancering van de Chromecast-compatibele Citation-familie heeft Harman Kardon eindelijk het multiroom-segment weer wakker geschud. Wie voorheen een draadloze speaker zocht met multiroom-functies, ging bijna gegarandeerd met een Sonos-speaker naar huis. Uitzonderlijk misschien een Bose of een HEOS. Maar ondanks vele moedige pogingen van merken als HEOS, LG en Samsung, leek het wel alsof Sonos niet van zijn troon te stoten viel. Gaat Harman Kardon hier verandering in brengen? Dat is misschien te hoog gegrepen, maar de nieuwe Citation-lijn heeft veel kwaliteiten die het een wel stevige uitdager maken voor de multiroom-grootmacht.

De Citation-lijn werd plechtig voorgesteld op IFA 2018 in september, en bereikt stilaan de winkels. Dat het wat langer duurde, daar is een reden voor: de toestellen werken met Google Assistant. Voor het Nederlandstalige taalgebied werd dus even gewacht met de presentatie van de Citation-producten, totdat de Assistant onze taal sprak.

Bij FWD Magazine maakten we iets vroeger kennis met de Citation-speakers, omdat Harman Kardon reeds in mei 2018 onder embargo de toestellen voorstelde aan de leden van EISA. Wij mochten bovendien met vroege samples aan de slag. Die ervaring overtuigde wel, want de Citation 500-speaker (die we ook hier opnieuw testen) ontving een EISA Award voor beste slimme speaker. De Citation-familie is echter veel meer dan die ene draadloze luidspreker. In het totaal legt Harman Kardon acht producten in de winkels: vier draadloze speakers (de Citation One, 100, 300 en 500), een subwoofer (Citation Sub), een soundbar (de Citation Bar) en een set opmerkelijke vloerstaanders van 2.500 euro/paar (Citation Tower). In dit artikel bekijken we de Citation 100, 300 en 500, met prijzen van 299 tot 649 euro. De Citation Bar testen we op een latere datum, omdat de software om samen te werken met de optionele draadloze rear-speakers nog niet klaar is. De Bar werkt dus zoals het hoort als standalone soundbar, maar kan voorlopig niet uitgebreid worden naar een echte 5.1-opstelling. Zodra dat kan, zie je hier een volledige test verschijnen.

Chromecast en Google Assistant

Wat maakt de Citation-speakers nu bijzonder? Verschillende zaken, maar laten we het eerst hebben over de Google Assistant-integratie. In het verleden heeft Harman Kardon een eigen multiroom-platform ontwikkeld, te bedienen met een eigen app. Dat Omni-platform was echter geen succes, onder meer omdat de softwareontwikkeling minder vlot verliep dan verwacht. Uiteindelijk besloot Harman (inmiddels deel van Samsung) om op het Chromecast-platform van Google over te stappen. Dat betekent dat de Citation-toestellen geen eigen app hebben, maar bediend worden vanuit Google Home en vanuit apps met de casting-functie ingebouwd. Dat zijn er heel wat: Spotify, Deezer, Tidal, Qobuz, Plex, TuneIn, Google Play, en nog veel meer. Je hoort het, qua muziekdienstondersteuning schiet er weinig tekort.

Bovendien heeft elke Citation-toestel een microfoon ingebouwd. Hierdoor kun je de Google Assistant aanspreken. Dat is een pluspunt vergeleken met speakers die wel Chromecast-compatibel zijn, maar waarbij je een extra Google Home mini nodig hebt om ze via de stem te bedienen. Bij de Citations kun je meteen aan de slag en tegen de speaker praten. Harman Kardon pakt terecht graag uit met de stemsturing, het is echt een highlight van de toestellen.

Wie Chromecast niet wil gebruiken, bijvoorbeeld in een vakantiehuis zonder WiFi, kan ook via Bluetooth muziek naar de speakers sturen. Het is niet bedoeld als de voornaamste manier om muziek te streamen naar de Harmans, maar wel leuk in bepaalde situaties.

Eigentijds design

Niet enkel onder de motorkap heeft Harman een radicale keuze gemaakt, dat is ook het geval voor het design van de Citations. Alle Citation-producten delen een heel eigentijds design, met afgeronde hoeken en een afwerking in een hip stofje. Het ontwerp doet wat denken aan de draadloze speakers van Bang & Olufsen, misschien ook wel omdat het gekozen textiel afkomstig is van de Deense stoffenmaker Kvadrat. En dat bedrijf werkt ook samen met B&O.

Hoe dan ook, we vinden het uiterlijk van de Citation zeer geslaagd. Ze passen veel beter in een interieur dan de meeste rivalen, die vaak meer moderne, strakke en ‘technische’ designs kiezen. De Citation-speakers ogen natuurlijker, onder meer omdat het gebruikte textiel kostbaar oogt. Stijlvol ook, met een grovere structuur die zorgt voor subtiele kleurschakeringen. Op IFA toonde Harman Kardon Citation-speakers in veel verschillende kleuren, maar bij ons wordt voorlopig enkel een lichtgrijze en een donkere, bijna-zwarte versie uitgebracht. Echt pikzwart of vlak grijs zijn ze niet, er lopen lichtere en donkere draadjes doorheen de stof. Als we daarna kijken naar de Sonos- en HEOS-speakers in onze woning, denken we spontaan: “Ouderwets!”.

Instellen met Google

Zoals gezegd is er geen eigen Citation-app. Alles doe je via de Google Home-app, incluis het instellen van de speaker en het updaten van de software. De instelprocedure is vrij simpel: de app detecteert automatisch dat er een nieuwe speaker in huis is, waarna je via een aantal stappen het toestel verbindt met je WiFi-netwerk en een naam geeft. Gaat betrekkelijk vlot, al vinden we de Google Home-app toch wat langdradig. Waar je een Sonos-speaker in een kleine minuut werkend krijgt, zit je bij Google Home langer wachten en disclaimers in te vullen. We moeten wel eerlijk zijn en toegeven dat dit komt omdat je meteen ook de stemsturing in orde brengt. Daar komt, als je dat wenst, ook het trainen van de Assistant met je stem bij. Gelukkig moet je die training niet bij elke speaker opnieuw doen, maar kun je de resultaten van voorheen overdragen naar een nieuw toestel.

Tijdens het instellen kijkt de Google Home-app naar de taal van je smartphone om de taalherkenning in te stellen. In Nederland geen probleem, in België krijg je de melding dat de taalondersteuning ontbreekt. Geen nood, je kunt gewoon Nederlands (Nederland) kiezen en dan werkt het ook. Als de smartphone waarop Google Home draait in het Engels staat, dan komen er trouwens opties bij. Zo kun je Routines definiëren, zodat je met één stemcommando (“Ik ben wakker”) bijvoorbeeld het licht in de slaapkamer kunt inschakelen en een internetradiostation laten afspelen.

Op het einde van de rit kun je een speaker aan een kamer toewijzen. Dat is vooral interessant als je in je woning nog slimme producten hebt, zoals Hue-lampen. De Home-app kan zo heel veel bedienen. Wij hebben bijvoorbeeld een SmartThings-hub van Samsung, gekoppeld aan allerlei toestellen, incluis Z-Wave inbouwschakelaars en thermostatische radiatorkranen. Het is natuurlijk handig dat al die zaken in de Home-app zichtbaar en te bedienen zijn, maar zodra je huis veel toestellen bevat wordt het snel omslachtig om bijvoorbeeld iets aan je speaker te veranderen. Een toegewijde app voor je muzieksysteem is op dat vlak wel handiger. En dat is een opmerking die we ook al eerder maakten bij Chromecast-soundbars, zoals de Enchant 1300 van Harman Kardon.

Bedienen

Onze indruk is dat Google de Home-app niet echt ziet als de app waarmee je een muzieksysteem zou bedienen. Het kan wel, want per speaker kun je het volume regelen. Het is ook in de Home-app dat je Citation-luidsprekers bundelt. Dat doe je anders dan bij Sonos, MusicCast of HEOS. Bij hen is er altijd een overzicht van aangesloten toestellen, die je dan naar elkaar sleept of op een andere manier samenvoegt als je wil dat ze hetzelfde liedje spelen. Bij Chromecast-speakers creëer je vooraf een groep met bepaalde speaker, bijvoorbeeld “Beneden” met alle speakers in de woonkamer, eetkamer en keuken. Die groep verschijnt vanaf dan als een aparte keuze als je in apps op het cast-icoon drukt, naast de losse speakers. Heb je twee Chromecast-luidsprekers in huis en creëer je een groep met beiden, dan zie je bij het cast-icoon in een muziekapp drie opties: speaker 1, speaker 2 en speaker 1+2. Het handige hieraan is dat je maar één keer een groep moet maken. Die groep wordt overigens ook door Google Assistant herkend, zodat je met een commando als “Speel David Bowie op Beneden” de hele groep speakers aanstuurt. Nog een pluspunt is dat een groep speakers van meerdere merken kan bevatten, zolang ze maar de cast-functie aan boord hebben. Tip: bij het geven van namen aan je speakers (en andere toestellen) is het slim om rekening te houden met stemcommando’s. Een naam als ‘Speaker achteraan in de eetkamer’ is wel heel lang om telkens uit te spreken. Maar alles ‘keuken’ noemen is ook niet praktisch.

Om muziek te selecteren open je een cast-compatibele app. Dat zijn de meeste mobiele en desktop-apps van muziekdiensten wel, incluis Spotify. De enige grote naam zonder Chromecast-ondersteuning is niet toevallig Apple Music. In Spotify bijvoorbeeld, kies je gewoon de gewenste playlist, track of album, en druk je op het cast-icoontje. Daarna zie je de Citation-speakers (maar ook eventuele andere luidsprekers en audiosystemen) verschijnen. Tikken en even later begint de muziek te spelen. Alle muziek die je daarna kiest zal automatisch verder spelen op de gekozen speaker, totdat de speaker wordt uitgeschakeld.

Of zo gaat de theorie, want we merken wel dat sommige apps op sommige toestellen veel minder vlot werken dan anderen. Spotify bijvoorbeeld, werkt bijna altijd vlot en snel. Tidal daarentegen, heeft net als Qobuz het soms heel moeilijk om de verbinding te maken met de speaker. Als je cast naar een groep, hebben bovendien niet alle apps hier ondersteuning voor. Het volume van individuele leden van de groep regelen is dan bijvoorbeeld niet mogelijk en moet je toch weer naar de Home-app. Daar moet je toch een aantal keer tikken vooraleer je bij de aparte volumeregelingen komt. Dat is toch wel omslachtig. Ook de volumeregeling werkt bij sommige apps minder goed.

We denken eerlijk gezegd niet dat dit de fout is van de Citation-speakers, want gelijkaardige problemen noteren we ook bij het testen van andere Chromecast-compatibele producten. Het lijkt ons dat Google nog wat moet werken aan het multiroom-gedeelte van Chromecast, al functioneert het meestal feilloos. De dingen die we aanhalen zijn eerder kleine irritaties en volgens ons geen redenen om de Citation-speakers of andere Chromecast-producten links te laten liggen.

Boven op de Citation 300 en 500 (maar niet de Citation 100) zijn kleine aanraakschermen aangebracht. Hiermee kun je op zich niet zoveel op dit moment. Je ziet er informatie over de gespeelde track over en door te swipen kun je het volume regelen. Maar in de toekomst zou dit scherm ook preset-knoppen kunnen tonen die gelinkt zijn aan favoriete internetradio’s, albums en playlists, vangen we in de wandelgangen op.

Stem werkt prima

Wat verrassend goed werkt is de stemsturing via Google Assistant. Zodra je de juiste formulering onder de knie hebt, tenminste, maar dat is geen uitdaging. Vergeleken met Alexa op de Sonos One (in het Engels) is muziek aanvragen via de Google Assistant veel trefzekerder. De Assistant maakt zelden fouten of stelt je ook niet teleur door te zeggen dat hij je niet verstaat. Zelfs lastigere vragen, zoals “Speel het laatste album van Adele”, worden verstaan. Er zijn ook veel minder valse activeringen (waarbij tijdens een gesprek tussen mensen in de kamer plots vanuit de speaker weerklinkt: “Ik versta je niet”) dan bij Alexa. Zo moet het. Je kunt wel enkel muziek afspelen vanaf Google Play of Spotify. Een abonnement op één van deze twee is dus vereist. Dat is wel sneu, gegeven dat je vanuit de apps van andere diensten wel muziek kunt casten. Wel kun je bij het casten vanuit pakweg de Qobuz-app naar een volgende track verspringen met een stemcommando, muziek pauzeren of het volume regelen.

Ook spijtig is dat je niet je eigen muziekcollectie vanaf een NAS kunt laten afspelen. Als je vraagt om Muse af te spelen, dan komt het van Spotify – zelfs al heb je alle albums van de groep in je bezit en staan ze klaar op een DLNA-share. Google zal uiteraard niet van deze kritiek wakker liggen, want het merendeel van het grote publiek verkiest naar streamingdiensten.

Wie beducht is voor privacyschendingen, hoeft de Google Assistant niet in te schakelen. Dat kun je in de Home-app kiezen. Elke Citation-speaker komt bovendien met een knop om de microfoon tijdelijk uit te schakelen. De ledjes die onder het stofje vooraan verstopt zitten en wit oplichten als je de Assistant aanspreekt, kleuren dan continu rood. Zo zie je meteen of de microfoon meeluistert of niet.

Het voordeel van Google Assistant is dat het vele dingen kan bedienen. Je kunt aan een Citation-speaker vragen om een video op YouTube naar een Chromecast-stick of Android TV-televisie te sturen, bijvoorbeeld. Of je lichten dimmen in de woonkamer. Zo overstijgen de Citation-speakers ook wel het audio- en multiroomgegeven, en zijn ze een poort naar een slimmer huis. De vraag welke smart home-toestellen je kunt aansturen overstijgt dit artikel, maar het is wel een vraag die je moet stellen als je momenteel kiest tussen Sonos en Harman Kardon én je wilt inderdaad slimme toestellen aansturen. Strikt genomen ondersteunt Alexa meer smart home-producten, maar het gebrek aan Nederlandse taalondersteuning is toch een grote tekortkoming. Google lijkt ook terrein te winnen qua smart home-integratie. We moeten ook wel opmerken dat Sonos wellicht binnenkort Google Assistant-ondersteuning gaat introduceren, waardoor de keuze niet langer neerkomt op Sonos/Alexa versus Harman Kardon/Google Assistant.

Mooi en volwassen geluid

Je hebt het wellicht gemerkt: de bediening is een groot deel van het Citation-verhaal. Maar het blijven natuurlijk speakers die vooral goed moeten klinken. Hoe zit het daarmee? De Citation 100, 300 en 500 die we hier bekijken volgen niet helemaal de small-medium-large-aanpak van de meeste andere multiroom-merken. De Citation 100 is om te beginnen niet de kleinste luidspreker in de Harman Kardon-familie, dat is de Citation One. De One en de 100 zijn compacte, kleine zuilvormige speakers die sterk op elkaar lijken. De Citation 100 is wel wat hoger en krachtiger. De Citation 300 en 500 delen ook hetzelfde design. Het zijn eerder tafelmodellen, zoals de Sonos PLAY:5 of de Yamaha MusicCast 50.

Als het gaat om geluidskwaliteit is de Citation 500 niet onverwacht de primus van de drie geteste Citation-speakers. Hij produceert een heel krachtig geluid, met betrekkelijk diepe en gedetailleerde bassen, en straalt muziek ook breed de kamer in. Je kunt gerust luisteren naar een prachtig jazzstuk als ‘Solea’ van Miles Davis’ Sketches of Spain zonder dat je het gevoel hebt iets te missen. Draai je het volume heel ver open dan zijn die piekende trompetstoten van Davis op de rand van te scherp, maar dat staat niet zo ver van de realiteit. Dezelfde track op de Citation 100 is al wat minder indrukwekkend. Het klinkt niet zoveel dunner, maar de kleinere speaker kan niet zo diep. Het is ook opvallend stiller, ook als je de volumeknop helemaal opendraait. De Citation 300 zit niet ergens tussenin. Het staat dichter bij de Citation 500 dan je zou verwachten, wat wel positief is. Je kunt ook stereoparen maken met het Google Chromecast-platform, en we denken stilletjes dat een paar Citation 300 dan een interessante keuze zou zijn die maximale kwaliteit biedt voor een redelijke prijs. Helaas hebben we deze opstelling nog niet kunnen testen.

Vergelijkingen met Sonos zijn een beetje onvermijdelijk. De Citation 500 en de PLAY:5 zitten niet ver van elkaar qua vermogen en kwaliteit, merken we als we de twee naast elkaar opstellen. Ze behoren alle twee duidelijk tot de top in dit prijssegment. De Citation 100 vinden we dan weer wat minder straf dan de Sonos ONE, vooral als het gaat om aanwezigheid in het laag en bassen. Qua detailweergave en ruimtelijkheid is de Harman Kardon dan weer beter. Een voordeel hebben de Sonos-speaker wel op vlak van audioweergave. Ze komen met Trueplay, een functie die in sommige ruimtes een groot verschil kan maken in de weergavekwaliteit.

Conclusie

De Citation-speakers zijn geslaagde draadloze speakers met multiroom-mogelijkheden en een heel elegant, modern design. Je haalt ze met plezier binnen om in de woonkamer te plaatsen. Dat ze geen eigen app hebben, deert meestal niet. Dankzij Chromecast kun je de meeste streamingdiensten gebruiken. Google Home is niet optimaal om een audioapparaat te bedienen, maar de goed werkende stembediening via Google Assistent maakt veel goed. De Citation 500 is de sterkste van de drie geteste Citation-speakers, met dank aan een grotere behuizing en betere drivers, maar de Citation 300 is niet veel zwakker. De combinatie met de andere Citation-apparaten maakt deze nieuwe speakerfamilie van Harman Kardon een geduchte uitdager voor Sonos.