Begin april zijn we van start gegaan met een nieuw project. MCP Network gaat namelijk verhuizen en dan biedt ons de kans een kamer in te gaan richten als thuisbioscoop. Dit project leggen we tot in detail vast, van het kiezen van de ruimte tot het uiteindelijke resultaat. Eerder hebben we het onder meer gehad over de ruimte en de planning, het verbouwen en voorbereiden en de voorbereiding voor de akoestiek. In dit artikel kijken we naar de eerste meting voor de akoestiek, waarna de optimalisatie van start gaat.
Een kamer als complete thuisbioscoop
Het kantoor van MCP Network gaat binnenkort verhuizen en dat zagen we als mooie kans om eens goed uit te pakken. We gaan één ruimte, de zolder, inrichten als thuisbioscoop, met alles erop en eraan. Gedurende het hele proces willen we je informeren en tegelijkertijd adviseren over de mogelijkheden wanneer je zelf met een dergelijk project aan de slag gaat. Waar moet je op letten? Welke apparatuur gebruik je dan? Hoe werkt het met de akoestiek? En nog veel meer vragen.
We hebben echter een bewuste keuze gemaakt om het niet high-end aan te pakken. Hoewel het inrichten van een kamer als thuisbioscoop aardig wat geld kost willen we het met een beperkt budget toch zo optimaal mogelijk doen. De belangrijkste reden is dat wij geen website zijn die zich richt op het high-end deel van de markt en met name de ‘gewone’ consument wil informeren en adviseren. Neem dan ook vooral datgene uit onze ‘gids’ wat jij van belang vindt en waar jij budget voor hebt.
De akoestiek van de ruimte
Vorige week hebben we het onderwerp akoestiek uitgebreid geïntroduceerd, net als onze partner hiervoor; Mutrox. Zoals je in dat artikel kunt lezen is de akoestiek van een ruimte van groot belang. Hoe gaat de thuisbioscoop straks klinken? Vallen bepaalde frequenties weg en hoe kunnen we de ruimte optimaliseren? Om te zien waar we moeten beginnen met de akoestische optimalisatie hebben we een eerste meting, een basismeting, gepland. De ruimte is in de basis af; de wand staat, de muren zijn behandeld, de kabels zijn gelegd en de bank staat als geraamte. Dit laatste is van belang voor de meting omdat de bank invloed zal hebben op de akoestiek.
Wat komt er bij de eerste meting kijken?
Onze akoestische partner, Mutrox, is een uurtje langs geweest voor de eerste meting. Bewapend met een high-end monitorspeaker, een microfoon en een laptop kon de eerste test uitgevoerd worden om de vraag te beantwoorden; hoe gaat de ruimte precies om met geluid? De uiteindelijke speakers zijn nog niet nodig, net als de overige apparatuur. Het gaat puur om het effect dat de ruimte (en wat erin staat) heeft op het geluid. Eenmaal in de ruimte wordt de speaker voorin de kamer geplaatst en op de luisterpositie wordt een microfoon geplaatst. De speaker geeft een testtoon weer en deze wordt opgevangen door de microfoon. De microfoon is gekoppeld met een laptop waarop grafieken met informatie over de akoestiek verschijnen. Vervolgens komt het technische verhaal, maar we proberen het zo simpel mogelijk uit te leggen.
Bij een eerste meting in een home cinema wordt naar een aantal zaken gekeken;
- Galmtijd: Dit is de tijd die het geluid in de ruimte nodig heeft om 60dB in kracht af te nemen. Mutrox meet dit op terts-niveau waardoor er een goed beeld wordt gecreëerd hoe het gehele hoorbare spectrum in de ruimte nagalmt. De curve die deze grafiek moet volgen is per ruimte afhankelijk van de doelstelling. Deze grafieken heten RT60, RT30 of RT20 metingen afhankelijk van de headroom die mogelijk is in de ruimte. De keuze in het bepalen van een ideale galmtijd heeft te maken met het ruimtevolume en de doelstelling daarvan. Men kan dus nooit over ‘de ideale galmtijd in een ruimte’ spreken maar wel over ‘de ideale galmtijd in deze ruimte’.
- Reflecties: Deze wordt gemeten met een impuls response-meting waarbij naast het directe signaal ook alle reflecties in de ruimte die op de luisterpositie aankomen gemeten worden. Bij deze meting is het dus belangrijk om de speaker op de beoogde speaker positie te plaatsen en de microfoon op de luisterpositie. Met een koordje waarop een milliseconde verdeling is uitgezet kunnen we bepalen waar de reflecties exact zitten.
- Geluidsdistributie: Dit is afhankelijk van de ruimtedimensies. De lengte-, breedte- en hoogte-verhouding van een ruimte zorgen voor opbouwfrequenties die dominant in de ruimte aanwezig zullen zijn. Een goede geluidsdistributie zorgt voor een aangenaam luisterplezier zonder voorkeurspositie. Deze ratio’s zijn uit te rekenen aan de hand van de lengte, breedte en hoogte van een ruimte en worden aangegeven in axiale, tangentiale en oblique modi, die in deze volgorde, elk half zo krachtig zijn als hun voorganger.
- Uitdovingen: Deze zijn een enorm probleem bij het luisteren naar muziek. Correcte speaker plaatsing, het behandelen of voorkomen van reflecties, correcte geluidsdistributie en dus ruimteakoestiek in het algemeen zorgen ervoor dat het gehele hoorbare geluidsspectrum in de ruimte hoorbaar is. In een frequentie response-meting is te zien of er uitdovingen (wegvallende frequenties) op de luisterpositie zijn.
- Staande golven: Dit zijn frequenties die in een ruimte blijven “staan”. Deze staande golven zorgen voor een onvoorspelbaar laag frequent geluid in de ruimte dat op één positie wel en op een andere niet hoorbaar is. Deze uitdovingen en opbouwen zijn uit te lezen in een waterfall plot. Bass management zorgt voor een goede weergave van lage frequenties in een ruimte en is dus erg belangrijk bij het luisteren naar muziek.
- Flutter echo’s: Dit zijn snel repeterende echo’s die opbouwen tussen 2 parallelle vlakken. Dit fenomeen is voor een getraind oor eenvoudig te lokaliseren door tussen de vlakken te gaan staan en eenmaal hard in de handen te klappen. In de impuls response zijn deze echo’s uit te lezen.
De eerste meting
De eerste meting in onze ruimte heeft het volgende opgeleverd.
De eerste positie is de linker speaker met de microfoon op de luisterpositie. Hier is in de blauwe lijn te zien dat de speaker niet gunstig in de ruimte stond. Door uitdoving van de achterwand (front wall cancelation) is er een dip te zien ten opzichte van de rest van het spectrum. Na het verplaatsen van de speaker (gele lijn) is te zien dat de frequentie response beter wordt. Ruimtes binnen 10 dB fluctuaties zijn ok maar het doel is altijd binnen 5 dB te blijven. Door correcte speakerplaatsing is hier dus veel winst in het geluidsbeeld te winnen.
Van de zelfde speaker is in de Impuls response (hieronder) te zien dat de ruimte nog niet akoestisch is behandeld. Reflecties van de deur, het glas, de vloer en de pallets op de grond geven na het eerste signaal meerdere harde reflecties die moeten worden weggenomen. Zou je dit niet doen dan vertroebelt en verkleurt het geluidsbeeld wat een meer “wekkerradio-effect” tot gevolg heeft. Zou je dit dus niet wegnemen dan doe je afbreuk aan de mooie speakers.
Bij de positie van de center speaker is hetzelfde gedaan als hierboven en hier is ook te zien dat er nog iets verbetering te behalen is door de speaker beter te plaatsen. De paarse lijn is minder goed dan de rode.
Ook hier zijn weer in de impuls response reflecties te zien die later dan het eerste signaal aankomen op de luisterpositie.
Van alle metingen is een gemiddelde genomen en daaruit is de huidige galmtijd in de ruimte op terts-niveau gehaald. Deze is hieronder te zien. Omdat de ruimte volledig uitgetekend is kan het volume berekend worden en bepaald worden welke galmtijd de thuisbioscoop moet hebben voor een ideale beleving. Omdat we nu ook het volume van de ruimte, het totaal reflecterend oppervlak van de ruimte en de galmtijd weten kunnen we uitrekenen hoeveel akoestisch materiaal er in de ruimte moet komen om op de galmtijd uit te komen die gewenst is voor een ruimte met dit volume en deze doelstelling.
Mutrox heeft ook gemeten welke staande golven er dominant aanwezig zijn in de ruimte. In de waterfall plot zie je twee “bergrugren” lopen, dit zijn de staande golven die er in de ruimte voor zorgen dat deze frequenties op sommige plaatsen wel en op andere juist niet hoorbaar zijn.
Conclusies na de eerste meting
Na alle grafieken en cijfers geanalyseerd te hebben wordt een plan van aanpak opgesteld. Om de reflecties weg te nemen gaat Mutrox diffusie en/of absorptie toevoegen. Deze panelen worden bepaald aan de hand van de galmtijd die gehaald moet worden. Door zorgvuldig tunen met de juiste akoestiek kan zo de juiste curve voor de thuisbioscoop bewerkstelligd worden. De twee staande golven worden aangepakt door ‘tube resonatoren’ in de palletbank te maken. Deze kwart golflengte resonatoren zuigen specifiek de frequenties op die dominant in de ruimte aanwezig zijn. Hoe dit precies uitpakt, visueel en in de grafieken, delen we na de tweede meting.
De planning
De planning is niet gewijzigd. We hebben de volgende stappen nog te doorlopen voor onze eigen thuisbioscoop;
- Juni: Apparatuur definitief
- Juni: Ruimte inrichten met belangrijkste meubels
- Juni: Accessoires, verlichting en (extra) bekabeling bestellen
- Juli: Definitief plaatsen speakers en apparatuur
- Juli: Akoestische optimalisatie (tweede meting en installatie)
- Augustus: Verlichting en afwerking
- Augustus: Luisteren, kijken en genieten
Op naar apparatuur, de eerste meting en de meubels
Nu de mannen van de akoestiek hun expertise tot uiting gaan brengen en akoestische onderdelen voor de ruimte gaan produceren focussen wij ons op de definitieve keuze voor de apparatuur en het prepareren van de meubels in de ruimte. Dit zijn dan ook de onderwerpen voor de volgende artikelen. Heb je vragen of opmerkingen? Laat dan onderaan dit artikel iets weten.
Voor alle artikelen in deze gids kun je terecht in onze sectie over je kamer inrichten als thuisbioscoop. Meer tips en adviezen vind je in de home cinema informatiegids.
Reacties (1)