Veel hifi-liefhebbers kennen Nagra wel van de legendarische portable open reel recorders. Ik heb daar zelf nog een bijzondere herinnering aan. Zo was ik er decennia geleden op het Hilversumse Mediapark getuige van dat een opnametechnicus met een wat ongelukkige armbeweging een draaiende portable stereo Nagra IV-S (geïntroduceerd in 1971) van tafel veegde, het apparaat kwam met een klap op de vloer terecht. Ik vreesde voor het gevolg en er was natuurlijk gelijk veel bandsalade. Maar nadat de tape weer op de spoelen zat, werd de IV-S opnieuw ingeschakeld en deze speelde onverstoorbaar verder, alsof er niets gebeurd was. Slechts een klein schaafje op een van de hoeken. Alles werkte, en perfect. Het zegt iets over betrouwbaarheid en bouwkwaliteit.
Wat gebeurt er als een merk, dat decennialang wereldwijd door audioprofessionals binnen en buiten de film- en muziekindustrie als dé referentie wordt gezien, met uitzonderlijke kennis van opname- en weergavetechnieken, de stap waagt naar de consumentenmarkt? Nagra durfde het aan en introduceerde in 1997 de inmiddels legendarische Nagra PL-P buizenvoorversterker met ingebouwde phono-voorversterker. Inmiddels dus zo'n 27 jaar geleden. Vandaag de dag worden er voor goede exemplaren nog enorme bedragen op tafel gelegd. Dat zegt wel iets over de kwaliteit. Wat in de afgelopen decennia is veranderd zijn de toegepaste technologieën. Maar de Zwitserse precisie van ontwerp en fabricage is gebleven, inclusief natuurlijk die iconische modulometer. Stefan Kudelski, die in 1951 op 22-jarige leeftijd de grondlegger was van Nagra, zou er vandaag de dag erg trots op zijn geweest.
De Nagra Classic Line en twee verrassingen
Met zo’n indrukwekkende legacy ben je natuurlijk benieuwd hoe de hedendaagse componenten van Nagra klinken. Freek van Ham, eigenaar van iEar’ en sinds enige tijd officieel dealer van Nagra, organiseerde dat er in zijn Tilburgse vestiging voor mij een Nagra Classic-set klaar stond. En met een verrassing. Zowaar stond er ook de kersverse Nagra Streamer opgesteld. Geïntroduceerd tijdens de High End 2024 in München en één van de eerste productie-exemplaren in Nederland. Ik weet nog van een vorige review dat de akoestiek in de demonstratieruimtes aan de Sint Ceciliastraat 28 uitstekend is, dus dat beloofde wat. Maar ook verrassend was dat Kerry St. James, Sales & Marketing Manager bij Audio Technology Switzerland, aanwezig was. Ron Geurts, Senior Sales Advisor en bedrijfsleider bij iEar’ Tilburg, bood tijdens de gehele review uitstekende ondersteuning.
De luisterset
Ik mag wel zeggen dat de luisterset die stond opgesteld bijzonder indrukwekkend was. Allereerst de CLASSIC PREAMP, de CLASSIC DAC II, de CLASSIC AMP (eindversterker), de splinternieuwe Streamer, de PSU (voeding) en alles opgesteld op VFS-plateaus. Maar ik was ook blij de GIYA G4 S2-luidsprekers van Vivid Audio te zien, een van de meesterwerken van Laurence Dickie (ooit een van de aartsvaders van de Bowers & Wilkins Nautilus). Dit alles was met elkaar verbonden via AudioQuest William Tell ZERO-luidsprekerkabels en AudioQuest Pegasus-interlinks. In de loop van de review plaatste Ron als extra bron de nieuwe Esoteric K-05XD sacd-speler erbij, die bij mij thuis als referentie dient en ook in het verkoopassortiment van iEar’ zit. Dat is trouwens ook het geval met Vivid Audio.
Nagra CLASSIC PREAMP
Beeldschoon. Mooier kan audio-apparatuur niet zijn, met een iconische, professionele look. De rode band, die tevoorschijn komt als je de selector rechts op het voorpaneel verstelt. Links natuurlijk de verlichte modulometer (die overigens wel in verschillende variaties wordt gebruikt en die het uitgangsniveau aangeeft. En, inmiddels kenmerkend voor de Classic Line, digitale aanduiding van de ingangen via een LCD-scherm. Bescheiden van afmeting, maar maximaal van afwerkingskwaliteit. Intern bevat de CLASSIC PREAMP het fijnste van het fijnste, met onder meer polypropyleen condensatoren, die een exceptioneel goede geluidskwaliteit leveren. Op de achterzijde zien we één XLR-aansluiting en vier stuks RCA voor allerlei bronnen, maar ook tweemaal XLR en éénmaal RCA die rechtstreeks aansluiten van twee mono eindversterkers mogelijk maken. En de kers op de taart bij deze CLASSIC PREAMP zijn natuurlijk de buizen. Er is ook een aansluiting voor de Nagra PSU.
Nagra CLASSIC DAC II
De CLASSIC DAC II is Nagra’s nieuwste digitale front-end met een vernieuwde digital engine, met een keur aan aansluitmogelijkheden zoals Audio USB, éénmaal ASE/EBU, tweemaal S/PDIF, tweemaal Nagra-Link, een optische aansluiting en anologe RCA-outputs. Ook de DAC II kan worden verbonden met de PSU, maar beschikt zelf over een extreem stille voeding van een nieuwe generatie. Het apparaat is Roon-getest. Uiteraard worden moderne resoluties ondersteund, zoals DSD 4x en DXD. In het ontwerp van de CLASSIC DAC II zit iets bijzonders: er is gefocust op de hoogst mogelijke weergavekwaliteit van het aloude 44,1 kHz / 16-bit redbook-formaat, dat door deze dac een sensationele geluidskwaliteit laat horen. Dat was tijdens de luistertest heel goed waar te nemen. Bijzonder is trouwens ook dat op deze CLASSIC DAC II analoge XLR-outputs ontbreken. De reden? Nagra vindt dat de RCA’s beter klinken en durft hiervoor te kiezen. En natuurlijk ook hier weer die prachtige modulometer.
Nagra CLASSIC AMP
De Nagra CLASSIC AMP is een kleine geweldenaar en opereert in pure klasse A over een grote bandbreedte en daarbuiten in klasse AB. De MOSFET transistoren zijn van uitzonderlijke kwaliteit. Optimale stabiliteit in alle denkbare situaties is een van de kenmerken van deze prachtige eindversterker. De ook hier gemonteerde modulometer geeft bij de CLASSIC AMP het uitgangsvermogen per kanaal aan. Op de achterzijde zien we onder meer gebalanceerde en ongebalanceerde ingangen en het apparaat kan ook in een gebrugde configuratie worden gebruikt, waarbij de twee mono-varianten dan elk 1 x 200 watt bij 4 ohm aan vermogen afgeven. Standaard biedt de CLASSIC AMP een vermogen van 100 watt per kanaal bij 8 ohm, waarmee vrijwel elke luidspreker moeiteloos kan worden aangestuurd. Je zou het bij het bescheiden formaat niet zeggen, maar deze CLASSIC AMP weegt 18 kilo.
Nagra Streamer
De splinternieuwe Nagra Streamer valt in de eerste plaats op door de zeer bescheiden afmetingen van 185 x 166 x 41 mm. Behalve op het front de merknaam Nagra en een led is er verder niets te zien. Zo’n beetje het formaat van de bekende Nagra VII, een van de beste fieldrecorders in de wereld. Er wordt een externe voeding meegeverd. De uitzonderlijke bouwkwaliteit komt weer om de hoek kijken: het chassis van de Streamer is gefreesd uit één massief blok aluminium, bepaald geen goedkope productiemethode. Klein van formaat, maar groots in mogelijkheden: je kunt direct streamen via de apps van TIDAL of Spotify, Qobuz via de mConnect control app, vTuner is aanwezig en de Streamer is Roon Ready. Verder kan de Streamer ook overweg met AirPlay 2 en UPnP. De mogelijkheid bestaat om direct van een USB-stick of USB-harddrive audiobestanden af te spelen. De Streamer wordt met de Nagra CLASSIC DAC II verbonden via een N-Link verbinding, maar via S/PDIF past deze streamer ook goed bij andere dacs. Nagra zelf schrijft dat deze Nagra Streamer de ‘missing link’ was in het totale oeuvre en ze hebben groot gelijk. Wat een geweldige nieuwe optie voor bestaande Nagra-bezitters!
Nagra PSU en Vivid Audio GIYA G4 S2
Het fijne van de Nagra PSU power supply is dat deze drie andere Nagra-componenten tegelijk naar een nog hogere geluidskwaliteit kan brengen. In het ontwerp zitten Silicon-Carbide diodes, die extreem snel zijn en geen hersteltijd vergen. Voor alle componenten wordt een werkelijk perfect stabiele DC geleverd. De GIYA G4 S2 basreflex-luidsprekers beschikken over een 4-wegsysteem met een frequentiebereik van 36 tot 36.000 Hz en zijn belastbaar tot 400 watt. Ze stonden er te pronken in wat ik zelf de mooiste kleur vind: parelgrijs.
Eerst streamen met Viktoria Mullova
Als je al heel veel hifisets hebt gereviewd, dan herken je wel snel wanneer je met een echt uitzonderlijke kwaliteit te maken hebt. Dat gebeurde met deze set ook vrijwel direct en verrassend genoeg gelijk met de nieuwe Streamer, die we als eerste aan de tand voelden. Via Qobuz werd in een resolutie van 44,1 kHz en 16-bit geluisterd naar de Romance voor viool en piano in D-groot, opus 22 van Clara Schumann. De klassieke opstelling: Katia Labèque achter de Steinway & Sons concertvleugel en schuin links voor haar Mullova, die haar schitterende Stradivarius uit 1723 bespeelt (de ‘Jules Falk’). Nou, ik heb nog niet eerder meegemaakt dat een audiobestand in deze standaardresolutie zó geweldig klonk. Rijk aan details en boventonen, diepe zwarte stilte, een breed stereobeeld en zowel de concertvleugel als de Stradivarius met een tikkeltje gouden glans. Je voelt de diepte van de G-snaar op de viool en de zo kenmerkende sonore bassnaren van de Steinway. De extra aandacht van Nagra in het ontwerp van de CLASSIC DAC II voor 44.1 kHz / 16-bit is hier goed waarneembaar. Het duo speelt de sterren van de hemel, maar door deze Nagra Streamer klinkt het nog een dimensie beter.
Keith Jarrett en Bach
Niet iedereen weet dat jazz-musicus Keith Jarrett zo af en toe ook schitterde als klassiek musicus, tot op het klavecimbel toe. Ook de werken voor klavier (uitgevoerd op piano) van Carl Philipp Emanuel Bach (1714-1788, een van de zonen van Johan Sebastian Bach) speelt Jarrett zeer verdienstelijk. En opnieuw: de 44.1 kHz / 16-bit tracks klinken prachtig, helder en sprankelend. Meerdere tracks worden beluisterd. Maar dan wordt opgeschaald naar FLAC 96 kHz / 24-bit bij 2164 kbps. Het klonk al goed, maar hier gaat nog eens een gordijn open. De piano van Jarrett klinkt sensationeel goed. Een kleurenwaaier van rijke boventonen bij de hogere octaven en de zinderende basso continuo is vol leven, een prachtige volle basweergave. Na meerdere tracks in deze kwaliteit te hebben beluisterd is er maar één oordeel: deze geweldige Nagra Streamer, die naar Nagra-begrippen laag is geprijsd, is een absolute must voor elke bezitter van een Nagra-installatie of zeer hoogwaardige dac van een andere fabrikant.
Barenboim op cd
Met name bij de weergave van de FLAC’s zag ik Kerry tevreden knikken. De totale hifiset presteerde heel goed. Maar het kon zelfs nog beter, wellicht nog meer dan Kerry kon vermoeden. Daarom nam Ron de moeite om er een Esoteric K-05XD sacd-speler erbij te zetten en gingen we eerst luisteren naar ‘Funérailles’ van Franz Liszt (1811-1886) op de eigen concertvleugel van Daniel Barenboim (DGG 4796724) en een van mijn referentietracks. Overweldigend kwam Liszt uit de GIYA’s. Bulderende en diepe bassnaren, grote resonerende akkoorden in fortissimo, kleurige en sprankelende frases hoog op het klavier en fluisterende pianissimo’s maken dat Kerry en Ron beiden op het puntje van hun stoel zitten. Een piepend krukje en een kreunende en zuchtende Barenboim, het hoort er allemaal bij. Dit is een weergave die je alleen bij exceptioneel goede sets hoort. Ook het wegsterven van de grote akkoorden in de klankkast van de concertvleugel, een joekel van ruim drie meter lang (308 cm), is sensationeel goed te horen.
Charlie Watts op cd
Rolling Stone Charlie Watts speelt ook heel graag jazz, zoals op zijn dubbelalbum ‘Anthology’ (bmgcat8160dcd). De track Bluebird is berucht, want de fel uithalende blaasinstrumenten zorgen bij menig hifiset toch voor oversturing of vervorming. Niet bij deze set. Met enorme energie knettert de jazz de luisterruimte van iEar’ in, volledig onvervormd, ook bij de allerhoogste (en harde!) trompettonen. En dat op een gewone redbook cd. Ik zie inmiddels dat Kerry en Ron zeer geconcentreerd opgaan in het luisteren. Dit is een belevenis, met trouwens ook een glansrol voor Vivid Audio.
Lyn Stanley op sacd
En dan de andere referentiebron die ik veel gebruik: het dubbelalbum ‘Black Dress – Ballads’ van de Amerikaanse jazz-zangeres Lyn Stanley (A.T. Music 3111). Ik laat alleen track 3 horen, The Man I Love. Ik kan alleen maar zeggen dat deze Nagra Classic-set echt het uiterste haalt uit de superaudio cd. Een geweldige plaatsing van Lyns stem, breed daarachter haar bigband met veel uithalen en ook zachte passages. Na afloop geeft Kerry aan dat hij een Nagra luistersessie in zo’n hoge kwaliteit als nu door hem beleefd niet vaak meemaakt. Een fantastische brede en diepe stage, een live concertbeleving via deze set.
Conclusie
Ik zeg het niet vaak over een totale hifiset, maar deze Nagra Classic-componenten zijn met elkaar exceptioneel goed, op eenzame hoogte. Wat een geweldig debuut ook van die nieuwe Nagra Streamer, naar mijn mening gelijk een van de beste op de markt. Echt een hifiset voor de echte liefhebber, met de allerfijnste audioweergave die mogelijk is en die u echt in Tilburg eens moet gaan beluisteren. Nagra is behoorlijk geprijsd, maar daar krijgt u dan ook het allerbeste voor, waarbij de nieuwe Streamer juist zeer aantrekkelijk is geprijsd. Toen ik na de review terugreed naar huis schoot even door mijn hoofd dat Laurence Dickie in Tilburg in de luisterruimte van iEar’ zeker een vreugdedansje zou hebben gedaan bij het horen van zijn GIYA’s G4 S2 met deze Nagra Classic-set. Een ware voortzetting van de Zwitserse Nagra-legacy. Fantastisch!
Schrijver:
Jan Willem Voogd
Prijzen:
- Nagra CLASSIC PREAMP € 17.250,-
- Nagra CLASSIC DAC II € 18.500,-
- Nagra CLASSIC AMP € 15.950,-
- Nagra Streamer € 4.950,-
- Nagra CLASSIC PSU € 14.500,-
- Nagra VFS € 2.150,-
- Vivid Audio GIYA G4 S2 parelgrijs (per paar) € 33.998,-
iEar’, www.iear.nl
Nagra Audio, www.nagraaudio.com
Reacties (0)