Review: GoldenEar T66 – Kamervullende passie

Rood kan ook

De T66 die we in deze review bekijken werd voor het eerst gesignaleerd op de High End-beurs in München. Nu ja, strikt genomen waren ze al iets eerder te zien op de Amerikaanse Axpona, maar voor de Europese pers was de Beierse show de echte introductie. Bijna schokkend daarbij was dat er gedemonstreerd werd met een paar luidsprekers die voor een keer niet in een glanzend zwart werden afgewerkt. Zo’n pianolakafwerking is immers echt iets van het merk. In navolging van Henry Ford’s adagium dat ‘elke kleur kan als het maar zwart is’, weigerde GoldenEar altijd halsstarrig andere kleuropties aan te bieden (al werd er achter de schermen wel geëxperimenteerd met andere tinten, horen we). De zwarte laklaag was echt iets dat bij het merk hoorde.

Maar in München zagen we de T66 in een prachtige rode metaalkleur die bovendien echt op de markt zal komen. Dat laatste moeten we er wel bijzeggen; het komt wel eens voor dat dergelijke demotoestellen uitgedost zijn in een opvallende kleur die niet gecommercialiseerd wordt. Dat is hier niet het geval, al zullen de rode T66’s wat later in de winkels liggen. Deze Santa Barbara Red kost ook iets meer (7.299 euro/paar). Maar geen vrees: je kunt ze uiteraard nog krijgen met een zwarte glanslak.

De nieuwe weelderige kleur is fraai, maar niet het belangrijkste aan de speaker. Boeiender is dat de T66 de eerste nieuwe speaker wordt die helemaal in de schoot van AudioQuest werd ontwikkeld. Dat is wel bijzonder, want het is daarmee de eerste GoldenEar die niet door Sandy Gross werd ontworpen. Binnen het aanbod van GoldenEar zal de T66 de Triton Two+ opvolgen. Hoewel er officieel geen informatie beschikbaar is over andere modellen, lijkt het wel logisch dat er op termijn nog andere T-modellen opduiken om de verschillende andere Tritons te vervangen. Dat is nog even afwachten.

Een eigen ontwerp

Het ontwerp van de GoldenEar T66 gebeurde dus volledig binnenshuis, wél met medewerking van een bekende Canadese consultant op vlak van luidsprekerbouw. Dit alles onder de leiding van Garth Powell, de ingenieur die eveneens verantwoordelijk is voor de succesvolle Niagara-stroomproducten van AudioQuest. Daarnaast is eigenaar Bill Low nauw betrokken bij het hele proces. Low staat nu eenmaal bekend als iemand die graag bij elk nieuw product z’n zegje wil doen.

Het ontwerpteam wou verder bouwen op het verleden maar tegelijkertijd de T66 verbeteren. Zo zorgde de combinatie van een passieve mid/hoog-gedeelte met een versterkt laag er voor dat GoldenEar-speakers altijd spectaculair en dynamisch indrukwekkend uit de hoek kwamen. Dat wilden de ontwikkelaars niet kwijtraken. Maar op vlak van algemene tuning moest het wat verfijnder worden, luidde het. De vorige generatie was iets te ‘Amerikaans’ van karakter. De sound tweaken werd dan ook een van de speerpunten tijdens het ontwikkelen van de T66.

We verstaan dat het proces om de nieuwe weergever te creëren heel uitgebreid was, onder meer om te identificeren welke nieuwe drivers het beste zouden presteren. GoldenEar wou immers niet werken met onderdelen die zomaar off the shelf beschikbaar waren. In de plaats werd er gekozen voor custom drivers die op maat van de nieuwe luidspreker werden gecreëerd. Ook de versterking in twee delen – DSP en eindtrap – is speciaal voor de T66 ontworpen en gebouwd. Dat de interne bekabeling een AudioQuest-naam draagt, dat zal ook niet verbazen.

Aangescherpt design

De GoldenEar T66 blijft wel schatplichtig aan de oudere Triton-speakers. Verwacht dus op designvlak veel veranderingen, maar evenveel gelijkenissen met de oudere GE-speakers. Aangezien het merk altijd wel pronkte met een eigen smoel, is dat wat ons betreft niet bepaald erg. Zo blijft GoldenEar toch iets anders produceren dan de traditionele rechthoeken die je bij de meeste andere fabrikanten vindt. Het blijft een love it or hate it-aanpak, maar dat is niet per se iets slecht.

Bij de nieuwe weergever spreek je nog altijd over een speaker met een vrij smalle baffle die nog krapper lijkt omdat er een gebogen rooster voor is geplaatst. De bovenkant loopt bovendien fel naar beneden. Wanneer je in de zetel recht voor de T66 zit, zie je dan een elegant gebogen bovenrand. In die positie zou de AMT-tweeter, boven en onder geflankeerd door een middentoondriver in een d’Appolito-opstelling, ongeveer op oorhoogte moeten komen.

De designtaal die voor de T66 gehanteerd wordt is naar ons gevoel wel zachter en misschien wel meer ‘Europees’ geworden. Zo doen de nieuwe voet en de anders aangeklede kast de speaker gestroomlijnder overkomen. Het is minder een grootse aanwezigheid in de kamer, wat in kleinere leefruimtes een pluspunt is.

Terecht aandacht voor het laag

De technische doelstelling bij de T66 was verder bouwen op wat het merk uniek maakt én tegelijkertijd iets creëren dat net iets audiofieler zou zijn. Ook de technische verwantschap met de oudere (semi-actieve) Triton-modellen houdt stand. Net als voorheen blijft de nieuwe weergever inzetten op een 3-wegsontwerp met een actief woofergedeelte. Er is wel subtiel gesleuteld aan het concept. Onder meer de gigantische basradiatoren aan elke zijkant (20,3 x 30,5 cm!) zijn nu gepositioneerd op een middelpunt tussen twee ovalen subwoofers aan de voorzijde. Opnieuw gaat het om lange slag-drivers met een behoorlijk grote oppervlakte, verbonden met een versterkingsgedeelte dat 1.000 Watt peakvermogen levert. Dit alles moet ervoor zorgen dat de T66 een diep en gedetailleerd laag produceert die je onmogelijk uit een traditionele passieve luidspreker krijgt – tenzij je aparte actieve subwoofers in de kamer toevoegt. Dit levert de T66 een hoge gevoeligheid van 91 dB op. Makkelijk aan te sturen dus. Voor onze luistersessie volstond bijvoorbeeld de klasse A 30-Watt modus van een Riviera Levante-versterker, schakelen naar de klasse AB-modus van 120 Watt was niet nodig.

Vanwege z’n semi-actief design zie je achteraan op de GoldenEar T66 bij de luidsprekerterminals iets bijzonder. Zoals gebruikelijk in het hogere segment zijn er twee paar luidsprekerterminals die af-fabriek met een naakte brug gekoppeld zijn. Haal je deze AudioQuest Direct-Gold jumpers weg, dan kies je voor bi-wiring/bi-amping en stuur je het mid/laag en hoog apart aan. Iets dat volgens de ontwerpers intermodulatievervorming tegengaat.

Welke van die mogelijkheden je ook kiest, intern wordt het laag dat via de luidsprekerkabel binnenkomt richting de actieve subwoofers gestuurd. Je hebt dus niet per se een 2.1-stereoversterker met aparte sub-uitgang nodig om deze speakers te gebruiken. Heb je wel zo’n versterker, dan kun je ervoor kiezen om een kabel te leggen tussen de sub-uitgang naar de aparte LFE-ingang op de T66. Wat je natuurlijk altijd nodig hebt is een stroomkabel voor de DSP-versterking.

Er is ook een volumeknop achteraan. Deze bedient de actieve versterking van het laag. In de luisterruimte stond deze ingesteld op 12 uur, wat ongeveer de middenstand is. Na wat luisteren draaide we de knop door naar 13-14 uur. Het was dan ook een grote ruimte én we houden wel van een stevig basfundament om emotie en betrokkenheid aan muziek te geven.

Sneller dan z’n schaduw

Om de GoldenEar T66 te testen trokken we naar de grote luisterruimte van AudioQuest en GoldenEar in Roosendaal. Die is zeer groot en akoestisch aangepakt, maar is niet extreem gedempt. Luisteren deden we met de Riviera-versterker gevoed door een fraaie Accuphase DP-560 DAC/SACD-speler. Omdat we graag bij het testen Roon inzetten en de Accuphase geen netwerkverbinding bezit, werd er aan de DP-560 een handige Primare NP5 MKII gekoppeld.

Een sterkte van een tweeter in AMT-stijl is de snelheid en detaillering, iets dat we echt waarnemen bij het afspelen van ‘It’s Not That Easy’ van soulzangeres Lady Blackbird. De pure kracht van de Amerikaanse jazzzangeres overheerst in deze track, maar de T66 zorgt er even goed voor dat de ondersteunende piano heel vaardig en levensecht een plek op de soundstage krijgt. Even de ogen dicht, en we kunnen de sfeer en zelfs de omvang van de studio waar dit nummer werd opgenomen proeven. Dat stukje ‘extra’ qua ruimtelijke informatie onderscheidt pakweg een draadloze compacte speaker van een audiofiele weergever zoals deze.

De GoldenEar dient daarbij voldoende resolutie op. De geest van Nina Simone waart in de achtergrond rond bij dit Black Acid Soul-album, en de stem van Lady Blackbird horen we op de T66 met veel textuur verschijnen. Bij het trage ‘Fix It’ is de aarzeling in de stem heel tastbaar bijvoorbeeld, maar ook de snelle pianoruns in de achtergrond worden door de nieuwe GoldenEar briljant neergezet. Als je graag wordt meegesleept door een muzikant die passioneel losbarst op een instrument, dan zit je hier gebeiteld.

Snelheid en ritmiek overtuigend overbrengen is best uitdagend voor veel luidsprekers, met name over het volledige frequentiebereik. Neem nu ‘Mettavolution’ van Rodrigo y Gabriela, met de perfect op elkaar inspelende akoestische gitaren van dit Braziliaanse duo. Het moeilijke is de energie en vaart overbrengen dat dit huzarenstukje voortstuwt, liefst op een manier dat je spontaan je voet begint mee te bewegen. Bij energieke tracks als ‘Cumbé’ en ‘Terracentric’ weet de T66 dat moeiteloos te doen. Wat we vooral noteren is dat het gevoel van snelheid niet enkel door de AMT geleverd wordt. De geïntegreerde woofer blijft niet achter als er op de kast van de gitaar wordt geklopt, en dat is al wat moeilijker. Dit is waar de T66 kon foutgaan, maar die afstemming van de passieve en het actieve gedeeltes op elkaar is goed gelukt. Dynamisch komt de T66 dus sterk uit de hoek, en nog belangrijker: het totaalplaatje klopt op vlak van integratie. Als we terugblikken op onze ervaringen met de oudere Triton-weergevers, dan lijkt op dit vlak een mooie stap vooruit te zijn gezet. De T66 is strakker en beheerster, waardoor het totaalplaatje klopt.

Rijk aan textuur

Dit alles noteren we opnieuw wanneer we de Recomposed-uitvoering van Max Richters ‘The New Four Seasons’ via Roon afspelen via de Primare en de Accuphase. De repetitieve vioollijnen dartelen in de lucht rond bij ‘Spring 1’, behoorlijk losgekoppeld van de speakers zelf, terwijl de T66 zorgt voor voldoende body bij de begeleiding. Op deze remake van het iconische Richter-album werd violist Daniel Hope vervangen door Elena Urioste, die we onder meer op ‘Spring 2’ net iets spaarzamer horen spelen dan Hope eertijds. Op het Recomposed-album spelen zij en het begeleidende Chineke! Orchestra op traditionele instrumenten, wat toch voor een iets andere textuur zorgt. De snaren klinken op deze versie minder glad en gepolijst, net iets ruwer. Het is een geraffineerd verschil dat je wel waarneemt op de GoldenEar-weergevers. De speakers geven behoorlijk wat resolutie weer, al is er zeker geen dominantie van het hoog te bespeuren. Dat maakt dat als Urioste in ‘Spring 3’ echt de hoge noten uit haar viool perst, het net niet overdreven scherp of vermoeiend overkomt. Wel inzichtrijk.

Er is een lichte nadruk op de midtonen met dit systeem, wat de schreeuwende Tom Waits op ‘Grew Up To Fast’ op ‘Angel Dream’ geslaagd in de spotlight zet. Het nummer barst in aloude rocktraditie een paar keer uit, een versnelling die de T66 – opnieuw – moeiteloos neemt. De percussie knalt en de elektrische gitaren bij dit en andere nummers van deze soundtrack van de film ‘She’s The One’ komen sterk over. Ze zijn grungy, dwars en levensecht. Zo hebben we het graag!

Conclusie

Dankzij de semi-actieve aanpak van de T66 is deze nieuwe GoldenEar in staat om dingen te doen die een klassieke passieve luidspreker moeilijk zou vinden. Vooral omdat je hiervoor geen immense krachtcentrale van een versterker nodig hebt. Het actieve gedeelte in de GoldenEar T66 is immers zelf heel krachtig.

De laagprestaties trekken de aandacht, maar de talenten van de nieuwe GoldenEar-vloerstaander zijn ruimer dan diepe bassen leveren. De combinatie met de snelle AMT-tweeter en twee grote midrange-drivers levert een weergever op die de grootste kamers kan vullen met een evenwichtig en pakkend geluid. Het beste van twee werelden? Zo kun je het wel stellen.