Review: Focal On Wall 301 – Elegante muurspeakers bij je tv

Strakke afwerking

Focal is een Frans merk dat graag de nadruk legt op design. Iets dat wel duidelijk is voor ons omdat we ooit de Kanta- en Sopra-luidsprekers hebben getest en demonstraties van de extreem high-end Utopia’s meemaakten. De On Wall 301’s zijn niet zo riant afgewerkt als die dure modellen, maar niettemin maken ze een goede eerste indruk. De speakers die wij ontvangen zijn uitgevoerd in een wit die Focal omschrijft als een hoogglans, maar we vinden het toch een mattere tint dan verwacht. Wat we eerlijk gezegd ook liever hebben, dat toont stof en vuil minder gauw. De On Wall 301’s zijn er bovendien in een niet-glanzend zwart.

Bij elke kleur is een passend rooster meegeleverd. De witte 301’s die we op een witte muur hangen verdwijnen daardoor op relatief subtiele wijze in het interieur. Echt onzichtbaar zijn ze ook weer niet, maar dat is nooit het geval bij muurspeakers. Wil je echt niets zien, kies je beter de piste van inbouw waar je over kunt pleisteren. Je kunt trouwens kiezen om het rooster weg te laten. Je kijkt dan op twee midrange-speakers met een bruine, natuurlijk ogend conus uit vlasvezels – een specialiteit van Focal – met in het midden een ingedrukte dometweeter uit aluminium en magnesium.

Veel muurspeakers bezitten een rechthoekige vorm. De DALI Rubicon LCR’s die we in de luisterruimte voor surroundtesting hebben hangen, bijvoorbeeld. Focal kiest voor een ander ontwerp dat beter bij een tv moet passen. De On Wall 301 is een uitgerekt trapezium, met een kleinere voorkant en een bredere rugzijde. De boven- en onderkant lopen dus schuin naar buiten. In deze vlakken ontdek je telkens een baspoort die de basweergave moet verbeteren.

Best een ongewone vorm dus, maar wel universeler dan een rechthoek. De baffle of voorkant komt ongeveer perfect overeen met de hoogte van onze 55-inch tv, de rug steekt wel een aantal centimeter hoger en lager dan de schermranden uit. Maar dat stoort niet echt. Volgens Focal kun je deze 301’s eveneens combineren met een 60-inch tv, dan klopt het visuele plaatje ook. Eigenaars van grotere tv-schermen van 65-inch en meer opteren wellicht beter voor de grotere On Wall 302. Dat is natuurlijk enkel nodig als je de muurspeakers qua verhoudingen wil laten aansluiten bij het tv-scherm. Ook goed om weten: Focal biedt stands als je deze speakers verkiest maar toch niet aan de muur wil hangen. Dat lijkt ons wel een ongewoon scenario.

Eenvoudig om op te hangen

Aangezien de On Wall 301’s lange speakers zijn, is het zeer belangrijk dat je ze recht ophangt. En dat is nog crucialer als je ze plaatst links en rechts van een televisiescherm dat aan de muur hangt. Het valt heel snel op als ze niet helemaal loodrecht zijn geplaatst. Focal heeft het ophangen gelukkig relatief eenvoudig gemaakt, maar een laserwaterpas – liefst zo’n model dat je op een statief plaatst – en een goede boormachine zijn onontbeerlijk.

Om het ophangen te vereenvoudigen levert Focal een papieren sjabloon mee. Elke zijde toont een iets ander technisch diagram; je kiest naargelang je de speaker verticaal (voor links en rechts) of horizontaal (voor een centerkanaal) monteert. Dit sjabloon is echt heel handig, onder meer omdat er een middenlijn is aangebracht. Als je met een laserlijn het midden van het tv-scherm aanduidt, kun je makkelijk het sjabloon met wat tape juist hangen. Doe dit strak en je kunt probleemloos door de aangeduide markeringen exact boren. Het enige om goed op te letten is dat er een boven en onder aan de speaker is – wat visueel niet opvalt – én dat de tekening op het sjabloon niet gecenterd is. Met dat laatste moet je rekening houden om te voorkomen dat bij plaatsing links en rechts van een scherm de speakers asymmetrisch worden opgehangen.

Voor elke speaker boor je vier gaten. Je hoeft hierbij niet voor gigantische schroeven te gaan, aangezien een On Wall 301 nog geen 6 kg weegt. Uiteraard maak je wel een geschikte keuze in functie van de ondergrond en kies je ook best voor een betere plug.

De luidsprekers hangen echter niet rechtstreeks op de schroeven die je in de muur aanbrengt. In de plaats bevestig je twee driehoekige hulpstukken waarop op zijn beurt de On Wall schuift. Dit levert een strakke, bijna-tegen-de-muur-montage op en je kunt ook eenvoudig de speakers weer verwijderen. Handig als je bijvoorbeeld de kabels anders wil leggen of de muur wil schilderen. De On Wall 301 rust trouwens niet helemaal tegen de muur, er is nog een spleet van een millimeter of twee. Dit is niet zichtbaar, maar is wel handig qua kabelmanagement. Je hoeft geen extra geul voor de luidsprekerkabels te maken, met een kabelgootje werken volstaat (in onze eigen foto’s dient die nog te worden aangebracht). In de muur wegwerken kan natuurlijk wél als je dat wenst.

De finishing touch: zowel op het rooster als op de voorkant is er een Focal-logo dat je kunt verdraaien. Zo klopt het plaatje of je nu de 301 inzet als stereoweergever of voor een centerkanaal.

Kamercorrectie is een interessante optie

Voor onze opstelling hangen we de On Wall 301’s aan weerszijde van een LG OLED55C9 die ook aan de muur gemonteerd is. Ze strak tegen het scherm plaatsen zou visueel misschien knapper zijn, maar we laten toch een 15-cm tussen schermrand en speaker. Dit geeft een iets bredere stereo-ervaring en maakt een toekomstige plaatsing van een 65-inch scherm nog altijd mogelijk. Een beetje vooruitplannen kan nooit kwaad.

De kabels leiden we achter het scherm en via een kabelkous naar achter een tv-meubel. We brengen ze naar een Lyngdorf TDAI-3400, een duurdere alles-in-één-stereoversterker met alle mogelijke ingangen en streamingopties. Dit model is uitgebreid met een HDMI-module, zodat we via HDMI-eARC het tv-geluid op de Focals kunnen afspelen. De Lygndorf bezit zelfs een drietal HDMI-ingangen, zodat we eventueel externe videobronnen hierop kunnen aansluiten. De TDAI-3400 is natuurlijk een vrij duur toestel, en er zijn zeker alternatieven. Als je die connectie met de tv wenst is een betere AV-receiver een aanrader, wil je enkel muziek luisteren kun je gewoon opteren voor een klassieke stereoversterker. De gevoeligheid van 87 dB betekent wel dat je best voor een versterker met wat vermogen opteert.

Er is nog een reden waarom we voor deze opstelling de Lyngdorf bovenhalen. Deze Deense versterker komt met een eigen kamercorrectiesysteem, RoomPerfect. Dat vinden we om verschillende redenen de moeite. Om te beginnen weten we dat er in de woonkamer een paar akoestische problemen bestaan. Bovendien willen we de On Walls gebruiken bij het bekijken van films, en willen we daarom wat meer body qua bassen. Eerste luistertests maakten ons duidelijk dat de On Wall 301’s op dat vlak in deze ruimte niet volstonden. Het is wel belangrijk op te merken dat de woonkamer waarin we testen ongeveer 25 m2 groot is – maar aan linkerzijde opent naar twee gelijkaardige ruimtes.

Een subwoofer toevoegen gaat heel makkelijk met de uiterst configureerbare TDAI-3400 en ook RoomPerfect helpt bij de integratie. Persoonlijk zouden we aanraden om te opteren voor een versterker of receiver met kamercorrectie. Als het gaat om AV-receivers is die functie meestal aanwezig, bij stereoproducten is het zeldzamer. Er zijn echter steeds meer opties, gaande van iets als de Yamaha R-803D over de Arcam SA-30 tot de NAD M10. Er is ook de goedkopere Lyngdorf TDAI-1120. Van onze kant kunnen we wel stellen dat RoomPerfect een spectaculaire verbetering opleverde, met name op vlak van beeldvorming en helderheid.

Veel detail en aandacht voor stemmen

De luistertests die we hierna vermelden zijn met de kamercorrectie ingeschakeld en met een GoldenEar-subwoofer. De reden waarom we deze oplossing bekijken is dat we voor muziek van soundbars niet vaak een echt goede kwaliteit ervaren. We focussen daar dus eerst op, met een random shuffle door onze grote test-playlist in Roon. Het knotsgekke ‘Mettavolution’ van Rodrigo y Gabriela klinkt meteen heel op z’n Focals, met heldere toetsen en een prominent middengebied waardoor het vingervlugge gitaarspel van de twee Brazilianen heel direct wordt aangeleverd. Toch is de algemene weergave iets ingetogener dan we meestal bij het Franse merk ervaren. Dit nummer is heel snel en veranderlijk, wat precies is wat de On Wall 301’s goed kunnen verwerken. Wel zijn we blij dat die sub er is, om de diepe kastgeluiden van die akoestische gitaren beter over te brengen. Die toevoeging verrijkt ook de basgitaar bij Bobby Womacks soulklassieker ‘Across 110th Street’, voor de rest heel inzichtelijk gemaakt door de On Wall 301-speakers. De stillere funkgitaarklanken en de hi-hat bijvoorbeeld, springen goed uit de mix.

De Focals brengen de weidsheid van de soul-jazznummers van Dominique Aimé-Fils op ‘Stay Tuned’ uitstekend over. De beperkingen van compacte muurspeakers in het algemeen maakt dat de soundstage ‘slechts’ iets breder dan de speakers zelf is; op onze grote Focal Sopra n°2’s word je bij tracks als ‘Constructive Interference’ of ‘When There Is Smoke’ bijna omhuld. Het verschil in voetafdruk is uiteraard immens. Dit vinden we een heel geslaagde weergave, met een aangename focus op vocals. Een sterkte van het merk, merken we ook bij ‘Hurt’ van Arlo Parks, terwijl de repetitieve cello van Peter Gregson op Prelude 1.1 van de Recomposed Bach-suites met veel karakter wordt neergezet.

We zijn dan ook zeer benieuwd naar hoe de combinatie Lyngdorf en On Wall 301’s presteren tijdens het tv-kijken. Een eerste indruk bij het bekijken van een fragment uit ‘Paddington 2’ is dat de Focals geen problemen hebben met complexere audioscènes. Na net een reeks soundbars te hebben getest, is dit een aangename afwisseling. Er is veel muzikaliteit, wat zeker bij een film als deze met zijn speelse soundtrack fijn is.

‘Roma’ gebruiken we vaak om Atmos-prestaties te testen, maar er is een scène die eveneens in stereo de moeite waard is. Motorgeluiden en klassieke muziek via de autoradio overheersen, terwijl de familie glunderend toekijkt als de vader erin slaagt om zijn Amerikaanse slee in de nauwelijks ruimere garage binnen te loodsen. Microdetail komt mooi naar voren, onder meer als de buitenspiegel een tikje krijgt van de muur. Een prima stereo-ervaring ook, met de muziek die wisselt van links naar rechts naargelang het camerastandpunt. We horen veel subtiele zaken in de soundtrack die we via de tv-speakers niet zouden meekrijgen. En dat is wel fijn bij een meesterwerk van audiodesign als deze Alfonso Cuarón. Ook bij ‘Ghostbusters: Afterlife’ valt er veel beweeglijkheid te noteren; geluidseffecten bewegen ruim rond het scherm. De autorace in ‘Ready Player One’ is nog zo’n scene die heel indrukwekkend is in een Dolby Atmos-opstelling. Toch verdwijnt minder van het spektakelgevoel dan je zou verwachten bij deze stereo-opstelling. Dat komt omdat de Focals wel een brede soundstage rond de tv creëren – veel breder dan de meeste soundbars – en veel heldere details laten horen. En die hoger klinkende effecten, zoals rollende muntstukken of gierende banden, geven een sterk gevoel van richting. Als volleerde actiefilmfan missen we wel wat de grote impact van crashes of van King Kong dat zijn vuisten laat neerdalen op de grond, zelfs met de krachtige GoldenEar-subwoofer. Vermoedelijk heeft RoomPerfect hier een lagere toon gecompenseerd waardoor diepe dreunen iets afgezwakt worden. De keerzijde is wel dat de plaatsing van effecten en dialogen goed verstaanbaar blijven. Dat laatste betekent dat ook ‘reguliere’ programma’s en series aangenamer overkomen.

Conclusie

De On Wall 301 is geen doorsnee luidspreker. Focal mengt hier een aantal attributen, zoals zijn typerende sound, een onconventionele vorm en muurmontage, om een speaker te creëren die echt ontworpen is om bij je tv te passen. Door te kiezen voor een old-school aanpak moet je nog investeren in een passende versterker. Maar je krijgt dan wel een systeem dat muziek en filmgeluid gedetailleerd en ruim weergeeft. De bombast van een grote soundbar is er misschien niet en een grote vloerstaander zal meer dynamisch overkomen. Maar deze Franse speakers doen wat ze doen, wel heel goed. De On Wall-lijn is bovendien subtiel op te hangen en is makkelijk te integreren. Kortom, deze Focal-speakers bieden een mooie geluidservaring zonder de minpunten van losse speakers of een soundbar. Ze aanvullen met een subwoofer gaat echter in de meeste omstandigheden aan te raden zijn.