Review: Focal Aria 936 K2-luidspreker – upgrade van een Franse vaste waarde

Focal Aria 936 K2

In deze review bekijken we de Aria 936 K2-luidspreker. Het is een grotere vloerstaander met een design dat een klassieke vorm neemt en het verrijkt met luxueuze elementen, zoals een modieuze grijze laklaag. Vanwege zijn grootte en prijs is dit een luidspreker voor mensen die van muziek houden en bereid zijn om daarin te investeren. Omdat het deel is van de Aria-familie kan je de K2 in principe wel uitbreiden met alles wat nodig is om een surroundopstelling te bouwen. Een interessante optie voor wie een hoger kwaliteitsniveau zoekt bij het luisteren naar muziek in stereo, en ook bij het filmkijken een (kleinere of grotere) surroundervaring wil beleven.

De Aria 936 K2-luidspreker kost 1.999 euro per stuk, waarmee het een in het oog lopende uitdager vormt voor rivalen als de Bowers & Wilkins 702 S2 of de Monitor Audio Gold 200. Je krijg voor die prijs een grote vloerstaander of zuilspeaker met een onderscheidende premiumafwerking en die zich volgens zijn technische specificaties toch makkelijk laat aansturen. De Aria 936 K2 neemt wel wat meer plaats in, maar is qua impact op de geluidskwaliteit makkelijker te plaatsen dan vele concurrenten. Een interessante eigenschap.

Lak van de Utopia-lijn

Focal is het grootste luidsprekermerk van Frankrijk en ook wereldwijd een van de belangrijkste namen in audio te noemen. Net zoals concurrenten als Bowers & Wilkins en KEF brengt het doorgaans volledige luidsprekerfamilies uit (al durft Focal dat wel getrapt te doen). De Aria 936 K2-vloerstaander is daarom een buitenbeentje, want het is een sololancering vele jaren na de eerste introductie van de uitgebreide Aria-luidsprekerfamilie. Er is bovendien zoveel aan veranderd dat het bijna onherkenbaar is als een originele Aria. Misschien moet je het gewoon zien als een special edition-uitvoering, geüpdatet met de nieuwste technieken. Deze speaker is eveneens een beetje een cross-over tussen de gewone luidsprekers van Focal en hun luxueuze high-end producten, met als summum een model voor lottowinnaars als de Focal Grande Utopia EM EVO van 200.000 euro. Per stuk.

De Aria-familie is gelukkig heel wat toegankelijker. Het is bij Focal de hoogste ‘conventionele’ luidsprekerlijn. Mik je nog hoger, dan maak je de overstap naar dat luxesegment en ontmoet je de Kanta, Sopra en Utopia. Dat zijn premiumspeakers die high-endtechnologieën (zoals peperdure berylliumtweeters) huwen met spraakmakend design en kleuropties. Traditiegetrouw is de Aria-lijn (en de goedkopere Chora) wat traditioneler – en dus ook universeler inzetbaar. Tja, spraakmakend design mag dan mooi zijn, het past niet altijd in een gewoon interieur. Daarom dat de oudere Aria-speakers wel mooi zijn afgewerkt, maar bijvoorbeeld qua kleuren eerder richting klassieke houtafwerkingen en zwart neigen.

Bij de K2 die we hier bekijken is dat toch een beetje anders. Op meerdere vlakken is het wél een echte aandachtstrekker. Onder meer door het gebruik van een dure grijze laklaag en leder slaat deze luidspreker een mooie brug naar de luxemodellen van Focal. Dat vertaalt zich ook wel naar een iets hoger prijspunt. De oorspronkelijke 936 is een stukje lager geprijsd dan dit nieuw K2-model, en de K2-editie is zelfs net iets duurder dan het nogal potige 948-topmodel van de Aria-familie.

Dat de Aria 936 K2 anders is dan de vertrouwde Aria-modellen, daar zal een Focal-kenner sowieso geen seconde over twijfelen. Dit nieuw topmodel bezit immers niet de opvallende woofers met conussen uit vlas die Aria kenmerken, maar wel gele K2-drivers die knap afsteken tegen de zwarte baffle of voorkant.

Modern en anders

Waar veel luidsprekers tegenwoordig opteren voor subtiliteit in de vorm van twee of drie woofers die discreet in de behuizing opgaan, kiest Focal bij de K2 eerder voor een ‘mensen, ik ben hier’-filosofie. Net zoals bij de originele 936 pronkt deze K2-editie met vier grote 6,5 inch drivers (één midrange-driver, drie woofers). Bij deze uitvoering wel met opvallende gele conussen en matte metalen buitenringen. Onderaan zijn er twee baspoorten bij die richting de luisteraar wijzen, bovenaan het frontpaneel is een omgekeerde metalen tweeter voorzien. En die voorkant zelf is bedekt met een zwart leder, een subtieler dan verwacht designelement dat ook aan de achterkant terugkeert. Nu lijkt leder aan de achterkant misschien wat overbodig. Maar omdat de K2 ook langs achter fraai is afgewerkt kun je deze speakers los in een grote ruimte (zoals een loft) plaatsen zonder dat dit visueel tegensteekt.

Ook vanuit andere hoeken ziet de 938 K2 er speciaal uit. De zijpanelen zijn geschilderd in Ash Grey, een glanslak die je normaliter enkel terugziet bij de allerduurste Utopia-luidsprekers. De bovenkant is dan weer uit een krasbestendig zwart glas, net als bij de Kanta- en Sopra-lijn. Moet je wel regelmatig afstoffen.

Kortom, de K2 heeft dus een uitgesproken andere, moderner smoel dan wat nu de norm is. Toch als je de meegeleverde roosters niet plaatst. Met de roosters aangebracht wordt het heel wat strakker.

Niet zomaar geel

Gele conussen, dat valt op. Maar het geel van de conussen is niet louter een designding bedoelt om spraakmakend te zijn. Wel is het een vette knipoog richting het verleden van Focal en ook een andere tak van het Franse merk: in-car audio. Focal is immers een van de sterkhouders in aftermarket-audio en levert af-fabriek upgrade-opties bij merken als DS en Peugeot. De K2 Power-reeks is in dat segment een populaire keuze.

De K2 in de speakernaam verwijst heel uitdrukkelijk naar het materiaal van de conussen, die gemaakt zijn uit aramidvezels. Dat zegt je misschien niet zoveel, maar het is de verzamelnaam van een groep taaie synthetische vezels waarvan Kevlar (een merknaam van DuPont) deel uitmaakt. In de jaren tachtig introduceerde Focal (via JMLabs) reeds deze K2 Polykevlar-sandwich van twee lagen aramidvezels met daartussen een laag holle microbolletjes. De versie die in de vernieuwde Aria 936 K2 wordt gebruikt (en in de gelimiteerde Spectral 40th en de K2 Power-lijn voor de autoindustrie) is een evolutie hiervan. We blijven er even bij stilstaan omdat Focal net een van de weinig merken is die echt van A tot Z zelf luidsprekers ontwerpt en fabriceert, incluis de drivers.

De technische specificaties van de Aria 936 K2 (8 Ohm, 92 dB) laat uitschijnen dat ze makkelijk aan te sturen zijn. In theorie heb je geen enorme krachtcentrale van een versterker nodig, in de praktijk zouden we toch het gebruik van een iets betere motor aanraden. We behaalden een mooi resultaat met een Hegel Röst (inmiddels opgevolgd door de H120), maar we vermoeden dat je met de meeste versterkers uit de hogere middenklasse wel uit de voeten kunt. Alleen de meer analytische exemplaren zouden we zelf schuwen, dan gaat het resultaat mogelijk net iets te fel klinken. Al kun je bij deze Focals wel de klank een beetje ‘tunen’ door ze meer of minder in te draaien. Tijdens het testen kregen we tussendoor ook de Harman Kardon Citation Amp op bezoek, een betaalbare multiroomversterker van 599 euro. Gewoon om even te experimenteren hangen we de 936 K2 aan dit onverwacht krachtig klasse D-toestel dat 2 x 125 Watt (RMS, 8 Ohm) uit zijn lijf kan persen. Zelfs deze combinatie kan wel, maar omdat de Citation Amp bij hogere volumes wat scherper klinkt heb je bij deze Focal toch niet een geweldig resultaat.

Niet plaatsingsgevoelig

Het opstellen van vloerstaanders uit deze klasse vereist altijd wat aandacht. De luidspreker zelf weegt wel wat (29 kg) en bovendien wil je die mooi laklaag ook echt niet beschadigen. Tijdens het uitpakken blijkt dat Focal een massieve aluminium voet meelevert, incluis spikes en dopjes voor het geval dat je de 936 K2 op een zachtere ondergrond uit hout wil plaatsen. Ook typisch voor Focal is dat je de spikes niet zomaar in de voet schroeft. Ze steken door de basis heen en eindigen in een draaiknop zodat je door in en uit te draaien makkelijk de speaker kaarsrecht kunt positioneren. In een ouder huis met oneffen vloeren is dat wel een handigheid.

Bij het monteren van de voet ontdekken we ook een derde baspoort, gericht naar de vloer maar ook met een subtiele uitgang aan de voorkant. Wat is het idee hierachter? Een baspoort of reflex zorgt er voor dat een speaker diepere bassen kan ontwikkelen en laat de druk binnen de behuizing dalen. Bij de meeste hedendaagse luidsprekers wordt er gewerkt met één baspoort achteraan, bij de Aria 938 dus niet. Ja, dat betekent dat je twee zichtbare openingen hebt aan de voorkant. Het pluspunt is wel dat de deze Focal makkelijker te plaatsen is. Dichter of verder weg van de muur, het maakt net iets minder uit. Zo kun je deze toch wel forsere luidspreker toch in een iets kleinere kamer plaatsen. Al moet je op dat vlak niet overdrijven, het zijn geen speakers om in een bezemkast/hobbykamer te plaatsen. Bij 3-wegs vloerstaanders zoals deze moet je nu eenmaal op een zekere afstand – zeg 3 meter of meer – zitten om een mooi geluidsbeeld te krijgen.

Focal stelt ook dat het gebruik van meerdere poorten de speaker meer impact in het laag geeft, iets dat we bevestigd zien als we het nerveuze ‘Equinoxe, Pt.6’ van Jean-Michel Jarre en ‘Parallel 2’ van Four Tet in onze grote test-playlist aantikken (met een Auralic Altair LE en Hegel Röst als achterliggende muzieksysteem, streamend via Roon). Bij Jarre’s bekend werk is de synthesizermelodie meteen heel present in de kamer. Het springt uit de mix, wat ook heel Focals is. De Fransen kiezen graag voor een iets explicietere, heldere weergave waardoor details mooi gepresenteerd worden maar ook vocals naar het voorplan worden geduwd. Al is deze Aria 936 K2 wel een stukje evenwichtiger en meer mainstream dan de Sopra N°2 die we nu al een paar jaar in de testruimte hebben staan. Net zoals een sportwagen presteert die beter maar is het daarom niet geschikt voor alle situaties, systemen of muziek. Toch is er voldoende Focal-DNA aanwezig zodat de 936 K2-luidspreker precies levert wat je verwacht van het Franse merk. De dartele viool in ‘Foscarini’s Groove’ komt onder meer dankzij dat huisgeluid bij deze Aria een stukje natuurlijker en pakkender over dan bij speakers die kiezen voor een donkere, warmere weergave.

Vanwege de meer gebalanceerde (maar zeker niet neutrale) weergave kun je de Aria K2 gerust genre-universeel noemen. Zo wordt de Equinoxe-melodie gedragen door een bed van heel lage synthklanken met relatief veel body. Ook bij de Four Tet-track krijgen we een mooie performance opgediend. Een focus op het middenhoog laat de triphop-clubklanken goed loskomen van de speakers, zodat je een ervaring krijgt waarbij muziektonen in de ruimte rondzweven. Wie echt een clubervaring wil, zal misschien de bass-knop verder open willen draaien, want de K2’s gaan qua lage tonen voor strak en detail, niet voor moddervet en overweldigend. Tegelijkertijd is de Focal-aanpak qua basweergave wat ons betreft op langer termijn wel volgens ons authentieker en beter, waardoor een helse basnummer als ‘Angel’ van Massieve Attack zijn strakheid en dat dreigend gevoel behoudt.

LateNightTales is van de hipste labels slash albumreeks afkomstig van London. Op het LNT-album dat Olafur Arnalds cureerde vind je een pakkend liedje, Ethereal, met Arnalds achter de toetsen en de groepsleden van het Ijslandse Hjaltalin die voor al de rest zorgen. Het is bij uitstek een nummer dat je graag op de 936 K2 gaat horen, zeker als je bij het luisteren graag inzoomt op de vocals. Hetzelfde ook bij Benjamin Clementine’s ‘Winston Churchill’s Boy’: de stem van de Britse zanger herken je misschien van een Gorillaz-hit, hier zetten de 936 K2’s hem in het midden van een grote podium, vergezeld van pianoklanken die (net zoals bij een echte piano die in een kleine kamer staat) soms neigen naar het scherpe. Het is een mooie performance.

We hebben de 936 K2’s niet echt uitgebreid beluisterd in combinatie met tv-geluid, buiten een paar afleveringen van het visueel indrukwekkende ‘His Dark Materials’ HBO-reeks. En dat via een Sony-tv en de Citation Amp, die zoals gezegd niet helemaal geschikt is voor deze speaker. Eén ding dat opviel is dat die Focal-kwaliteiten in dit scenario bijdragen aan een goede weergave van dialogen en het positioneren van geluidseffecten op een groter vlak. Dat is dan weer een voordeel van zo’n grote vloerstaander vergeleken met kleinere boekenplankspeakers: de soundstage is groter, waardoor geluidseffecten veel groter in de kamer klinken. In deze HBO-reeks keert er regelmatig een kleine muzikale thema terug; die verdween iets te veel naar de achtergrond ten voordele van dialogen. Maar zoals gezegd was de Citation Amp in dit verhaal geen uitblinker, wellicht zou je met een betere stereoversterker met HDMI (zoals de NAD M10 of de Arcam SA30, beiden met Dirac) een nog beter resultaat krijgen.

Conclusie Focal Aria 936 K2

Misschien dat de Aria 936 K2 voor sommige woonkamers qua grootte en design te outspoken gaat zijn. Je kunt echter niet ontkennen dat deze Franse luidspreker wel heel knap is afgewerkt en net anders oogt dan de meeste mainstream-rivalen. Vooral Focal-fans zullen blij zijn dat ze met deze Aria 936 K2 een speaker in huis halen dat een stukje uitstraling van die zeer kostbare Utopia-modellen (200.000 euro? Het kan!) met zich meedraagt. Overigens transformeer je de speakers naar iets heel wat strakker als je de meegeleverde grilles aanbrengt.

De 936 K2 bezit ook echt de Focal-sound van de high-endmodellen, maar dan iets verzacht zodat je bij nagenoeg alle muziek een mooie, detailrijke weergave krijgt en knappe vocals op een grote soundstage. Het is een fijne speaker voor wie graag aandachtig naar zijn muziek luistert.