Review: Xbox Series X – fantastische console zonder exclusieve games

Design

Aangezien een console in de huiskamer kan staan, is het belangrijk dat die niet ontzettend opvalt. Maar spelcomputers mogen ook best een speels of stoer tintje hebben. Het design van de Xbox Series X is wat ons betreft precies de juiste hoeveelheid stoer en speels.

Het rechthoekige gevaarte is behoorlijk hoog wanneer je hem rechtop zet en heeft dan links bovenin de powerknop zitten. Je kunt hem indrukken om hem aan of uit te zetten en hij geeft licht wanneer die aanstaat. Links onderin zit de discgleuf, met daar boven de knop waarmee je de schijf uit de gleuf haalt. Aan de rechterkant, eveneens onderin, zien we de verbindingsknop (voor de controller en draadloze headsets) en een usb-poort zitten, waarmee je een controller kunt opladen.

De linkerkant is helemaal egaal, terwijl rechts nog vier kleine pootjes zitten. Je kunt de Xbox Series X rechtop plaatsen, maar dus ook op z’n kant. Dan draait alles natuurlijk een kwartslag mee. Het enige wat er dan niet mooi uitziet, is het Xbox-knopje (het logo klopt dan niet meer), maar voor de rest oogt de console nog steeds ontzettend robuust.

Als je de Xbox Series X rechtop plaatst, dan staat die op een ronde poot. Je hoeft die poot er niet eerst op te installeren; die zit standaard vast. Zodoende kan de console lucht van onderen naar boven bewegen, waardoor de interne hardware heel koel kan blijven. Bovenop zit een rooster dat ietwat naar binnen buigt, met daaronder groene accenten voor net dat beetje speelsheid. Hoe groot die ventilator ook is: je hoort de console gewoon niet tijdens het gamen. Dat is wel eens anders geweest met vorige generaties spelcomputers in het algemeen.

Achterop treffen we de overige aansluitingen, evenals nog een ventilatierooster aan. De Xbox Series X beschikt over twee usb-poorten, een hdmi-poort, een gleuf voor een externe ssd-kaart (die los verkrijgbaar is) en een ethernetpoort. De buitenkant is mooi zwart en goed stevig, maar ook een vingerafdrukkenmagneet.

Prestaties

De Xbox Series X heeft indrukwekkende hardware aan boord. Het gevaarte beschikt over een AMD Zen 2-processor met een kloksnelheid van 3,8 GHz. Ook is er een custom RDNA 2 AMD-gpu met een maximale uitvoer van 12 teraflops (ter vergelijking: de Xbox One X heeft 6 teraflops, de PlayStation 5 heeft 10,8 teraflops). Verder is er 16 GB aan werkgeheugen en maar liefst 1 TB aan interne opslagruimte, op een ingebouwde ssd. Daarnaast is er natuurlijk de 4k uhd blu-ray-speler.

Van die 1 TB aan interne opslagruimte gaat ruim 200 GB op aan het besturingssysteem. Daarover later meer. Maar houd er dus rekening mee dat je ongeveer 802 GB aan opslagruimte hebt. Je kunt een externe harde schijf erop aansluiten, maar de games die daarop staan kunnen niet genieten van de prestatieverbeteringen die het systeem doorvoert. Daarvoor moeten de games op de interne of de los gekochte externe solid state drive staan. Je kunt wel je oudere games op die schijf laten staan en ze gewoon spelen zoals je dat al deed op je oude One (X of S). Het grootste voordeel aan de ssd zijn de laadtijden. Sommige games hebben geen laadtijden meer, terwijl andere ineens heel snel laden. Het is echt fantastisch om te zien.

Wat betekent dit nu allemaal? Het betekent dat we veel games in de 4k-resolutie spelen. Daarnaast draaien heel veel games op 60 Hz en soms zelfs 120 Hz. De hardware is tevens in staat ondersteuning aan te bieden voor ray tracing. Dit is een grafische techniek waardoor games beschikken over een realistische weergave van bijvoorbeeld spiegelbeelden en andere speciale effecten. Het tilt games, zoals bijvoorbeeld Watch Dogs, grafisch naar een ander niveau. Als je dit de eerste keer ziet, is het behoorlijk indrukwekkend.

In vergelijking met de Xbox One X, is de grafische sprong desondanks relatief klein. Die console kon games ook in 60 fps presenteren, maar 4k-games speel je meestal met 30 frames per seconde. Dat is nu dus anders. Speel je bijvoorbeeld eerst nog even Assassin’s Creed Valhalla op de One X (zoals wij begin november deden) en speel je hem daarna op de Series X, dan merk je het verschil in beeldkwaliteit. Die 30 fps meer per seconden ogen ontzettend soepel.

Er kan wel eens screen tearing opduiken. Je herkent dat aan het feit dat een deel van het beeld blijft hangen op een ander frame dan een ander deel. Zo ontstaat er een horizontale ‘scheur’ in het beeld. Dit komt omdat de framerate van de console (het aantal beelden per seconde dat de console uitstuurt) variabel is, en niet synchroon loopt met de refreshrate van de tv (het aantal keer dat de tv zijn beeld ververst). Screen tearing ontstaat dan wanneer de console een nieuw frame aflevert nog terwijl de tv het vorige frame aan het tekenen is.

Het gebeurt regelmatig genoeg om te kunnen zeggen dat het opvalt, maar niet zo vaak dat het irritant is. De oplossing voor screen tearing is VSync activeren, maar dat is een optie die binnen het spel aangeboden moet worden. De tv accepteert dan enkel nieuwe frames op het moment dat hij een volledig nieuw frame begint te tekenen. Dat kan dan wel een ander probleem opleveren, namelijk stutter. Als de tv nog geen nieuw frame heeft op het moment dat hij begint te tekenen, tekent hij het vorige frame immers opnieuw. De enige echte oplossing is te investeren in een televisie die beschikt over VRR. De tv maakt zijn refreshrate dan variabel, en baseert zich volledig op de console. Enkel wanneer die een nieuw beeld aanlevert, tekent hij het nieuwe beeld volledig.

Software en nieuwe functies

In vergelijking met de Xbox One X beschikt de Xbox Series X in de basis niet over een ander besturingssysteem. Beide console draaien op dezelfde software. Heb je gewoon het thuisscherm (dat in 1080p gepresenteerd wordt) open, dan kun je nergens aan zien dat je op een nieuwe generatie Xbox speelt. Dat is een voordeel, want zo is de overstap naadloos. Het is ook een nadeel, omdat het systeem daardoor niet overal nieuw aanvoelt. Software is dus belangrijk, en gelukkig heeft Microsoft flink wat aanpassingen achter de schermen doorgevoerd die je alleen als Series X-eigenaar opmerkt.

Denk dan aan razendsnelle laadtijden. Daar waar Assassin’s Creed Valhalla soms meer dan een minuut bezig is op de oude Xbox One om de wereld te laden, duurt dan met de Series X vier, soms vijf keer minder lang. Snelreizen in videogames, natuurlijk afhankelijk van het spel, is ook nog nooit zo snel geweest. In Yakuza: Like a Dragon kost een taxiritje bijvoorbeeld een seconde of vijf, terwijl een previous gen game als The Witcher 3 nagenoeg geen laadtijden meer heeft. Dat is voor consolegamers ongekend.

Daarnaast kunnen games van de voorgaande generatie rekenen op Auto HDR: een native functie waarmee de kleuren veel beter tot hun recht komen dan wanneer je ze op de oorspronkelijke hardware speelt. Heb je de Xbox One bijvoorbeeld overgeslagen, maar wilde je nog wel wat games checken, dan is dit het moment dat te doen. Binnen het Xbox-ecosysteem vind je nu geen betere hardware om je Xbox-, Xbox 360- of Xbox One-games op te spelen.

Dan hebben we nog Quick Resume en Smart Delivery. Met de eerstgenoemde functie keer je heel snel terug in een geopende videogame. Dat kon natuurlijk al op de oude Xbox One, door gewoon terug te gaan naar het thuisscherm. De game in kwestie bleef dan openstaan op de achtergrond. Met de Xbox Series X kun je tot vier games tegelijkertijd open laten staan, mits ontwikkelaars die ondersteuning inbouwen. Zo wissel je dus heel snel van game naar game, zonder dat je hoeft te wachten totdat alles geladen is (maar als dat wel moet, is de wachttijd ook korter dan op Xbox One X).

Met Smart Delivery zorgt de Xbox ervoor dat je altijd de juiste versie van een game op je hardware hebt staan. Koop je bijvoorbeeld Sea of Thieves, Dirt 5, Gears 5, Forza Horizon 4 of de twee eerdergenoemde Ubisoft-games, dan bepaalt de type Xbox welke data gedownload wordt. Speel je op een Series X, dan krijg je toegang tot hogere framerates, textures van hogere kwaliteit en meer verbeteringen. Games worden ook aangeduid als een type spel dat geoptimaliseerd is voor Series X|S.

Speel je diezelfde cross-gen game op een Xbox One (X), dan download je alleen de benodigde bestanden. Zo voorkom je dat je heel veel onnodige data binnenhaalt op je oude console, terwijl je nieuwe console geniet van allerlei toffe mogelijkheden. En zo voorkomt Microsoft dat je een game twee keer moet aanschaffen. Met één exemplaar speel je dus op al je Xbox-consoles in huis. En ja, je opgeslagen gegevens worden automatisch gesynchroniseerd. Helaas is het niet zo dat dit voor elk cross-gen spel geldt, aangezien ontwikkelaars die ondersteuning wel moeten inbouwen.

De nieuwe controller

Ook aan de controller is niet heel veel veranderd. Hier gelden dezelfde argumenten als voor de software. Het is fijn dat we niet hoeven te wennen aan een nieuwe knoppenindeling of formaat, maar het doet wel wat af aan het gevoel van het hebben van een nieuwe console. In de basis is de controller hetzelfde als op Xbox One, maar er zijn ook een paar verschillen gelukkig. Die verschillen zijn echter niet voldoende om echt door te hebben dat je met een nieuwe console te maken hebt.

De controller is ietwat smaller in vergelijking met de One-controller. Ook is het zo dat de triggers een beetje stroever werken; dat zorgt voor net dat beetje meer gevoel van controle. De pookjes en actieknoppen zijn verder hetzelfde, maar de schouderknoppen zijn dan wel anders. Ze zijn iets minder hoog, waardoor je je vinger en prettiger op kunt laten rusten. Een ander verschil is de grip: door de robuuste en ruwe buitenkant glijdt de controller nooit snel uit de hand.

Onderop zit standaard een koptelefoonaansluiting, waardoor je er allerlei headsets op kunt aansluiten (zoals ook bij Xbox One-controllers het geval is, die op een later moment uitkwamen). Verder heeft de Xbox Series-controller een extra knop gekregen, waarmee je gemakkelijk eigen screenshots en video’s maakt. Eén keer drukken en je maakt een screenshot; ingedrukt houden betekent dat je een video maakt. De content kun je vervolgens meteen uploaden naar allerlei profielen: dat gaat dan weer moeiteloos via het dashboard van de Xbox.

Tot slot is er nu een usb-c-poort aanwezig waarmee je de controller oplaadt. Het is goed om te zien dat Microsoft met de tijd meegaat, maar aan de andere kant is het jammer dat we de oude oplaadkabels van de Xbox One-controllers niet meer kunnen gebruiken. Bovendien is het zo dat Microsoft ook geen standaard usb-c-kabel meelevert, waardoor je dus extra geld moet uitgeven aan een kabel (maar je kunt de controller ook opladen met een normale usb-c-oplader, gelukkig).

Games en media

We hebben het net al even over games gehad, maar we gaan er nu iets dieper op in. Twee games die wel uitvoerig gespeeld hebben op Xbox One X en daarna op Xbox Series X, zijn Assassin’s Creed Valhalla en Watch Dogs Legion. De eerstgenoemde titel laat ons in 60 fps en 4k spelen, terwijl de laatstgenoemde titel de 4k-resolutie aanbiedt met 30 fps en ondersteuning voor ray tracing. Het grafische niveau tussen beide versies van beide games is niet wereldschokkend anders als je de One- en Series X-versies met elkaar vergelijkt. Maar zowel ray tracing als 60 fps op 4k maken wel degelijk het verschil. Het is geen next-gen-wow-effect, maar het geeft wel een next-gen-gevoel.

Dat zijn games die geoptimaliseerd zijn voor de nieuwe spelcomputer van Microsoft. Natuurlijk kun je hier ook je Xbox-, Xbox 360- en Xbox One-games op spelen. De Xbox Series X voert voor allerlei games veranderingen door waar je verder niet naar om hoeft te kijken. Denk dan aan hogere framerates, in sommige gevallen een hogere resolutie en Auto HDR. Heb je de Xbox One destijds overgeslagen, maar zijn er nog wel games die je wilde spelen? Dan doe je er goed aan te investeren in de Series X. Je speelt dan immers de beste versie van die game.

Daarnaast heeft de Xbox Series X nog wat verrassingen in petto. Zo is ondersteuning voor Dolby Vision. Dat geldt voor (sommige) videogames (vanaf 2021), series en films die je via Netflix of Disney+ bekijkt en films en series die je afspeelt via de blu-ray-speler. Tenminste, zo luidt de belofte van Microsoft. Helaas is het op moment van schrijven niet mogelijk content vanaf een blu-ray-schijf in Dolby Vision af te spelen. Mogelijk wordt die optie later nog toegevoegd. Wel is er ondersteuning voor de gewone hdr-standaard HDR10, dus je kunt wel genieten van die hdr-kwaliteit.

Verder is het mogelijk gebruik te maken van Dolby Atmos en DTS, maar hier zitten flink wat haken en ogen aan. Zo dien je voor beide standaarden een licentie aan te schaffen en moeten ontwikkelaars natuurlijk de ondersteuning inbouwen. Enkele games van Microsoft ondersteunen de standaarden wel, zoals Gears 5 en Forza Horizon 4, maar lang niet allemaal dus. Het is echter geen wassen neus in vergelijking met de Dolby Vision-ondersteuning, waar nu dus veel onduidelijkheid over heerst.

Conclusie

De Xbox Series X is een ontzettend mooi apparaat. Aan de buitenkant, maar ook als we kijken naar wat we er allemaal mee kunnen doen. Een nieuwe console is vaak net zo goed als de nieuwe games die je erop kunt spelen. Daar moet deze Xbox het nu wat minder van hebben, aangezien er geen exclusieve games van Microsoft te bekennen zijn bij de lancering. Maar de games die je er wel op kunt spelen (voornamelijk oude titels, met een handvol geoptimaliseerde games), draaien allemaal ontzettend lekker en laden razendsnel. Combineer je aankoop met Game Pass en je hoeft je voorlopig niet te vervelen én vrijwel nergens aan te storen.

Dan hebben we nog het technische aspect. Vroeger was het zo: je kocht een console, je installeert hem en je kunt beginnen met gamen. Daar kwam al verandering in met de release van de vorige Xbox-consoles, maar het was nog steeds redelijk simpel. Zaken waar je rekening mee moest houden waren eventueel 4k of hdr, maar nu komen er heel wat technische termen bij. En die technische termen zorgen voor wat obstakels, zeker als je echt alles uit je console wil halen. Je hebt een dure tv nodig voor iets als VRR of om gebruik te kunnen maken van 120 Hz op 4k en dat is nou eenmaal niet voor iedereen weggelegd. Het kan je game-ervaring negatief beïnvloeden, maar het hoeft niet. Enerzijds is het goed om te zien dat moderne standaarden ondersteund worden, anderzijds is het ook jammer omdat veel tv’s die bij mensen thuis staan nog niet over die technieken beschikken.

Dit alles zorgt er wel voor dat de Xbox Series X nu niet voor elke gamer interessant is. Er zitten heel wat haken en ogen aan de ervaring; en dat ligt niet altijd aan de spelcomputer. De Series X is voornamelijk bedoeld voor de mensen die al flink wat tijd en plezier geïnvesteerd hebben in het Xbox-ecosysteem en een flinke bibliotheek aan games opgebouwd hebben. Het maakt dan niet uit of die games fysiek of digitaal zijn. De ondersteuning voor vier generaties aan videogames is namelijk het sterkste punt van de console. Heb je niet zo veel Xbox-, Xbox 360- en / of Xbox One-games, dan kun je misschien nog even wachten met de aankoop. Maar heb je dat wel, dan is het een no-brainer dat je de console in huis haalt. Want dan speel je de beste versies van die videogames.