Verslag: Vivid Audio en Esoteric bij iEar’ in Tilburg

Terrason Audio

Terrason Audio is opgericht door Bert Bazuin. Bert zit al 50 jaar in het vak en is iemand die elke ontwikkeling in het hifi-landschap heeft meegemaakt. Bovenal weet hij heel goed waar het in de muzikale belevingsindustrie om draait. In de eerste helft van de jaren zeventig van de vorige eeuw importeerde Bazuin via importeur Audiac hoogwaardige audio-oplossingen die we vandaag de dag classificeren als de absolute top in het high-end audiosegment. Misschien heb je in het verre verleden zelfs een eerste stap naar high-end audio gemaakt na een bezoek aan Hifi Studio Wilbert waarvan Bert destijds mede-eigenaar was. Een van de merken waar Bert al vele jaren mee bekend is, is het eigenzinnige luidsprekermerk Vivid Audio (hierna: Vivid) en deze stelt hij graag aan ons genodigden voor.

Vidid Audio

Vivid is het muzikale geesteskind van wonderkind Laurence Dickie en Dickie biedt op zichzelf al voldoende stof voor een boeiend artikel. Bert kan eindeloos over het merk vertellen en terwijl hij ons informeert over de unieke creaties uit de geest van de vriendelijke ontwerper, merk ik op dat Bazuin niet zozeer spreekt over statische specificaties zoals belastbaarheid en geluidsdruk, maar juist hartstochtelijk vertelt over de mens áchter de techniek. En uiteraard over het hoe en waarom van de innovatieve techniek die door deze persoon is ontwikkeld. In het kort: Dickie is op jonge leeftijd vooral geïnteresseerd in muziekweergave en bovenal in natuur- en scheikunde. In het bijzonder wil hij alles weten van scheikundige stoffen in de scheidingsfilters van luidsprekers. Dickie wordt vervolgens ontdekt door niemand minder dan John Bowers en al snel vindt hij een plek in het team van de Britse luidsprekerfabrikant.

Bowers biedt de jonge Dickie een blanco canvas voor het ontwikkelen van een nieuwe luidspreker. En dit was niet zomaar een luidspreker. Dickie is namelijk verantwoordelijk voor de geboorte van de inmiddels legendarische Bowers & Wilkins Nautilus-luidsprekers. Ja, die kleurige sculpturen met dat grote slakkenhuis en met die lange buizen. Hierna wordt de Britse luidsprekerfabrikant overgenomen door een grote Amerikaanse partij en vervolgens richt Dickie zich vooral op de driverontwikkeling voor PA-luidsprekers. Als na een paar jaar ontwikkeling blijkt dat hier geen behoefte meer aan is, besluit Dickie samen met de Zuid-Afrikaanse importeur van Mark Levinson om de opgedane kennis en kunde onder de Vivid-vlag voort te zetten. Dit heeft feitelijk geresulteerd in een flink doorontwikkeld Nautilus-ontwerp. Hiermee krijg je misschien een beter beeld van Vivid en de persoon achter dit unieke luidsprekermerk.

Aansturen op perfectie

Om een kwalitatief goed presterende set neer te zetten waarmee de Vivid-luidsprekers excelleren kiest Terrason Audio voor de exclusieve hificomponenten van het Japanse Esoteric. Dit merk betreedt, evenals Vivid, ongebaande paden om de ultieme muziekbeleving naar de luisteraar over te brengen. Zelf ben ik al vele jaren bekend met Esoteric en heeft het bij mij, ooit min of meer geschoold als techneut, inmiddels een speciaal plekje in mijn hart veroverd. Esoteric maakt er namelijk een missie van om oplossingen te ontwikkelen die uitzonderlijk presteren. Hierbij maakt de fabrikant geen beslissingen op basis van vooraf vastgestelde budgetten, maar op basis van over-engineering zonder naar de kosten ervan te kijken. Gewoon omdat het kan. Hiermee tilt de exotische fabrikant de totaalbeleving echt naar het allerhoogste niveau. Bij de iEar’ luistersessies legt Teun School, kersverse partner bij Terrason Audio, uit welke sets hij voor deze luistersessies bij iEar’ heeft verkozen. De twee configuraties zijn beide op verschillende prijspunten samengesteld. Voor de volledigheid wil ik nog melden dat de gebruikte bekabeling afkomstig is van AudioQuest en afgestemd is op het kwaliteitsniveau van de componenten.

De eerste combinatie komt, geheel compleet, met een prijskaartje van een voorzichtige 70.000 euro in het zicht van een selecte groep muziekliefhebbers. De tweede combinatie met een investeringsbedrag van om en nabij de 250.000 euro zal vooral de vermogende muziekliefhebber aanspreken. Ik weet dat veel van de aanwezigen vooral geïnteresseerd zijn in de tweede set. Mijn persoonlijke interesse gaat vooral uit naar de set met het kleinste prijskaartje. Bij deze eerste set hebben we het nog steeds over een significante investering, maar het betreft zonder de aanvullende upgradecomponenten wel een behapbare stap naar een zeer compleet uitgevoerde set in het hoogste high-end segment. Het meest aantrekkelijke van dit systeem vind ik dat deze initieel kan worden samengesteld als een uitzonderlijk goed presterend systeem en wanneer de spaartegoeden dit in een later stadium toelaten, kan worden opgewaardeerd naar een hoger niveau zonder dat hier de hulp van een technisch specialist aan te pas hoeft te komen.

Exclusieve Vivid-ervaring met Esoteric

Teun heeft bij de eerste set gekozen voor de vriendelijk ogende Vivid KAYA 45 driewegluidsprekers. Deze zijn leverbaar in verschillende kleuren en hebben hiermee iets weg van de innovatieve karakters uit de tekenfilmserie Barbapapa uit de jaren 70. Deze eveneens vriendelijk geprijsde KAYA’s zijn afgeleid van de hoger gepositioneerde GIYA-modellen en zijn voorzien van diverse GIYA-technieken. Een van de features van de Vivid-luidsprekers is de toepassing van de Vivid-eigen ‘absorber horn’ die bij de hoogst gepositioneerde Vivid-modellen is doorgevoerd in de krul aan de bovenzijde van de behuizing. Deze krul is dus niet optisch onderscheidend bedoeld, maar zorgt voor een effectieve demping van de muzikale energie die áchter het membraan of conus van de driver wordt opgewekt. Deze energie is immers gelijk aan het signaal dat aan de voorzijde wordt uitgezonden richting de luisteraar. Het doel hiervan is dat deze niet achter het membraan reflecteert en hiermee de beweging van het membraan beïnvloedt, wat resulteert in vervorming. In de KAYA is deze krul onzichtbaar in de behuizing zelf verwerkt. Bij de midrange- en laagdrivers heeft Vivid in de KAYA-modellen radiaal vormgegeven Super Flux Magneten toegepast die het mogelijk maken om het achterwaarts opgewekte geluid op een natuurlijke manier af te laten vloeien richting buisvormige absorbers. Dezelfde methode kennen we van, juist, de iconische Nautilus.

De Vivid KAYA 45’s worden aangestuurd met de fraaie nieuwe Esoteric F-01 geïntegreerde klasse A versterker met een uitgangsvermogen van 2 x 30 watt aan 8 ohm en een verdubbeling van 2 x 60 watt aan 4 ohm. De Esoteric F-01 is de best presterende geïntegreerde versterker die Esoteric op dit moment in zijn leveringsprogramma aanbiedt. Deze versterker is voorzien van Grandioso X Edition versterkingstechnologie, ontwikkeld voor de Esoteric Grandioso topseries. Ondanks dat het vermogen in de huidige markt beperkt lijkt, is dit echt meer dan voldoende om de volle dynamiek, lastige transiënten en complexe texturen in de muziek naar de luisteraar over te brengen. Met deze vermogensafgifte breng je de muziekbeleving zelfs op hoge volumes vervormingsvrij en met een hoge mate van realisme naar de luisteraar over. Wil je deze grensverleggende versterker in een later stadium verder upgraden, dan biedt Esoteric hiervoor de PS-01F voedingsupgrade waarmee voor- en eindversterker gescheiden met stroom worden gevoed en nadelige effecten van interferentie worden voorkomen. Dit levert een significante winst in geluidskwaliteit op.

Als bron wordt gebruik gemaakt van de veel geprezen Esoteric N-05XD-audiostreamer met ingebouwde voorversterkerfunctionaliteit. Deze streamer is voorzien van een stabiele stroomvoorziening, een uiterst accuraat klokcircuit en de Master Sound Discrete DAC die afkomstig is uit de Grandioso D1X. Alles is volledig discreet opgebouwd, waarbij uitsluitend gebruik wordt gemaakt van kwaliteitscondensatoren en precisieweerstanden waarmee een significant hoger kwaliteitsniveau wordt bereikt dan met conventionele geïntegreerde schakelingen. Hiermee perst deze streamer, zo heb ik enkele jaren geleden al ervaren, een ongekende dosis authentieke energie uit digitale muziekstreams. De streamer kan vervolgens worden opgewaardeerd met de eveneens verkrijgbare Esoteric G-05 Master Sound Discrete Clock. Deze is geheel in eigen huis ontwikkeld en dankzij de eigen OCXO-klokmodule ervaar je een significante afname van ruis, de toename van openheid en van rust in de digitale muziekweergave. Met name de upgrademogelijkheden bij deze eerste set zie ik zelf als bijzonder interessant.

Compromisloos genieten met Vivid en Grandioso

De tweede set die ik beluister is afkomstig uit de hoogst gepositioneerde Grandioso-serie van Esoteric. Deze serie omvat het beste dat Esoteric vandaag de dag kan maken en dit is de serie waar nieuwe technieken worden geïmplementeerd alvorens deze doordruppelen in de lager gepositioneerde series. Voor het eerst wordt de Esoteric N-01XD Special Edition-streamer aan de aanwezigen voorgesteld. Deze is voorzien van een nog hoogwaardiger DAC-circuit en is opgebouwd met kwalitatief nog betere precisiecomponenten. Hiermee levert deze Special Edition meer dynamiek en een opener, preciezer geluidsbeeld. Bij deze Grandioso-set ligt de nadruk vooral op de beeldschone Grandioso T1-draaitafel van de fabrikant. Met deze nieuwe Grandioso T1 viert Esoteric de 35e verjaardag van de eerste platenspeler van Esoteric. In tegenstelling tot snaaraandrijving, een tussenwiel of direct-drive is de T1 uitgerust met een contactvrij MagneDrive-systeem. Dit exclusieve systeem isoleert alle via de plint aan de arm doorgegeven trillingen, functioneert volledig trillingsvrij en levert bovendien een bijzonder accurate gelijkloop.

De voetjes zijn magnetisch ontkoppeld. Hiermee ‘zweeft’ de platenspeler door de van elkaar afduwende neodymiummagneten als het ware boven de pootjes waarmee alle contact met de ondergrond wordt geëlimineerd. De gemonteerde Esoteric TA-9D-toonarm is ook al zo’n huzarenstukje en beschikt onder meer over de mogelijkheid om de toonarm met een simpele handeling in hoogte te verstellen zodat de arm ook perfect horizontaal blijft met de dikker uitgevoerde 180-grams langspeelplaten. De draaitafel wordt geleverd zonder element en voor deze demonstratie kiest Terrason voor het hoogst gepositioneerde MC-element van Ortofon. Om de kwaliteit van draaitafel, arm en element optimaal tot recht te laten komen is de Grandioso T1 gecombineerd met de Esoteric E-02 MM/MC-phonostage. Dit topmodel is afgeleid van de E-03 RIAA-voorversterker en is geheel gebalanceerd en dual mono opgebouwd. Werkelijk alle parameters zijn eenvoudig via de bedieningsknoppen op het front instelbaar zodat de versterker een perfecte match maakt met elk type element.

Als versterkercombinatie wordt gebruik gemaakt van de Grandioso C1X Solo en de Grandioso S1X. De voorversterker is ook weer volledig gebalanceerd en met discrete componenten in een dual mono bouwwijze opgebouwd. Hierbij maakt de fabrikant gebruik van een elektronisch geregelde analoge volumeregeling op basis van precisieweerstanden. Hiermee behoren overspraak, kanaalongelijkheid en krakende regelaars tot het verleden. Beter dan dit wordt het niet. De stereo eindversterker is voorzien van een geheel nieuwe versterkertrappen en een eveneens nieuwe voedingssectie. Hiermee levert deze een klasse A uitgangsvermogen van maar liefst 50 watt aan 8 ohm en verdubbelt het naar 100 watt bij een impedantie van 4 ohm. Dat zijn mooie cijfers en hiermee is deze eindversterker in staat om vrijwel elke hifi-luidspreker moeiteloos aan te sturen.

Teun en Bert kiezen bij deze hoogst gepositioneerde set van vandaag tenslotte voor de akoestisch verfijnde GIYA S2 vierwegluidsprekers van Vivid. Deze geheel met de hand gebouwde GIYA S2-luidsprekers zijn, evenals de GAYA-modellen, voorzien van een geavanceerde composiet behuizing waarmee resonanties, reflecties en kaskleuring effectief worden geëlimineerd. De door Dickie zelf ontwikkelde en in huis vervaardigde drivers worden met een rubberen rand tegen de behuizing gedrukt zonder dat er gebruik wordt gemaakt van schroeven, zodat deze volledig ontkoppeld zijn van de klankkast. Dit gaat typische kastkleuring tegen.

Het van stijf aluminium vervaardigde conusmateriaal, de dome en de stofkap hebben elk een natuurlijke druppelvorm gekregen om nadelige break-up effecten van de drivers te verminderen. Achter de drivers zijn taps toelopende dempers aangebracht. Net als bij de GAYA-luidsprekers zorgen deze voor de demping van de achter de driver opgewekte geluidssignalen om vervorming maximaal terug te dringen. In combinatie met de perfect op elkaar afgestemde poorten voor de laagweergave wordt turbulentie tot een minimum gereduceerd. Hiermee laten deze uniek gevormde luidsprekers de muziek met een ongekende openheid en een uitzonderlijk natuurgetrouwe klank horen, eigenschappen waar de luidsprekers van Vivid inmiddels om bekend staan.

Mijn indrukken van de luistersessies bij iEarí

Omdat de luisterruimte bij Freek groter is dan de gemiddelde huiskamer, levert de eerste set met de compacte KAYA 45-modellen wat aan druk in het laag in. Niets om je zorgen over te maken, want thuis zul je beslist geen gebrek aan laag ondervinden met de KAYA’s. Alle albums die ik via de eerste set beluister klinken, ondanks de grootte van de ruimte, dynamisch en bovenal verschoond van ongewenste kleuring. Het gemak, de neutraliteit, de openheid en snelheid met de Vivid KAYA 45 is hoog. Het geluidsbeeld dat wordt neergezet is messcherp en uiterst open. Ik ben bekend met de grotere luidsprekermodellen van Vivid en ook heb ik vele reviewuren met Esoteric mogen meemaken. Beide signaturen kan ik in de weergave herkennen en ik merk dat de combinatie een versterkende factor op elkaars goede eigenschappen heeft.

Bij het beluisteren van de tweede set ervaar ik via de initieel afgespeelde vinylalbums een neutrale en open soundstage. Deze wordt, afhankelijk van het muziekstuk, in de hoogte, breedte en diepte in de ruimte neergezet. Ongeacht het muziekstuk of genre dat Bert opzet, de snelheid, coherentie en de hoge mate van rust die hiermee samengaat is heel bijzonder. Bas en basdrum leveren een mooie geluidsdruk in het laag met een flinke extensie naar het sublaag. Slagwerk en percussie klinken heerlijk losjes en eveneens zonder enige vorm van hardheid. Cymbalen in het slagwerk klinken open, rond en warm. De precisie en de tonale perfectie waarmee de N-01XD Special Edition-streamer de digitale muzikale lijntjes ontrafelt is heel bijzonder.

Met de hoger gepositioneerde GIYA’s ervaar ik een fractie minder directheid en een meer delicate muziekbeleving dan met de KAYA’s. Stemmen inclusief de uitstervende ruimte-echo’s in de verre achtergrond komen met de GIYA’s fraai en realistisch richting de luisterpositie. Hierbij is een duidelijk onderscheid tussen verschillende stemmen in de opname waarneembaar. Ook hoor ik bij een bariton een duidelijk verschil tussen het breed weergegeven geluid uit het middenrif en het hogergeplaatste smalle stemgeluid op mondhoogte. Bij de weergave van sopraan houdt de Grandioso-set alles vrij van scherpe rafeltjes. De typische geluiden die je, bijvoorbeeld, bij het bespelen van een elektrische bas ervaart, inclusief tegen de fretboard aanslaande snaren en resonanties uit de body, hoor ik ook via de GIYA S2 aangestuurd met de Grandioso set terug en dit maakt de muziekbeleving extra realistisch. Is deze tweede set hiermee de onbetwiste winnaar?

Op het gebied van prijs en prestaties scoort de eerste set op alle hoorbare gebieden hoge cijfers en zal voor de meeste muziekliefhebbers alles bieden dat hen gelukkig maakt. Op het gebied van pure emoties en het overbrengen van datgene je niet kunt horen heeft de tweede set juist alle touwtjes in handen. Hoe groot is dit verschil? Net als dat het er in de literatuur soms gaat om de informatie die tussen de regels wordt overgebracht, brengt de Grandioso-set de ruimte tussen de noten naar de luisteraar over, waarbij de emotie in de muziekstukken met nog meer impact naar de luisteraar wordt overgebracht. Hierbij kan ik me wel voorstellen dat de muzikale beleving voor een enkeling te intens kan zijn en dit emotioneel een pasje te dichtbij komt. Houd je daarentegen van een holografische muziekweergave waarbij je in het sublaag kunt pootjebaden terwijl de overige zintuigen worden geprikkeld door een levendige topend, dan verwacht ik dat je als een blok zult vallen voor de Vivid-Grandioso combinatie.

Terrason Audio, www.terrason-audio.nl

iEar’ | Tilburg, Sint Ceciliastraat 28, 5038 HA Tilburg

iEar’ | Amsterdam, Beethovenstraat 9b, 1077 HL Amsterdam

www.iear.nl