We gaan op bezoek bij het nieuw gebouwde Experience Center van Reference Sounds in Almere om de Wilson Audio Alexx V te aanschouwen.
Tegen een uitnodiging van Michael Huigen van Reference Sounds om zijn nieuw gebouwde Experience Center in Almere te komen bezoeken zeg je geen nee. Zeker niet als je weet welke merken worden vertegenwoordigd, zo’n beetje de wereldtop aan high-end audio onder één dak. Dan D’Agostino, Mark Levinson, Audio Research, Ayre Acoustics, JBL, JBL Synthesis, Transparent en natuurlijk Wilson Audio. Een al decennia lang gerespecteerde en toonaangevende Amerikaanse fabrikant van high-end speakers, die recent wereldwijd weer in het nieuws kwam vanwege de introductie van de kostbare Alexx V topspeakers. En wat een verrassing, toen bleek dat een paar van deze bijzondere speakers naar Almere waren gekomen en daar te beluisteren waren. Wat volgde was een bijzondere ervaring, die ik als reviewer nog nimmer heb meegemaakt, Michael zelf trouwens ook niet, en waarbij wij een onverwachte ontmoeting hadden met maestro Daniel Barenboim, een van de beste concertpianisten van de wereld.
In 2016 ging er een kleine schokgolf door hifi-minnend Nederland, toen bekend werd dat de alom gewaardeerde importeur Audiac failliet was. Hoe moest het toen verder gaan met prachtige merken als Mark Levinson, Wilson en Revel? Wat daarop volgde vind ik nog altijd een wonderlijk voorbeeld van durf, visie en ondernemerschap. Oud-Audiac medewerker Michael Huigen zag desondanks mooie toekomstmogelijkheden voor deze en andere topmerken. Met behulp van een externe hifi-liefhebber en financier werd Reference Sounds opgericht en geleidelijk uitgebouwd met een prachtig palet aan high-end merken. Ook zagen we in Nederland geleidelijk weer een opbouw van een mooi dealernetwerk. En de afgelopen maanden konden we via social media de stapsgewijze ontwikkeling volgen van de nieuwbouw van Michaels’ Experience Center, aan de Chroomstraat 3 te Almere. Groot en mooi zijn bewoordingen die het nieuwe pand te weinig recht doen.
Beleving in alle facetten
Als je het Experience Center binnenkomt, vallen ruimte en rust direct op, met een ambiance die past bij high-end merken. Dit pand is onder meer gebouwd om liefhebbers kennis te laten maken met de laatste stand ter techniek op het gebied van inbouwluidsprekers en cinema-systemen. Ik durf wel te zeggen dat dit uniek is in Nederland. Wat je er terug vindt zijn de oude wortels van James B. Lansing. Vanaf het begin van de vorige eeuw, zo vanaf 1920, zijn JBL en cinema onlosmakelijk met elkaar verbonden geweest op het gebied van bioscoopgeluid. Vandaag de dag is JBL Synthesis dé referentie voor ’s wereld meest geavanceerde en gerenommeerde bioscoopzalen en wordt deze in de BeNeLux door Reference Sounds vertegenwoordigd. Het nieuwe Experience Center bevat een wonderschoon gebouwde en vormgegeven cinemaruimte, waarin je kennis kunt maken met JBL Synthesis en de geavanceerde DSP en kalibratiesystemen die daaronder liggen. Met JBL Synthesis is het mogelijk op maat in je eigen woning een cinema-omgeving te realiseren die gegarandeerd leidt tot een ultieme beeld-geluid-gevoel belevenis. Je moet het meemaken om te kunnen begrijpen. In verscheidene ruimtes zijn voorbeelden aanwezig, doch niet zichtbaar, van de laatste stand der techniek op het gebied van inbouwluidsprekers tot en met enorme maar onzichtbare woofersystemen in het plafond. Je kunt proberen dit te beschrijven, maar dat is eigenlijk onmogelijk. Je moet de experience ter plaatse ondergaan. De geluidskwaliteit is verbluffend goed.
Een hoge staat van aaibaarheid
Waar in Nederland kun je rondlopen en de waanzinnig mooi gemaakte apparaten van Dan D’Agostino, Audio Research en Mark Levinson aanschouwen, aanraken, om maar te zwijgen van het topprogramma van Revel en Wilson Audio? Het leert weer eens dat brochurefoto’s fraai zijn, maar als je deze speakers in het echt ziet snap je dat ook het vakmanschap in topklasse afwerking en bouw niet goedkoop kan zijn. Als je door het VU-meterglas van een Audio Research eindversterker heen naar de achterliggende buizen kijkt en het zwarte geslepen aluminium van het front ziet, dan wil je zo’n apparaat gewoon aanraken. Zo zijn er in het Experience Center meerdere ruimtes waar je, comfortabel zittend, rustig kunt luisteren naar tal van deze topcomponenten. Je krijgt er desgewenst ook deskundig advies.
Wilson Audio
De geschiedenis van Wilson Audio begint in 1974, als Dave Wilson en zijn vrouw Sheryl Lee Wilson Audio Specialty’s oprichten, gevestigd in Californië. Een saillant detail is dat beide elkaar voor het eerst ontmoetten bij een opnamesessie. In 1966 trouwden ze met elkaar. Beiden waren ook zo geïnteresseerd in opnametechnieken, dat in 1977 Audiophile Definitive Recordings door hen werd opgericht. In de jaren negentig was de productie van speakers bij Wilson Audio inmiddels zo gegroeid dat deze verplaatst werd naar Utah. Sindsdien heeft het bedrijf op het gebied van high-end speakers wereldwijde naam en faam opgebouwd. Een voorbeeld van een klein familiebedrijf, zoals we dat wel meer in de hifiwereld tegenkomen, en waarin unieke kennis en inzichten zijn opgebouwd over geluidsweergave via speakers. En wat een meerwaarde, als die kennis zich niet alleen beperkt tot geluidsweergave, maar ook opname. Wilson Audio heeft altijd veel geïnvesteerd in research (welke familiebedrijven kunnen dat nog?) En dit heeft vandaag de dag geleid tot een programma-aanbod van speakers, dat qua kwaliteit nauwelijks te evenaren is.
Na het overlijden van Dave in 2018 staat tegenwoordig zijn zoon Daryl aan het roer van Wilson Audio en zet daarmee een geweldige luidsprekertraditie voort.
De Wilson Alexx V
De Wilson Alexx V, onderwerp van deze review, is qua verschijning niet nieuw. De eerste versie werd in 2016 geïntroduceerd. Tot die tijd waren vooral de nog grotere modellen van Wilson Audio in staat het optimale te bieden in instelbaarheid en precisie in het tijdsdomein. Bij het verschijnen van de kleinere Alexx bleek, dat ook deze speaker hiertoe prima in staat was. De jaren daarna is veel research verricht om een nog hoger prestatieniveau te kunnen bereiken, daarbij gebruik makend van de nieuwste technologische ontwikkelingen. Dit leidde recent tot de introductie van de Wilson Alexx V. Dit vierweg speakersysteem is een van de weinige in de wereld die zich zeer uitgebreid laat instellen op de luisterruimte en positie van de luisteraar. Het tijdsdomein is daarbij doorslaggevend. Muzikale impulsen, verdeeld over verschillende drivers, kunnen alleen realistisch worden weergegeven als de energie van die drivers de luisteraar gelijktijdig en onder de juiste hoek bereiken. Als dit goed lukt, ontstaat een optimale microdetaillering en een levensecht klankbeeld.
De ‘wing assembly’
De Alexx V is gebouwd op basis van de ‘wing assembly’, dat de zo voor Wilson Audio kenmerkende zijpanelen laat zien, die samen de basis vormen voor de los instelbare koppen van de midranges en tweeter behuizing. Deze panelen zijn met aluminium verstevigd en aan de zijkanten opengewerkt. Eventuele akoestische energieopbouw rondom de modules kan hierdoor vrij naar buiten. Plaatsing, afstelling en verbindingen vereisen precisie, reden dat deze speaker daarvoor aan de achterzijde is voorzien van ingebouwde witte led-verlichting. Toen ik dit voor het eerst zag had ik even een snelle associatie met het ISS ruimtestation. Dit is niet zomaar een speaker, maar een uiterst geavanceerde technische machine, geluidslaboratorium en energiecentrale in één. De voorzijde van de modules kunnen worden voorzien van een afneembare gril.
De kast
Wilson Audio heeft zich altijd al onderscheiden door de afwezigheid van kastkleuring, steeds weer met behulp van laser meetapparatuur verder geperfectioneerd. De meest recente innovatie in die geschiedenis is Wilson Audio’s V composietmateriaal. Kostbaar en extreem lastig te bewerken maar ideaal voor de bouw van stijve, resonantiearme speakers. Onderaan de kast vinden we de Acoustic Diodes, nieuw ontwikkelde spikes waarmee het laatste spoortje van eventuele trillingen wordt geabsorbeerd.
Ook traditionele materialen
De tweeter van de Alexx V is ondergebracht in een 3D geprinte carbon behuizing. Ten opzichte van de voorganger kon het frequentiebereik aan de onderzijde nog worden uitgebreid, voor een optimale integratie met de midranges. Deze bestaan uit een Doper Paper Pulp van 14,6 cm en een iets grotere van 17,8 cm, vervaardigd van Paper Pulp Composite. Traditionele materialen, die echter ook in de hoogst denkbare technologische omgeving nog steeds hun plaats hebben. De laagdrivers komen rechtstreeks van de nog grotere topmodellen van Wilson Audio met een grootte van respectievelijk 26,7 en 31,8 cm. Geen kleine jongens dus en gemonteerd in één basreflex kast. Handig is dat een aanpassing mogelijk is van front-ported naar rear-ported.
De crossover is uitgerust met Wilson Audio’s eigen AudioCapX condensatoren voor de allerbeste signaal integriteit en vrijwel verwaarloosbare tolerantie. Er is ook veel aandacht besteed aan het impedantieverloop, zodat de Alexx V gemakkelijk is aan te sturen dan zijn voorganger.
De luistertest
Na een uitgebreide rondleiding in het Experience Center van Reference Sounds was het dan zover: we betraden een luisterruimte van circa 5 x 9,5 meter, prachtig gebouwd en ingericht en met een goede akoestiek en rustige verlichting. Er stonden enkele comfortabele fauteuils opgesteld. En ja, daar stonden ze: een paar Wilson Alexx V vierweg speakers in de waanzinnig mooie kleur Cranberry Red Metallic Pearl, met aan de achterzijde enkele brandende witte led’s. Een manshoog formaat, zo’n beetje de lengte van Michael zelf, die niet bepaald klein is uitgevallen, en als grote speaker toch niet lomp of massief ogend. En daar staan dan twee luidsprekers, die per paar in standaarduitvoering € 158.900 kosten en in meeruitvoering (upgrades, bijzondere kleur) qua prijs kunnen oplopen tot een slordige € 176.900. Dit maak je niet vaak mee, en dergelijke toppers kun je natuurlijk alleen goed beluisteren in een gelijkwaardige keten. Die bestond voor deze gelegenheid dan ook uit twee Dan D’Agostino Momentum M400 monoblokken, de Dan D’Agostiono Progression Pre-HD voorversterker en (dank aan Olaf van More Music!) een speciaal ingevlogen dCS Vivaldi One cd-speler met separate masterclock. Een totale luisterset dus van een paar ton…
De eerste tonen
Alhoewel ik wel geïmponeerd was door deze aanblik en het fraaie zaaltje, was ik toch wel wat gereserveerd, zeker als de prijzen echt high-end worden. Dat ben ik altijd, als ik speakers beoordeel. Zelfs bij kostbare topmodellen is er altijd wel wat. De akoestiek van de luisterruimte, de kwaliteit van de totale keten, soms matig bronmateriaal of bekabeling. Michael draaide de eerste cd’s, waarbij ik gelijk al wat onrust voelde. Allereerst een track met laag. Echt heel, heel diep laag. Twee Alexx V speakers, die gelijk de vloer aanveegden met de in de markt verkrijgbare top subwoofers. Een zangeres, live on stage, pal voor haar microfoon, met hoog dat heel hoog ging, met felle pieken, maar volledig onvervormd en met een geweldig stereobeeld. Ze stond tastbaar tussen de twee speakers in de spotlights en met haar voeten bijna op mijn tenen. Toen daarna ook pianiste Mari Kodama op haar Steinway & Sons concertvleugel even een kort fortissimo fragment uit een Beethoven sonate liet horen, nam mijn onrust toe. En daarna nam deze review een onverwachte wending, die ik zelf nog nooit heb meegemaakt en die mij nog lang zal heugen.
Onverwacht bezoek…
Terwijl wij klaar zaten voor de volgende track, kwam hij ineens onverwacht binnen. In Almere. Onaangekondigd. In het Experience Center van Reference Sounds. De wereldberoemde concertpianist Daniel Barenboim. Hij keek niet naar ons, maar begon gelijk te spelen op zijn zéér bijzondere concertvleugel, die hij zelf bij de Belgische instrumentmaker Chris Maene had laten bouwen, geïnspireerd op het instrument van componist en pianist Franz Liszt (1811-1886) en in tegenstelling tot alle concertvleugels, niet kruissnarig.
Op enkele meters afstand van deze beroemdheid zaten wij op onze fauteuil. Barenboim zette de eerste tonen neer van Funérailles van Franz Liszt, geschreven in 1849. Zijn pianokruk met leren dek kraakte een beetje, omdat hij tijdens het spelen wat naar voren boog. De stang van het rechter pedaal piepte zachtjes als zijn voet het pedaal indrukte of losliet. Pal voor een fortissimo fragment haalde Barenboim diep adem en keek ons aan. Daar komt het. De bassnaren van deze unieke concertvleugel bulderden Liszt de ruimte in, het hield maar niet op. Over ons heen. Om ons heen. Recht naar ons toe. Zelfs de luchtverplaatsing, die doorgaans boven een concertvleugel hing, werd door ons gevoeld. We hielden onze adem in. Barenboim glimlachte en kuchte even. Dit ging goed. Nog een keer stampende octaven en akkoorden. De wenkbrauwen van Barenboim gingen omhoog, nu naar bijna fluisterstille drieklanken op de hoogste toetsen, stromende en stralende tonen in het zaaltje. Zijn ademhaling ging wat sneller. Achter Barenboim konden wij de concertzaal inkijken, meer dan honderd meter ver van het concertpodium. Naast mij zat Michael, die toch al wat meer luisterervaringen in deze ruimte had. Ook hij was er stil van. “Tjonge…pfoehh”.
Barenboim ging voort. In een flits zag ik de blik in zijn ogen. Klinkt goed hè? Nog een keer bulderde hij met zijn concertvleugel. Hiervoor was hij naar Almere gekomen. Met zijn piano.
En toen was het klaar. De laatste tonen van Funéraille verstomden en zonder iets te zeggen stond hij op en liep Barenboim ons zaaltje uit. Geen hand, geen handtekening, niks. Hij moet tevreden zijn geweest. Wat een geluid.
En toen
Wij bleven letterlijk in stilte achter, eigenlijk met stomheid geslagen. Het gevoel dat je met een mond vol tanden staat en niet weet wat je moet zeggen. Zojuist onverwacht op enkele meters afstand een van de beste pianisten ter wereld. Hij was bijna aanraakbaar. Maar hij was het niet. We hoorden niet alleen alles, maar we zagen ook alles, zonder filmdoek. Het waren de Wilson Audio Alexx V’s, die doodstil, alsof er niets gebeurd was, weer mooi stonden te zijn in Cranberry Red Metallic Pearl. Een beetje van mijn stuk was ik wel, toen ik de lange autorit naar huis maakte.
Epiloog
De luistersessie met de Wilson Audio Alexx V is inmiddels enkele dagen geleden. Ik kan de ervaring maar niet vergeten. Het heeft mij aan het denken gezet. Mijn gereserveerdheid bij speakerreviews is volledig aan diggelen. Enerzijds natuurlijk de vraag wat het bestaansrecht is van een paar speakers van ruim anderhalve ton per paar of meer. Maar ik weet het antwoord wel. Diegenen die zich het beste van het beste kunnen veroorloven moeten in Almere kennis maken met Daniel Barenboim. En zij boffen. De Alexx V zorgt voor de ultieme experience. Veel research, bevindingen en aanpassingen van de Alexx V verwerkt Wilson Audio trouwens ook in de onderliggende en meer betaalbare speakerseries, zoals bijvoorbeeld de Alexia en Sasha speakerlijn, die ook zeer de moeite waard zijn. En ik heb er een nachtje over geslapen, maar heb toch besloten deze review met de navolgende zin af te sluiten:
‘De Wilson Audio Alexx V is naar mijn persoonlijke mening momenteel een van de allerbeste speakers van de wereld’.
Dave zou er trots op zijn.
Schrijver: Jan Willem Voogd
Reference Sounds
Chroomstraat 2, 1362 JK Almere
tel: +31(0)36-3031880 www.referencesounds.nl
Reacties (0)