Review: JBL MA9100HP – Revolutie in AV-receiver-land

Een lichtend voorbeeld

De andere filosofie is meteen te zien in het design van de MA9100HP. Het blijft een rechthoek met de afmetingen van een traditioneel audiocomponent, maar de voorgevel is heel fris en anders dan wat je elders vindt. Minder technisch, met een hoger bling-bling-factor. Onderaan het voorpaneel is er een ledstrip die standaard oranje kleurt, maar ook andere tinten kan verspreiden. Het was cool geweest als die kleurstrip veranderde naargelang de gekozen ingang.

Bij de onthulling deed het MA-design meteen aan de Radia-versterkers van Arcam denken, onder meer door het gebruik van een gekleurde lijn tussen behuizing en voorkant. En dat is geen toeval, want Arcam is natuurlijk deel van hetzelfde Harman-groep als JBL. Bovendien gingen zowel Arcam als JBL te rade bij Huemen, het industrieel designbureau van de audiogroep. Er wordt dus qua designtaal wel wat gedeeld tussen de Radia’s en de JBL-receivers.

Het voorpaneel uit een glanzend materiaal en de beschikbaarheid van een witte en zwarte uitvoering zijn op zich al bijzonder. Een witte AV-receiver, dat kom je echt nooit tegen! Meestal eindigen AV-receivers in een kast, maar dit toestel mag dus wel een prominente plek krijgen.

Veel controls vind je niet op de MA9100HP, dat hoort bij het hou-het-eenvoudig concept. Wel is er een groot kleurenscherm waarop je bijvoorbeeld albumhoezen ziet verschijnen als je muziek streamt. Op andere momenten zie je hier de geselecteerde ingang en volumeniveau, of het menu dat eveneens op het scherm verschijnt. Het scherm is geen touchdisplay, je navigeert door de opties via de remote of de knoppen op het toestel. Wel handig dat je alles via dat display kunt regelen, ook als pakweg de projector of tv niet wil meewerken.

Op de maat van gamers

In z’n communicatie reikt JBL echt de hand naar gamers en dat merk je aan de MA9100HP. Heeft bezit bijvoorbeeld drie toegewijde HDMI 2.1-poorten die geschikt zijn om games in 8K60 of 4K120 gespeeld via een PlayStation 5 of Xbox Series X te verwerken. De receiver ondersteunt veel gamingfuncties, zoals VRR, ALLM en QFT, die ervoor zorgen dat framerates hoog blijven en lag laag bij het spelen. Naast die drie HDMI-ingangen zijn er nog drie HDMI-poorten die 4K-klaar zijn, voor een totaal van zes bronnen die je kunt aansluiten. Er zijn zeker toestellen met meer inputs, maar dat aanbod plus twee analoge cinch-paren, een phono-ingang en twee digitale inputs (coaxiaal en optisch) zijn meer dan voldoende voor de meeste woonkamerscenario’s.

Als het gaat om uitgangen spreek je over negen paar luidsprekerterminals en twee sub-uitgangen. Het gaat hier echter om één LFE-kanaal, je kunt een paar subs niet afzonderlijk afregelen. Daar is JBL ook eerlijk over, want de MA9100HP wordt als een 9.1-receiver gepositioneerd.

Het levert in elk geval een toestel op met een achterkant dat overzichtelijker is dan sommige rivalen. De zaken die ontbreken – zoals legacy video-ingangen – zijn toch eerder nichefuncties. Op vlak van audio- en videostandaarden biedt de MA9100HP precies wat nodig is: ondersteuning voor Dolby Atmos en DTS:X, en HDR 10+ en Dolby Vision. Hiermee is de AV-receiver prima geschikt voor het weergeven van geluid aangeleverd via streaming-apps op je tv (zoals Netflix of Amazon Video) als hoogwaardig materiaal afgespeeld vanaf een Ultra HD Blu-ray. En zoals gezegd: games vanaf een console.

Direct bij informatie

Waar Denon en Yamaha je uitgebreide, schermvullende menu’s presenteren, opteert JBL opnieuw voor een sobere aanpak. Als je op de menu-knop drukt, ga je zelfs niet naar een afzonderlijk scherm. Naast op het toestel zelf verschijnen instellingen in een venster in de linkerbovenhoek dat over de bekeken video verschijnt. Schermen zijn groter dan ooit, dus op zich is dat geen probleem. Verwacht vooral een heel droge tekstuele presentatie en geen grafische illustraties of een uitgebreide setupassistent.

Je begint met drie hoofdopties (Inputs, Audio, Setup). Het eerste is gewoon een andere manier om een ingang te kiezen, wat uiteindelijk sneller gaat via de remote of app. Setup brengt je dan weer naar een uitgebreid aanbod instellingen die je vooral zal gebruiken tijdens de initiële configuratie van je surroundopstelling. Audio is dus de plek waar je wellicht het meest zal zijn, omdat je hier de geluidsinstellingen nog kunt tweaken. Maar omdat je per ingang zaken vast kunt instellen, zoals de geluidsmodus, dialoogverbeteraar en tooncontrols, ga je wellicht zelfs dit deel van het menu zelden opzoeken. Dat is een beetje de achterliggende filosofie bij de JBL-receivers: het eenvoudig houden.

Meer kan ook

Wie dan als gevorderde surroundfanaat toch dieper gaat graven, vindt bij Setup de voornaamste instellingen die nodig zijn om een surroundopstelling juist te configureren. De speakerformaten, afstanden en levels kun je allemaal instellen. Ondersteuning biedt de MA9100HP voor verschillende surroundopstellingen, incluis 5.1.4. Of je opteert voor 5.1.2, waarbij de overblijvende terminals gebruikt worden om een paar speakers in een tweede zone aan te sturen. Dat kan ook als je gaat voor een volledig 9.2- of 5.1.4-opstelling, want er is een zone 2 pre-out. Dan kun je wel die extra speakers niet rechtstreeks aansluiten, maar via een aparte stereoversterker. Of veel mensen nog op zo’n manier een tweede zone aansluiten is de vraag, maar het kan wel.

Wat de MA9100HP niet biedt is ondersteuning voor heel exotische configuraties. Vooraan plafondspeakers, achteraan Dolby-speakers voor de hoogtekanalen, dat is geen optie. Ook kun je niet dingen doen als alle speakers vooraan plaatsen – eerder nichetoepassingen die je wel vindt op duurdere Japanse receivers. Eerder de nadruk leggen op typische surroundopstellingen is niet zo vreemd aangezien JBL net de ervaring wil stroomlijnen. Met die keuze is er niets mis.

Sobere app-ervaring

Als je bovenstaande leest, zal het vast niet verbazen dat de bijhorende JBL Premium-app eerder minimalistisch is. Veel rivalen bieden een app aan die dubbelt als afstandsbediening. Dat heb je bij de JBL-app helemaal niet. Het is volledig gericht op streaming en internetradio. Je krijgt dus maar vier opties te zien op het hoofdscherm. Zaken zoals ingangen selecteren, laat staan instellingen aanpassen, die zijn er helemaal niet te bespeuren. Daarvoor verwijst JBL je naar de minimalistische mini-remote en de on-screen menu’s.

Het past allemaal bij die keuze voor een toegankelijke gebruikservaring. AirPlay 2 en Chromecast zijn heel universele manieren die met praktisch alle streamingdiensten werken, terwijl Spotify Connect en Tidal Connect toelaten om de MA9100HP rechtstreeks in de app van die diensten te bedienen. Gegeven dat Roon nu eigendom is van de Harman-group, is het misschien niet gek dat het toestel meteen Roon Ready is. Ten slotte is er nog Bluetooth, waardoor je eindigt met een lange lijst van streamingopties voor een AV-receiver.

Dirac of EzSet EQ

De MA9100HP is, net als de goedkopere MA7100HP, klaar om met Dirac te worden gebruikt. Interessant, want Dirac is een van de beste oplossingen op vlak van kamerkalibratie op de markt. Het is een oplossing die we al vaak hebben gebruikt, zowel voor stereo als multichannel, en het is heel effectief om akoestische problemen (zoals staande golven) aan te pakken. Dirac corrigeert tevens individuele drivers van speakers en zorgt voor een betere integratie van heel het systeem. Klinkt allemaal goed? Dat is het ook, maar er hoort een zekere drempel bij. Om Dirac te gebruiken heb je een licentie nodig (259 dollar tot 500 Hz, 349 dollar voor volledig frequentiebereik), een meetmicrofoon en toch wat kennis.

Voor wie dat te veel is, biedt JBL een simpeler alternatief. Via de gratis EzSet EQ-app kun je met je smartphone snel een meting maken waarmee je de weergave voor een deel kunt optimaliseren. Met deze app doe je een paar snelle metingen op je smartphone of tablet, een klusje dat inhoudt dat je per speakerpaar ruis laat afspelen terwijl je met het mobiele toestel door de kamer wandelt. Niets moeilijk aan en verder verloopt het proces automatisch. Zoals de makers zelf zeggen, krijg je met een iPhone of iPad wellicht een betrouwbaarder resultaat omdat Apple een consequente microfoonkwaliteit biedt op z’n mobiele toestellen. Met een Android-toestel kun je eveneens aan de slag, maar optimaal gebruik je dan een gepaste USB-microfoon. Zelfs zonder kun je het zeker proberen; met een Samsung S24 Ultra kregen we al een redelijk goed resultaat dat kamerpieken detecteerde die we al eerder via andere meetsoftware zagen. Een voordeel van EzSet EQ is dat je makkelijk iets kunt veranderen aan de opstelling zonder dat je helemaal van nul moet beginnen. Verplaats je bijvoorbeeld de frontspeakers, dan moet je enkel die speakers opnieuw meten – wat ongeveer 60 seconden duurt. Dat is bij concurrerende meetsystemen wel anders, maar die zijn dan natuurlijk wel accurater.

Dynamische omhulling

De MA9100HP nam de plaats in van de Denon AVC-A1H die een vast plekje heeft in de testruimte. Een heel verschil, want er valt aan die heftige en veel duurdere Denon heel wat meer te tillen. Een voordeel van de klasse D-technologie in de JBL is alvast dat het heel lichter en koeler is. Aan speakerzijde staat de 5.1.4-opstelling die voornamelijk DALI Rubicon-speakers omvat (aangevuld met Alteca-hoogtespeakers en een ELAC 3050 Sub) paraat. Reference Sounds, importeur van JBL, leverde ook een paar Stage 280F-vloerstaanders. Leuk om die tijdens de test in te ruilen voor de Rubicon LCR’s vooraan – het meeste wat je hieronder leest werd met de Stage-vloerstaanders beleefd. Het is zijn echte JBL’s, met een horn-loaded tweeter en twee kloeke 8-inch woofers. En ja, hoewel het aangewezen is om zeker vooraan de speakers uit dezelfde lijn te nemen, was er nu na kalibratie nu niet zo’n groot timbre-verschil tussen de stereokanalen en de center.

De 280F’s zijn de grootste vloerstaanders van de Stage-lijn, die aan 699 euro per stuk geen enorm kapitalen vereisen. Toch is de afwerking en kwaliteit prima te noemen, en je hebt nog de keuze tussen een Latté- of Espresso-afwerking. Blijven nog de bronnen over: een Apple TV, PlayStation 5, Xbox Series X en Oppo UDP-203.

Hoewel een Dirac-kalibratie zeker op het menu stond, wou ik eerst toch zien hoe effectief de relatief eenvoudige EzSet EQ-meting zou zijn. ‘Iets’ is toch meestal nodig om een surroundopstelling in evenwicht te krijgen, maar het zou wel fijn als je met een paar snelle handelingen al een mooi resultaat kreeg. Onder meer Sony op zo’n TA-1000AN toont dat het wel kan. Na even meten met de app, wat ongeveer vijf minuten duurde, was het resultaat best wel goed. De integratie van de frontkanalen met sub en center was in het bijzonder wel zeer acceptabel, waardoor een spannende tv-serie als het eerste seizoen van ‘True Detective’ meeslepend gepresenteerd werd via de Apple TV. De gebruikte Rubicon Vokal-centerspeaker is natuurlijk niet de goedkoopste of de makkelijkste, maar het aansturen en dialogen authentiek aanleveren lukte de MA9100HP probleemloos. Ik vond het wel nodig om de levels van de hoogtekanalen vooraan en de surroundspeakers een tikje te verhogen, het soort tweak dat je wel vaker op het einde bij het instellen van een surroundopstelling moet doen.

Na een Dirac-meting toonde de JBL MA9100HP z’n volle potentieel. Het is een redelijk krachtige versterker voor dit prijspunt, ondanks het lage gewicht – dat heb je nu eenmaal met klasse D-versterking.

Met ‘No Time To Die’ geladen in de Oppo-speler, is er nu echt een wow-momentje. Hoewel de EzSet EQ-meting best wel ok was, levert een aangepaste Dirac-filter iets minder bombast maar betere beeldvorming op. De geweldige achtervolging die in mistige Noorse bossen eindigt wordt zo heel driedimensionaal, met geluiden van dieren rondom en motorrijders die in de verte rondcrossen. Pistoolschoten weergalmen hier heel natuurlijk – enfin, dat denken we toch – en de actie staat als een huis. Misschien niet de fijnste detailvorming dat we ooit hoorden, maar wel voldoende drive en vooral een geslaagde surroundervaring.

Niet enkel films

Dat surround gaming naar een hoger niveau kan tillen, dat wisten we al langer. De combinatie van MA9100HP met de Stage-speakers vooraan (en DALI voor de andere kanalen) toont dat heel treffend als we God of War – Ragnarok op de PS5 spelen. Dit spel staat bol van Noorse mythologie en pakt uit met een heel sfeervolle soundtrack die dankzij de JBL goed rond ons wordt gepositioneerd. Het is altijd opkijken bij dit spel, want het is een gametitel dat graag de speaker op de controller zelf inzet. Als je met de hondenslee door de winterse storm glijdt, dan komt er van uit deze kleine speaker geluiden van het hondentuig. Een mooie aanvulling op de totale surroundervaring, die MA9100HP in dit geval in de Dolby Surround-modus effectief van 5.1 naar 5.1.4 tilt. Effecten werden betrekkelijk goed geplaatst in de ruimte, wat het reageren op game-events natuurlijk maakt. Geen slechte prestatie, gegeven dat er hier gewoon gewerkt werd met de snelle EZSet EQ-kalibratie; met Dirac is er een betere positionering van die geluidseffecten.

Nog een goede reden om te investeren in een echte surroundopstelling: het ondertussen enorm aanbod aan muziek in Dolby Atmos, in het bijzonder via Apple Music. Niet enkel klassieke albums trouwens, maar ook video. Zo was in januari via de Apple-dienst een fraaie live-stream te beleven van een Björk-optreden in Lissabon in 4K en surround. De IJslandse blijft even excentriek bezig met elektronische muziek, met slome beats en veel kekke geluidjes die overal opduiken. Live is dat niet altijd makkelijk te ervaren vanwege de zaal en drukte, via de live-stream op de JBL en de surroundopstelling werd ik ondergedompeld in het event. Positionering van de vele geluiden was overtuigend, met gejuich en geroep van het publiek rondom met een niet te ijle weergave van de muziek. Veel sfeer dus, maar ook betrokkenheid – de geslaagde mix werd door de JBL-receiver goed vertaalt naar de surroundsituatie in onze kamer. Dat was geen eenmalig iets, want het oudere Billie Eilish-optreden in de O2 Arena op Apple Music die ik later bekeek werd even overtuigend aangeleverd.

Conclusie

Omdat dit de eerste JBL AV-receiver is in dit segment dat in de testruimte arriveert is het wel de moeite om even terug te blikken op de testervaring. Het moderne design en filosofie van de MA9100HP maakt deze JBL ontegensprekelijk een alternatief voor gevestigde waarden. Maar het is zeker niet meer van hetzelfde, wat positieve en negatieve kanten oplevert. De laagdrempeligheid van de interface en bediening bijvoorbeeld, is iets dat deze receiver toegankelijk maakt voor mensen die anders een AV-receiver links zouden laten liggen. De goede streamingopties en eenvoudige kamerkalibratie zijn echter sterke troeven die ‘echte’ surround weer interessant maken voor mensen die anders een highend soundbar zouden overwegen.

Ook als je wel thuis bent in het surroundverhaal, is met name dit MA9100HP topmodel heel geschikt. Bioscoopbouwers die graag totale controle hebben zullen dan weer misschien zaken missen – maar die opteren sowieso meestal voor een duurder apparaat.

Even los van deze bedenking mag de JBL MA9100HP een indrukwekkende entree in het segment genoemd worden. Het biedt veel voor de prijs en presteert goed. Films en games dynamisch en omhullend neerzetten de MA9100HP met plezier, en ook voor muziek weet het van aanpakken. Uit de doos een goede ervaring in de woonkamer bieden, dat is waar deze AV-receiver sterk in is. Het biedt daarnaast voldoende opties, zoals Dirac, om je surroundopstelling naar een hoger niveau te tillen.