Review: iFi Audio Zen Stream – Goedkope upgrades voor streaming en head-fi

Aparte design

Zowel de Zen Stream als de Zen Air DAC delen een onconventioneel maar attractief design. Noem het een soort afgerond trapeziumvorm, met een voorpaneel verzonken in een buitenmantel dat het toestel omhult. Een verschilpunt wel tussen de twee apparaten: de Zen Stream is uitgevoerd in een donkerkleurig, zwaar metaal, de Zen Air DAC is lichter. Van kleur en qua afwerking. De instapprijs van de Zen Air DAC weerspiegelt zich dus wel in een iets goedkopere bouwkwaliteit. Maar ook dit 99-euro kostend toestel zit goed in elkaar. Het design past wel beter op een bureau dan bij een ‘serieuze’ hifi-set.

De vorm en het formaat van beide toestellen is heel gelijkend, zodat je de twee apparaten probleemloos op elkaar kunt plaatsen. Dat kan trouwens ook met de andere Zen-producten van iFi Audio, waarvan er in totaal circa dertien modellen bestaan. Dat is een groot aantal, met een paar exclusievere versies die getuned zijn om met een bepaalde hoofdtelefoon (zoals de Meze 99 of HiFiman-koptelefoons) beter te presteren. Er zijn ook toegewijde Zens, zoals de Phono om een platenspeler met een audio-apparaat zonder phono-ingang te verbinden of de Blue-modellen die Bluetooth toevoegen aan je hifi-systeem. Alsof dat nog niet genoeg is, biedt iFi Audio ook bundels aan van bepaalde Zen-modellen, aangevuld met de toepasselijke kabels.

Lichtjes aan de voorkant

De Zen Stream bedienen via knoppen op het toestel? Over heel minimalistisch gesproken! Naast de aan/uit-knop is er enkel een toets om de streamer in hotspotmodus te plaatsen (wat je nauwelijks nodig hebt). Verder vind je op het verzonken voorpaneel nog twee grote cirkels die tijdens gebruik oplichten in kleuren. De ene vertelt je iets over de kwaliteit van de netwerkverbinding, het andere biedt een indicatie van de streamkwaliteit. Links een witte kleur is goed nieuws, want dan is er een snelle internetverbinding. Een rood licht aan de rechterzijde? Dan ben je naar een DSD64-stroom aan het luisteren. We moeten denken aan de DAC’s van Chord, een ander Brits merk dat al jaren toestellen bouwt die enkel communiceren via led-lichtjes.

Het merkwaardige bij de Zen Stream is dat er drie verschillende kleuren zijn voor verschillende kwaliteiten DSD-stromen en één kleur (wit) voor alle hi-res PCM van 88,2 kHz en hoger. Nochtans ga je sneller verschillende sampling rates ontmoeten bij FLAC’s en ALAC-bestanden. DSD-bestanden zijn behoorlijk zeldzaam, laat staan dat je wakker moet liggen van het verschil tussen DSD64 en DSD128. Echt erg is dit nu ook niet, want uiteindelijk stream je altijd vanuit een app naar dit apparaat. En in die app zie je desgewenst de kwaliteit, of je nu Roon, Tidal Connect of iets anders gebruikt.

USB in overvloed

Hoe minimalistisch de voorkant van de Zen Stream, hoe drukker de achterzijde. Naast een ethernetpoort en een WiFi-antenne, vallen vooral de drie USB-poorten op. De USB-C-poort kun je negeren, want die dient om updates aan te brengen. Dit kan gelukkig ook via een app. De twee andere USB-poorten vervullen een dubbele functie. Een poort kun je gebruiken om een verbinding te leggen met een DAC met een USB klasse B-poort. Dat kan een alleenstaande DA-convertor zijn of geïntegreerde versterker met zo’n DAC-gedeelte ingebouwd. Dit is echt wel handig, want zoveel kastjes zijn er niet die zo een DAC kunnen aanspreken.

Aan de tweede USB-poort hang je USB-opslag, zoals een stick of een SSD met muziekbestanden. Leuk om te weten: deze poort levert voldoende stroom om een 5V toestel te voeden… zoals de Zen Air DAC. Er zit zelfs een USB naar 5V-plug in de doos om dat mogelijk te maken. Spaart weer een stopcontact uit.

We vertellen er meteen bij dat iFi Audio met een volledige lijn duurdere voedingen voor hun toestellen mikt op audiofielen die op dit vlak willen experimenteren. Een digitale muziekstroom naar een toestel brengen kan ten slotte ook via een optische kabel. Dat is dan weer handig bij oudere versterkers.

De Britten van iFi Audio houden nogal van tweaks. Dus zijn we niet verbaasd om achteraan een draaiknop te vinden die de functie van de Zen Stream aanpast. Wil je het apparaat als alleskunner gebruiken zodat je pakweg nu met Roon streamt en straks met de Spotify-app? Dan laat je hem op AIO staan – all-in-one. Gebruik je echter altijd uitsluitend Roon, Tidal Connect, DLNA of NAA? In dat geval plaats je de Zen Stream in de passende exclusieve modus. De term ‘draaiknop’ klopt wel niet helemaal, want je kunt het enkel verdraaien met het meegeleverde tooltje of een schroevendraaier. De kans dat je bij het opruimen een exclusieve modus activeert is dus heel klein.

Het configureren van de Zen Stream verloopt via de Stream-iFi-app (iOS en Android). Dit werkt heel eenvoudig: de streamer wordt automatisch gevonden, waarna je hem met de WiFi kunt koppelen. Gebruik je ethernet, dan ga je meteen door naar de webinterface van de software die op de Zen Stream draait. Je kunt dus gerust een webbrowser gebruiken om hem te bedienen.

Volumio

De Zen Stream draait de Volumio-software die je ook bij andere merken (zoals Pro-ject, Musical Fidelity, Bryston en Kii) kunt vinden. Volumio is openbronsoftware, en je kunt het gratis downloaden voor andere platforms en pc’s. Een troef van de software is dat het met veel plugins kan werken. Via deze weg wordt de Zen Stream compatibel gemaakt met veel streamingplatforms; je kunt in de software dan ook de streamingopties die je wenst in- en uitschakelen. Dit staat los van de schakelaar achteraan het kastje. Hiermee zet je ‘em ‘vast’ op bijvoorbeeld Roon-gebruik. Net als de exclusieve modi zou een streamingoptie softwarematig uitschakelen een kleine verbetering qua geluidskwaliteit opleveren, al merkten we daar eerlijk gezegd weinig van in onze testopstellingen.

Het lijstje streamingopties in Volumio mag je best exhaustief noemen: AirPlay, Spotify Connect, Tidal Connect, DNLA en Roon. Heel niche – maar ook bijzonder zeldzaam – is de ondersteuning voor NAA-streaming. Je kunt dit kastje dus als netwerkspeler gebruiken vanuit Signalyst HQPlayer, een gespecialiseerde app die audio upsamplet in een zeer hoge kwaliteit.

Volumio is daarnaast een mediaspeler voor je eigen bestanden. Je kunt het verbinden met een gedeelde folder op een NAS of muziekbestanden afspelen vanaf aangesloten opslag. De software biedt daarbij wel wat leuke opties, zoals de mogelijkheid om albumhoezen (in zeer hoge kwaliteit) aan te vullen. De interface zelf kun je in een nieuwe of klassieke vormgeving gieten. Beide zijn eerder functioneel dan echt mooi te noemen, of dat vinden we toch als we het bekijken op onze Samsung Z Fold4-telefoon. Op een groter scherm van een iPad Air presenteert het heel wat knapper. Nog altijd wel sober, tenzij je echt een eigen muziekbibliotheek koppelt. Dan zoekt Volumio artiestenfoto’s en albumhoezen op om je collectie heel fraai te tonen. Dat scannen en aanvullen duurt wel even bij een grote bibliotheek.

Veel opties bieden is echt wel het motto van Volumio. Al kun je wel voor een eenvoudigere interface gaan, en gespaard blijven van de meeste keuzemogelijkheden. In geavanceerde modus ontdekt de tweaker veel boeiende zaken. In het bijzonder de vele opties bij het aansturen van een aangesloten DAC zijn wel fijn, gaande van wat te doen met DSD-materiaal (niet elke DAC kan daarmee om) tot het gedrag van de volumeregeling. Op de Zen Stream kun je kiezen tussen geen volumeregeling, softwarematig of hardwarematig. ‘Geen’ is de optie die de beste kwaliteit oplevert, maar dan verlies je wel de mogelijkheid om het volumeniveau te regelen vanuit een streamingapp.

Plug ‘n’ play

De Zen Air DAC is heel wat eenvoudiger dan zijn streamingcompagnon. Op technisch vlak is het een kundige DAC, gebaseerd op een Burr-Brown True Native-chipset. Het verwerkt PCM-audio zoals FLAC’s en ALAC’s tot 384 kHz / 32-bit en alles tot DSD256. Hiermee is het overgrote merendeel van beschikbare hi-resmateriaal afgedekt. MQA-rendering heeft het toestel eveneens aan boord, mocht je dat echt belangrijk vinden. Typisch iFi Audio: op specificaties wordt er niet bespaard.

Voor het overige zijn de opties eerder beperkt. Maar dat is ook niet verrassend, want DAC’s met extra filteropties en dergelijke zijn eerder voor liefhebbers met een groter budget. De Air DAC is duidelijk bedoeld als een snelle, plug ‘n’ play-upgrade. Je vindt daarom vooraan enkel een 6,3-mm hoofdtelefoonuitgang. Voor meer geavanceerde zaken, zoals een gebalanceerde aansluiting, moet je bij een duurder product zijn.

De twee extra’s die wel aanwezig tekenen zijn typisch voor iFi Audio: Xbass+ en Power Match. Vooral bij hoofdtelefoongebruik zijn ze nuttig.  XBass+ is een functie om de bassen wat aan te dikken. In tegenstelling tot klassieke equalizer-aanpassingen overdrijft Xbass+ niet en worden hogere frequenties niet overstemd. Power Match past de output van de hoofdtelefoonuitgang aan. Naargelang je een meer veeleisende hoofdtelefoon aansluit of gevoelige in-ears druk je hierop.

De hoofdtelefoonuitgang heeft een impedantie van minder dan 1 Ohm – een positief teken dat wijst op goed design. Verwacht echter geen ultieme hoofdtelefoonversterking. Met een vermogen van 280 mW voor een 32-Ohm koptelefoon raak je ver, maar zal je uitdagende hoofdtelefoons minder goed kunnen aansturen. Dat gezegd zijnde, is dit wel aanzienlijk meer dan doorsnee laptopuitgangen en ook de uitgangen bij smartphones – voor de weinig toestellen die er nog een bezitten.

Bij een stereoset of voor je koptelefoon

Je hoeft niet per se deze twee Zens met elkaar te gebruiken. Maar voor onze test doen we het toch, en gebruiken we de Zen Stream als bron voor de Zen Air DAC. Dit kastje hangen we op zijn beurt aan een helemaal analoge Primare I15-versterker en een paar DALI Rubicon 2-speakers. Het lijkt ons wel een realistisch scenario, waarbij je een bestaande versterker snel van streaming wil voorzien. De twee Zens plaatsen we boven op de Primare, maar door hun compacte vorm en geringe warmte-ontwikkeling zou je ze probleemloos in een kast kunnen verstoppen.

Wat we horen mag er echt zijn. Het is echt het bewijs dat een competente ontwerper ook een goedkopere DAC kan ontwerpen die goed klinkt. Spelen we bijvoorbeeld de heruitgave van ‘11:11’ van Regina Spektor, dan valt er heel weinig negatiefs te vertellen. De piano klinkt heel natuurlijk, met een mooi sustain, en het gekweel van Spektor komt ook heel knap over. Bij haar allerhoogste noten is er een vleugje hardheid te bespeuren, maar echt storend is het niet. Phoebe Bridgers debuut ‘Stranger in the Alps’ wekt dezelfde sfeer op, alleen wat ruimtelijker en melodieuzer. Ook hier levert die Zen Air DAC een zeer goede geluidskwaliteit aan, met voldoende microdetail – denk aan ademhalingsgeluiden tussen stroven in en het stille geluid van wat klinkt als een jet die van links naar rechts vliegt bij ‘Smoke Signals’.

En wat als je de Zen Air DAC gebruikt om naar hoofdtelefoons te luisteren? We sluiten hem aan op onze MacBook Pro, wat wel een USB-C naar USB klasse B-kabel vraagt die je apart moet aanschaffen. We proberen een aantal hoofdtelefoons uit: een Sony MDR-Z7M2, een HiFiman HE-400i en een Final SONOROUS VI. Het eerste is wat baszwaar en klinkt meteen heel goed via de iFi Audio DAC. Zelfs een meer commerciële release als ‘Midnights’ van Taylor Swift krijgt een dikke, omhullend karakter. Xbass+ is echt wel te veel van het goede met deze koptelefoon, dat wel.

De HiFiman is wat helderder en geeft meer detail bloot, iets dat de Final met zijn driver plus tweeter in elk oor nog meer doet. Het klinkt nog altijd goed, met de bedenking dat de piano en sax bij ‘Let My People Go’ van Archie Shepp en Jason Moran net iets meer te bieden heeft dan wat we hier horen. De Final is wel een excentriek ding; gelukkig is die Power Match-functie er, want deze koptelefoon heeft een impedantie van slechts 8 Ohm. In de gewone modus levert dat toch wat scherpe klanken op, met Power Match ingeschakeld keert er wat meer evenwicht terug.

Bovenstaande kan een tikje negatief klinken, maar eigenlijk is evaluatie van de Zen Air DAC als hoofdtelefoonversterker bij je computer best goed. Er zijn nog wel low-cost-oplossingen, onder meer in de vorm van DAC’s in USB-stickvorm. Maar de grotere Zen Air DAC heeft toch iets meer te bieden.

Conclusie

Het is heel makkelijk om de Zen Air DAC onze zegel van goedkeuring te geven. Voor 99 euro krijg je een kastje dat je aan je computer kunt hangen en dat hoofdtelefoons verrassend goed aanstuurt. Heel uitdagende modellen zoals de HD 650 misschien net niet, maar de meeste over-ears toch wel. Als je een snelle manier zoekt om je bestaande hoofdtelefoonuitgang op je pc of laptop te upgraden, dan zit je hier goed. Ook in een hifi-set kan het probleemloos een plaats vinden als upgrade voor een versterker zonder digitaal luik. Het is wel een pure DAC, wat betekent dat je nog moet zorgen voor een streamer of een computer via USB aansluiten. Met een smartphone kun je hem ook gebruiken, maar enkel statisch.

De Zen Stream nestelt zich wat meer in een niche. Niet iedereen heeft nood aan een streamer met enkel digitale uitgangen. Maar wie wat meer met audio bezig is, zal snel ontdekken dat dit een heel veelzijdig apparaat is met een rijke functionaliteit. Er zijn heel wat hifi-alternatieven te vinden die veel meer kosten en minder bieden.

Ook hier geldt dat de iFi Audio Zen Stream ongewoon veel biedt voor een klein bedrag. Zijn veelzijdigheid en vermogen om een USB-DAC aan te sturen maakt hem een fraaie upgrade voor oudere versterkers of standalone DAC’s.