Het is bij een groeiende groep muziekliefhebbers bekend dat goede high-end audiocomponenten vandaag de dag afkomstig zijn uit het oosten van Europa en in het bijzonder uit Polen. Zo ook de producten van audiomerk Fezz. Dit familiebedrijf is misschien nog niet bij iedereen even bekend, maar dit kan nog wel eens in korte tijd veranderen. Fezz is een onderneming ontstaan uit Toroidy, dat al vele jaren actief is. Niet zozeer in de audiobranche, maar in de ruime industrie waar het transformatoren voor hoogwaardige toepassingen produceert. Daarbij staan precisie, duurzaamheid en betrouwbaarheid voorop staan. Hun transformatoren worden al jaren afgenomen door de Poolse krijgsmacht en high-end audiofabrikanten.
Fezz Audio is een nieuwe tak die zich primair richt op de fabricage van hoogwaardige hifi-componenten waarbij de eigen transformatoren natuurlijk niet ontbreken. En een beetje techneut weet dat de kwaliteit van een goede audiotoestel valt of staat met de stroomvoorziening…
Eerste kennismaking
Net op het moment dat het zomerweer omslaat in een koelere herfsttemperatuur verblijdt audio-importeur Penhold me met de Fezz Titania Evolution instapversterker zonder additionele extra’s of fabrieksmatige upgrades. Waarom ik dit zo verwoord kom ik later nog op terug. De in de kleur Evergreen geanodiseerde Fezz Titania Evolution is in meerdere kleuren leverbaar, waarmee deze perfect past bij je eigen stijl. Is donkergroen niet je ding, de behuizing is eveneens verkrijgbaar in de kleuren Big Calm (bordeaux), Black Ice (zwart), Burning Red (rood), Moonlight (donkergrijs), Republica (wit) en Sunlight (taupe). Deze unieke kleuren voegen toe aan het design van ontwerpers Katarzyna Borkowska en Tomasz Pydo, waarmee de fabrikant zelfs de Red Dot Design Award 2023 heeft ontvangen.
De 21 kilogram zware Titania Evolution heeft afmetingen van 42 centimeter breed, 38 centimeter diep en 20 centimeter hoog. De versterker heeft geen luxe features om over op te scheppen. Misschien wel over de luxe kleurstelling, want de zeven beschikbare kleuren maken deze versterker beslist uniek. Deze ter review ontvangen versterker is volledig analoog uitgevoerd, heeft enkel een bronkeuzeschakelaar en een motorgestuurde volumeknop. De enige switch om hem aan te schakelen leeft op de achterzijde. De meegeleverde afstandsbediening voorziet in de enige vorm van luxe, maar is wat enthousiast met het opvoeren van het volume en ik laat deze tijdens de reviewperiode onaangeroerd liggen. Het is goed te melden dat je er ook voor kunt kiezen om af te zien van de meegeleverde remote indien je deze toch niet zult gebruiken. Dan wordt het investeringsbedrag met 199 euro verminderd. Wat geen overbodige luxe is, is de meegeleverde beschermkap om over de buizen te monteren. Hiermee zal je trouwe huiskat niet achteloos op de versterker gaan liggen, op zoek naar een warm plekje, waarna ze zich in al haar onwetendheid een viertal gaten in haar vachtje brandt. De Titania produceert namelijk een indrukwekkende hoeveelheid warmte.
De buizen in de Titania Evolution zijn in push-pull configuratie geschakeld. Hiermee leveren de vier KT88-buizen een klasse AB-uitgangsvermogen van tweemaal 45 watt. De uitgangsimpedantie is vier of acht ohm. De versterker is hierbij voorzien van gescheiden luidsprekerterminals voor de betreffende impedantie van je eigen luidsprekers. De voorversterking wordt gedaan door twee ECC83 (12AX7) buisjes die tevens functioneren als drivers voor de vermogensbuizen. De slimme biasregeling geschiedt automatisch en gaat er een buis stuk, dan schakelt de versterker in enkele milliseconden uit om de luidsprekers te beschermen. De controleleds geven hierbij aan welke buis de fout veroorzaakt, zodat je deze zelf kunt vervangen. Het nominaal opgenomen vermogen bedraagt 225 watt, de harmonische vervorming is kleiner dan 0,2% en het frequentiebereik loopt van 18 Hz tot 103 kHz. Niet gek voor een buizenversterker in deze prijsklasse.
Installeren hoef je niet te leren
De aansluitingen op de achterzijde zullen je niet verwarren. Naast de eerdergenoemde luidsprekerterminals zijn de drie analoge stereo lijningangen alles wat deze versterker je in de basisversie biedt. Verder zul je behalve een netschakelaar geen triode/pentode-schakelaar vinden. Alles ‘as is’ en dat vind ik in dit geval prima. Is dit alles te mager voor je? Tegen meerprijs kan de versterker worden uitgerust met zowel een bluetooth-module, een HT-lijningang en een stereo subwooferuitgang. Maar omdat deze opties bij dit reviewmodel ontbreken laat ik deze optionele extra’s in dit verhaal achterwege.
Penhold levert de versterker inclusief twee Paradigm Founder 80F-luidsprekers, deze hebben een vriendelijk formaat en passen dankzij de subtiele chromen details heel mooi bij de chromen elementen van de zacht gloeiende buizen van de versterker. Deze luidsprekers leveren een frequentiebereik van 50 hertz tot 23 kilohertz, hebben een nominale impedantie van 8 ohm, leveren een geluidsdruk van 93 dB en hebben een minimaal vermogen van 15 watt nodig om optimaal te presteren. Dit zijn hiermee uitstekende kandidaten om ze met een stabiele buizenversterker als de Titania Evolution te combineren. Luidsprekers en versterker verbind ik met elkaar met behulp van Driade Flow Reference 808-luidsprekerbekabeling en als interlink pas ik de single-ended interlinks van Driade uit dezelfde serie toe. De bron is ditmaal mijn Bryston BCD3 compact disk speler waarmee ik echt elke muzikale bit uit de analoge buisjes pers. Ik maak bij deze review ten slotte nog gebruik van een Elite BAC 1000 MKII power conditioner van PLiXiR zodat echt alle externe factoren optimaal zijn voor deze review.
Nadat ik de buisjes er voorzichtig met behulp van meegeleverde handschoentjes in heb gedrukt is het tijd om de versterker op bedrijfstemperatuur te laten komen. Dit heeft anderhalf tot twee uur de tijd nodig, maar ik kan niet wachten en zet direct al één van de albums op. De klankbalans is neutraal, kurkdroog en met een ijzeren grip op het laag. Alleen aan het geluidsbeeld kan ik horen dat de versterker nog niet op temperatuur is. Ondanks dat er drie dikke transformatoren zijn gemonteerd ervaar ik vrijwel geen mechanische zoem. Het geluid dat deze trafo’s produceren valt ruim binnen de krappe marges die ik hierbij acceptabel vind. Nadat ik alles heb geïnspecteerd en goed heb bevonden besluit ik de combinatie lekker te laten inspelen alvorens ik met gespitste oren naar muziek ga luisteren.
Snelle jongen
Van buizenversterkers wordt weleens gesteld dat deze het diepste laag niet goed gecontroleerd kunnen weergeven. Hierom start ik de sessie met The Mystery of the Aubrey Holes van het album ‘Stonehenge 4’ van Hatfield’s End en ben verheugd over de resultaten. Het allerdiepste laag laat de versterker met de bescheiden Paradigm-luidsprekers misschien niet volmondig horen, maar het overige elektronisch geproduceerde laag wordt met een hele goede controle weergegeven. Vervolgens speel ik Lost in the Sarsen Stone Circle van hetzelfde album. Direct zet ik de speler op pauze en speur geïrriteerd om me heen om een hinderlijke mug te lokaliseren die in de intro de luid sjirpende krekels overstemt. Na het onbevredigende verloop van mijn speurtocht luister ik verder om de mug tijdens de laatste seconden van dit nummer weer waar te nemen waarna het zoekritueel met een identieke afloop volgt. Wat is het geval?
De detaillering en ruimtelijke prestaties zijn van zo’n goede kwaliteit dat ik op de sample van een hinderlijk zoemende mug richting mijn rechteroor blijk te jagen. Deze schijf heb ik al zo vaak beluisterd, maar deze mug-sample had ik nooit eerder opgemerkt. Om de ruimtelijke prestaties verder te onderzoeken start ik Yulunga (Spirit Dance) van het album ‘Into the Labyrinth’ van Dead Can Dance. Dit openingsnummer begint met zang waarin een vleugje aan invloeden uit het Midden-Oosten zit en wordt begeleid door strijkers in de achtergrond. Wanneer het synthlaag inzet legt dit kortstondig een mooi, maar niet overdreven plasje aan laag in de ruimte. De percussie opent het geluidsbeeld naar de volle breedte van de ruimte en gaandeweg wordt er element na element toegevoegd tot het moment dat de zeemeeuwen de zang letterlijk overstijgen.
Er wordt ook wel eens beweerd dat buizenversterkers lui zijn en hierom erg relaxed klinken. Bij The Ubiquitous Mr. Lovegrove van hetzelfde album wordt zang met een indrukwekkend gewicht in het phantom center neergezet en laat met de artificiële echo’s mijn ruimte in grootte groeien. De snelheid waarmee percussie, het synthlaag en delicaat aanwezige strijkers worden weergegeven laat me heerlijk in de muziek wegdromen. Dit terwijl de effecten, percussie en oosterse muziekinstrumenten waarvan ik de benamingen op mijn leeftijd echt niet meer ga leren, mijn ruimte van hoek tot hoek vullen. Wat ervaar ik dit album op een heerlijk delicate manier. Dankzij de hoge snelheid van vermogenspieken worden de transiënten optimaal weergeven. De snelheid en het realisme waarmee deze combinatie de muziek weergeeft is opmerkelijk hoog.
Een goede indruk
Om de ruimtelijke prestaties nog verder te testen haal ik het album ‘Amused to Death’ van Roger Waters uit de kast. Dit album is opgenomen in Q-Sound en is bij de juiste set in staat om een holografische geluidservaring te realiseren. De openheid waarmee deze combinatie de eerste minuten van de openingstrack The Ballad of Bill Hubbard laat horen is overweldigend. De leadgitaar wordt omgeven door een veelvoud aan dialogen, in de achtergrond blaffende honden, percussie en andere effecten. Elk van deze elementen kan ik exact met de vinger aanwijzen in breedte, diepte en hoogte. Vooral de articulatie waarmee de dialogen worden weergegeven is erg goed. Hoe intenser ik naar de intro luister, hoe dieper ik in de muziek kan kijken. Ik kan me niet heugen zo veel aan muzikale informatie met zo weinig moeite te hebben waargenomen in dit album.
Bij Perfect Sense, Part 1 wordt een soundstage neergezet die bijna breder, dieper en hoger is dan de ruimte waarin de set speelt. Het onweer en de eerste rommelende donderslag rond de 30 seconden in het nummer geven me een goede indruk van de ruimtelijke prestaties van deze combinatie. Bij een matig presterende set hoor ik het gerommel doorgaans ter hoogte van de luidsprekers zelf. Bij een goed presterende set halverwege de speakers en luisterpositie richting het plafond. Bij een exceptioneel presterende set ter hoogte van de luisterpositie en erachter. Bij deze set lijkt het alsof de donder van boven het plafond van achter mijn hoofd overtrekt. Alsof ik naar een moderne Dolby Atmos-mix luister. De stem van Waters en backing vocals komen hierbij spot-on uit het midden. Zangeres smal en scherp, Waters vol, gewichtig en met body vanuit het middenrif. Denk niet aan een dikke of zware muziekweergave. De begeleidende piano wijst uit dat alles in de juiste proporties wordt weergegeven.
Tenslotte neem ik het album ‘Romance’ van Frank Sinatra uit de collectie. Bij Watch What Happens staat Frank ‘The Voice’ Sinatra levensgroot in de ruimte. Bas, slagwerk en piano delicaat vanuit de achtergrond op een bescheiden, denkbeeldig podium in een intiem zaaltje. Sinatra wordt omarmd door koperblazers die de zang in het muzikale enthousiasme proberen te overstemmen. Dit is zo effectief dat deze door de hoge geluidsdruk die ze produceren incidenteel scherp in de trommelvliezen bijten. Bij I Only Have Eyes for You stel ik me met gesloten ogen voor ergens in de jaren 50 aan een klein rond tafeltje in een rokerige nachtclub te zitten met een van mijn laatste veroveringen. Nippend aan een sterke bourbon van bedenkelijke afkomst, waarbij ik samen met mijn gezelschap voor de avond opga in de show. Terwijl ik met deze gedachte in de muziek wegdroom bekruipt me het gevoel dat Sinatra daad bij het woord voegt wanneer hij zich op het gezelschap aan mijn tafeltje lijkt te richten. Toch minder fijn wegdromen zo. De hoogste tijd om de review af te sluiten.
Valt in de smaak
Wat een versterker. Of ik de muziek nu met de bescheiden Paradigm Founder 80F-luidsprekers, met mijn hybride GoldenEar Triton One.R’s of met mijn pensioengerechtigde USHER Dancer Mini-Two’s beluister, het eerste woord dat bij me opkomt is ‘beleving’. Het is wel belangrijk dat de luidsprekers op de juiste plek worden geplaatst en wanneer je hier voldoende tijd voor reserveert loont dit zich bij elk album dat je opzet. De Paradigm-luidsprekers staan in mijn ruimte initieel zo’n 2 meter 20 uit elkaar en dit is eigenlijk wel het maximale. Er zitten nog geen gaten in het geluidsbeeld, maar stemmen hebben net een fractie meer omvang dan ik zelf mooi vind. Bij een onderlinge afstand van 1,8 tot 1,9 meter, licht naar de luisterpositie ingedraaid en met een afstand van 2,8 tot 2,9 meter naar de luisterpositie toe presteren deze in mijn ruimte het best. Stemmen krijgen nu de energie waarmee de articulatie optimaal is, hebben hierbij een meer realistische grootte, terwijl de openheid en transparantie van het geluidsbeeld niet wordt beïnvloed.
Staat alles op de juiste plek, dan zet deze combinatie echt een magisch geluidsbeeld neer. De 360 graden weergave bij sommige muziekalbums geeft weg dat het fasegedrag van de versterker gewoon heel goed in orde is. De klank is neutraal en ongekleurd. In de midrange ervaar ik nergens hardheid of scherpte in de weergave, tenzij het instrument deze scherpte van nature wel heeft. Cymbalen hebben een warme koperen klank met een mooi sprankeltje in het hoog, zonder hier scherp of agressief over te komen. Het geheel klinkt gemoedelijk en zal niet snel vermoeien. Het laag en midlaag worden met een mooie punch weergegeven en in dit gebied ervaar ik een prima gelaagdheid. Het sublaag wordt goed gecontroleerd en met kracht weergegeven. Dit duidt op een uitstekende kwaliteit van de stroomvoorziening. Door het bescheiden formaat van Paradigm-vloerstaanders zullen deze alleen niet het vuil onder je teennagels vandaan trillen.
Wanneer ik overschakel naar de vloerstaanders van GoldenEar laat de Fezz Titania me pootjebaden in een warm bad van diep en goed gecontroleerd laag. De GoldenEar Triton One.R’s leveren dankzij de actieve laagweergave een full range muziekbeleving vanaf zo’n 13 Hz en laten perfect horen waar deze versterker toe in staat is. Betekent dit dat de Paradigm-luidsprekers geen goede match met de Fezz maken? Nee, geenszins. Het laatst beluisterde album van Sinatra met de Paradigms maakt de muziekbeleving bijna persoonlijk. Het gemak waarmee de Fezz-Paradigm combinatie dit laat gebeuren is niets minder dan indrukwekkend. Heb ik dit nooit eerder meegemaakt? Zeker wel, maar niet op dit prijspunt. En dan bestaat er nog de optie om de versterker vanaf de fabriek te laten uitleveren met een set premium buizen. Deze Poolse delicatesse smaakt dus naar meer.
Conclusie
De Fezz Titania Evolution heeft me tijdens de reviewperiode op meerdere vlakken doen verbazen. De muziekbeleving? Daar ben ik nog steeds van onder de indruk. De neutraliteit, dynamiek, snelheid, openheid, het goede fasegedrag en de uitmuntende laagcontrole maken van elk muziekalbum een spektakel. Welk genre of welke luidspreker ik ook met de Titania combineer, hij maakt er telkens weer één groot uitbundig feest van. Ongeacht de kleur die uw persoonlijke voorkeur heeft is de Fezz Titania Evolution, net als de kleur van onze reviewunit, een échte evergreen. Warm aanbevolen.
www.penhold.nl en www.fezzaudio.com
Reacties (0)