Review: BEC Akustik AI-50 en AI-120 – de dunste speakers die we ooit zagen

BEC Akustik AI-50 en AI-120

Werp een blik op de AI-speakers van BEC Akustik en je hebt meteen door dat dit geen conventionele luidsprekers zijn. Uit de lange doos haal je immers geen dikke luidspreker, maar een slanke staaf.  Met je duim en wijsvinger kunnen we er helemaal rond. Dat is helemaal anders dan de kolossale luidsprekers die we soms onder ogen krijgen; die kun je zelfs met twee armen uitgestrekt niet altijd helemaal omhelzen. De AI-50 en AI-120 die we hier bekijken zijn dan ook een product van een Duits audiobedrijf dat heel andere roots heeft dan een doorsnee hifi-merk. BEC Akustik is in de basis een industrieel magneetfabrikant, die een manier zag om een nieuw soort speakers te bouwen die zeer slank en compact zijn. Het eindresultaat zijn staafvormige speakers die je amper ziet staan of hangen – beide opties kunnen.

De AI-speakers zijn de laatste tijd elders vaak bekeken als stereo-oplossing voor muziek. Hun bescheiden vorm maakt ze echter nog interessanter voor surround, en het is zo dat we ze hier bekijken (al zullen we uiteraard ook de stereoprestaties mee onder de loep nemen). We bekijken een set bestaande uit drie AI-120’s en twee AI-50’s.

De BEC Akustik AI-50 wordt verkocht voor 799 euro/paar, de AI-120’s kosten 999 euro/paar. Daartussen vind je nog twee andere modellen (AI-70 en AI-100) die iets korter zijn en 849 respectievelijk 899 euro kosten per paar. Dat zijn geen extreme prijzen voor een discrete manier om surround naar je woonkamer te brengen zonder de kamer vol te stouwen met speakers of in de muren te kappen. Ze zijn beschikbaar in het zwart of wit.

Anders gepositioneerd

Om een surroundopstelling te bouwen met losse speakers heb je drie grote opties: losse luidsprekers, inbouwmodules en muurspeakers. En je kunt uiteraard een combinatie maken van die drie types. Een surroundopstelling met losse speakers wordt bijvoorbeeld vaak aangevuld met inbouwspeakers in het plafond voor de hoogtekanalen die je nodig hebt voor Dolby Atmos. Van die drie opties zijn muurspeakers wellicht het onbekendste bij het grote publiek. We bedoelen hiermee speakers die je ophangt aan de muur, zonder het breekwerk dat nodig is voor een inbouwspeaker. Nu ja, je moet meestal wel één of twee gaten boren voor de vijzen die nodig zijn om ze te hangen. Akoestisch hebben ze een aantal voordelen: je vergroot de afstand naar de kijker en je voorkomt een boundary-reflectie langs de achterkant die een deel van het geluid kan wegdrukken omdat twee geluidsgolven elkaar tegenwerken. In onze eigen testruimte gebruiken we zelf een paar Dali Rubicon LCR-speakers die links en rechts van het tv-scherm zijn opgehangen.

Ook de AI-speakers van BEC Akustik kun je beschouwen als muurspeakers, al ogen ze helemaal anders dan de meeste speakers van dit type. Het is trouwens ook mogelijk om ze los in de kamer te plaatsen. Daarvoor zijn voeten beschikbaar waarin de staafspeakers gewoon passen. Een groot voordeel van het zo te doen is dat de BEC’s zich vrij neutraal gedragen ten opzichte van de muur. Je kunt ze dus vlak aan een wand of een meter er vanaf plaatsen. Vanwege praktische redenen hebben we de speakers zo ook getest, maar we moeten wel opmerken dat de AI’s hangend aan de muur veel strakker ogen. Dit is toch waar de meeste mensen voor zullen vallen, lijkt het ons. Om het ophangen mogelijk te maken vind je alles in de doos: schroeven, pluggen en kleine metalen beugels. Deze beugels passen op de twee uiteindes van de staafspeakers en zorgen voor een subtiele ophanging waarbij je geen schroeven meer ziet. Om de montage te vergemakkelijken levert BEC een sjabloon mee zodat je niet gauw fout boort.

In een rijtje achter elkaar

Het gaat hier om heel dunne staven die amper enkele centimeters dik zijn. Dat kan omdat ze langwerpige luidsprekermodules bevatten, achter elkaar. Dit zie je wel niet, want er licht een luidsprekerrooster over de modules. De totale lengte van de AI-speaker is afhankelijk van het type dat je kiest. De AI-50 is de kleinste speaker van BEC Akustik; het bevat twee speakermodules en heeft daardoor een lengte van 50 centimeter. De hogere AI-versies zijn in de basis precies dezelfde speakers, maar dan in grotere uitvoeringen. De iets duurdere AI-70 bevat bijvoorbeeld drie luidsprekerelementen, de AI-100 eveneens drie luidsprekerelementen maar die wel iets langer zijn. In de AI-120 zitten vier luidsprekerelementen.

Let wel: dit zijn geen conventionele 2- of 3-wegsontwerpen waarbij verschillende soorten drivers gecombineerd worden. Bij zo’n klassieke speaker heb je verschillende types speakers of drivers die elk een deel van het frequentiebereik weergeven. Een woofer zal bastonen produceren, uit een tweeter rollen de hoge tonen vanaf pakweg 2 of 3 kHz. De filters die in de luidspreker verstopt zitten, verdelen het audiosignaal over de aanwezige speakers.

Bij de AI-speakers vind je meerdere full-range speakermodules die elk alle frequenties voor hun rekening nemen en die in een rij gemonteerd zijn. Conceptueel een beetje zoals een line-array, zo’n stapel van identieke speakers zoals je ziet op concerten of doorgedreven thuisbioscopen.

En tja, full-range; door hun bescheiden vorm kunnen deze BEC-modules uiteraard geen lage bastonen produceren. We praten zelfs niet over hele diepe bassen, want de wetten van de fysica maken dat onmogelijk. De ondergrens zit bij alle AI-modellen op 150 Hz, wat veel hoger is dan bij een conventionele luidspreker. Kortom, deze BEC Akustik-speakers moet je echt wel combineren met een subwoofer. Ook als je enkel naar muziek wil luisteren.

De sub is cruciaal

Een surroundopstelling zonder aparte subwoofer komt niet vaak voor. Het kan uitzonderlijk, bijvoorbeeld als je luidsprekers met hun eigen ingebouwde subwoofermodule gebruikt. Denk dan bijvoorbeeld aan de GoldenEar Triton-modellen of de Definitive Technology BP-9000. Over het algemeen ga je toch een subwoofer (en misschien zelfs twee) inzetten om zeker al het sfeermakende laag uit het LFE-kanaal krachtig weer te geven. Dan pas ervaar je de meeslepende crunch van Godzille die een mokerslag krijgt van King Kong of de bombast van de Imperial March van John Williams als er een legioen stormtroopers voorbij marcheert.

Een subwoofer heb je dus altijd wel nodig, maar bij de AI-speakers liggen de eisen een heel stukje hoger. In een normale surroundopstelling zouden we de THX-norm volgen en de subwoofer op 80 Hz begrenzen. Dat geeft je ook meer vrijheid qua waar je deze lompe speaker zet. Tot ongeveer 80 Hz is geluid immers moeilijk te lokaliseren voor de mens. Het valt dus niet op dat die basdreun van 50 Hz eigenlijk van – bijvoorbeeld – links in de kamer komt. Zo kan één subwoofer ook alle speakers in je surroundopstelling ondersteunen.

Bij de BEC Akustiks moet de subwoofer echter tonen tot 150 Hz produceren. Dat is iets heel anders. We spreken dan al over frequenties die onder meer een deel van stembereik omvat en ook heel wat grondtonen van instrumenten. Bij die hogere tonen hebben we wel gauw door waar ze ontstaan. Met ander woorden, in dit geval mag je de subwoofer niet onder je sofa verstoppen of ergens ver van het scherm plaatsen. Je moet op zoek gaan naar een sub die je netjes vooraan in de kamer kunt plaatsen, dicht bij je tv of projectiescherm. We zouden zeggen: onder het scherm of met twee subs, links en rechts van het scherm.

De importeur van BEC Akustik, HiFi Corner Trading, verdeelt ook Lyngdorf, een merk dat bijzondere mini-subwoofers bouwt die tot 800 Hz hoog spelen en die je tegen een muur moet plaatsen. Dat is tegen de regels van de kunst, maar soms moet je regels breken om je doel te bereiken. Die Lyngdorf-subwoofers zijn ongetwijfeld een slimme combinatie met de BEC Akustik-speakers. Voor onze test wilden we echter toch met onze vaste subwoofer aan de slag, een Monitor Audio Silver W12. Officieel reikt die niet helemaal tot aan 150 Hz, maar in de praktijk lukt het wel. Goed afregelen en correct plaatsen blijkt wel de boodschap, want je kunt een doorsnee sub in deze situatie snel richting vervorming en zelfs een vroege dood sturen.

Een center op maat van de tv

De BEC Akustik-speakers deden ons spontaan denken aan de superslanke soundbars die enkele jaren geleden zo’n hype waren. Inmiddels is deze soundbartype vrijwel helemaal uit de winkels verdwenen, gewoonweg omdat ze nooit echt overtuigend presteerden. Niet zo’n mooie vergelijking dus, maar de AI-speakers blijven toch snel iets anders te zijn. Het zijn uiteraard passieve speakers waarbij de versterking dus extern ligt – in casu bij onze Denon AVR-X6300H-receiver. Bovendien zijn die langwerpige BEC-drivers qua prestaties iets bijzonders, niet te vergelijken met de goedkopere off-the-shelf dynamische speakertjes die in hyperslanke soundbars staken.

‘Roma’ (via Netflix) blijft een van onze favoriete films om speakers mee te evalueren. Net omdat deze Oscar-winnaar van regisseur Alfonso Cuarón het omgekeerde is van de bombastische actiefilms die meestal voor surroundemo’s worden ingezet. Je kunt haast niet minder actie hebben. Maar de soundtrack is wel een juweel als het gaat om surroundbeleving en sfeer; het zit propvol kleine geluidseffecten en details. We nemen de scène er bij als de vader van het gezin zijn vliegdekschip van een Amerikaanse slee in de garage rijdt, een ruimte die maar een paar millimeter groter is dan de wagen zelf. Het vraagt veel gemanoeuvreer, waarbij de camera afwisselt tussen de bestuurder die op klassieke muziek schakelt en aan zijn stuur sleurt en het gezin dat glundert terwijl papa er weer in slaagt om zijn voertuig te parkeren. De BEC’s doen het prima als het gaat om het vele microdetail weergeven. De spiegel die langs de muur schuurt en piepend verdraait of het geluid als een band een dikke hondendrol platdrukt – de geluidsman heeft echt aan alles gedacht. De langwerpige AI-120 die we als center gebruiken is bijna even breed als onze 65-inch Sony OLED in de testruimte, wat visueel leuk is maar vooral het belangrijke centerkanaal breed neerzet. Het lijkt ons wel belangrijk dat je voor deze center een lange AI-speaker neemt, niet een korte zoals de AI-50. We krijgen immers de indruk dat een rechtopstaande AI-speaker heel goed horizontaal uitstraalt maar niet verticaal. Bij een centerspeaker ligt die speaker uiteraard neer, en kantelt die weergave. Dialogen worden dus prima naar je en naar boven/onder uitgestuurd, maar links en rechts veel minder. Met een lange AI-speaker is dat echter geen probleem, want zo lijkt het geluid uit de volledige breedte van het scherm te komen.

Hoe is dit mogelijk?

Het trio van AI-120’s die we vooraan hebben neergezet produceert een egaal geluidsveld dat naadloos aansluit, een goed eigenschap om te zorgen dat beweging op het scherm realistisch overkomt. Best knap en overtuigend, merken we als we naar seizoen drie van het boeiende ‘Formule 1: Drive to Survive’-reeks op Netflix kijken. In zijn volle Atmos-glorie is het geluid bij deze reeks verrassend meeslepend, maar ook hier in 5.1 zijn we helemaal mee met de spanning voor, tijdens en na elke race. De resultaten met de twee staven die voor links en rechts in een stand op de vloer zijn zeer aanvaardbaar, maar een beetje experimenteren leert dat het nog beter is om ze effectief op de hoogte van het scherm te plaatsen. In onze testruimte hangt die tv iets hoger op de muur om het testen van grotere centerspeakers mogelijk te maken, waardoor we een klein verschil qua hoogteweergave waarnemen. Maar niet enorm.

Na de emotionele intensiteit van ‘Roma’ gaan we voor een heel ander soort intensiteit. ‘Hacksaw Ridge’, met Mel Gibson in de regiestoel, belicht de Amerikaanse campagne in de Stille Oceaan tijdens de WOII die wij in Europa minder goed kennen. Films als ‘The Thin Red Line’ of de reeks ‘The Pacific’ hadden het al over hetzelfde thema, maar Hacksaw Ridge doet er nog een schepje bovenop. Vanaf het moment dat de marineschepen hun bombardement starten op de heuvel uit de filmtitel, zit je middenin in een overweldigend strijdgewoel. Ontploffingen, machinegeweren, veel slachtoffers – war is geen fun, dat bewijst deze film alweer. Sommige scènes in Hacksaw Ridge zijn behoorlijk uitdagend omdat ze heel dynamisch zijn, maar de BEC-drivers bezitten de snelheid om dat aan te kunnen. Opnieuw: je sub speelt hier nog meer een sleutelrol.

De angst bij dunne, slanke zuilen zoals deze is dat je letterlijk een dun geluid krijgt. Ok, die subwoofer is er ook, maar bij slanke soundbars was dat niet voldoende. Hier werkt het wél, ook bij muzikale content. Zoals bij de geweldige versie van ‘La Vie en Rose’ gebracht door een verrassend goed acterende (en zingende!) Lady Gaga in ‘A Star is Born’ – zelfs het Franse accent klinkt parfait. De nachtclubambiance, de diepte van Gaga’s stem, dit is echt wel goed. Tijdens deze film stonden we een paar keer toch paf

Het enige minpunt dat we kunnen opmerken is dat we soms de indruk kregen dat die achterste kanalen via de kleine AI-50 toch wat achterbleven. Ligt het aan het kleinere formaat, de Audyssey-meting die toch ergens tekortschiet of de moeilijkere aanstuurbaarheid van die kleine AI-versies? Het is ook niet dramatisch, en met wat bijregelen van de levels wisten we dat gaatje achteraan wel op te vullen. Als we daarna overschakelen naar de race in ‘Ready Player One’, weten de rears veel meer te overtuigen. Onder meer het geluid van muntstukken die worden opgeraapt door Parzival in zijn DeLorean zweven mooi achter ons. De BEC’s zetten echt wel een groots klankbeeld neer en dat is heel prettig als je een 5.1 bouwt met rears die je noodgedwongen eerder naast en maar een beetje achter je zetel kunt plaatsen.

Conclusie

Met de AI-speakers kun je een surroundopstelling bouwen die wel heel veel van de performance van een opstelling bestaande uit ‘grote’ speakers kan bieden. En dat uit lange staven die wel heel discreet zijn, vooral als je ze aan de muur hangt. Akoestisch presteren ze voor hun prijs en formaat verbluffend. Ze wisten ons echt te verrassen.

De sleutel zit wel in het combineren met een geschikte subwoofer (of twee) die je juist plaatst in de kamer. Op dat vlak heb je minder flexibiliteit. Een goede receiver is eveneens een must, net als het correct inregelen met de kamercorrectiefunctie op die AV-receiver. Pak je het goed aan, dan ga je eindigen met systeem dat films en tv-reeksen overtuigend en meeslepend presenteert – zonder dat iemand van het gezin moppert over grote, zwarte dozen en meters kabel in de woonkamer.