De lancering van de SPA25 was een krachtig signaal dat Primare (opnieuw) ambities heeft op vlak van surround. Op High End Munchen spraken we met Terry Medalen van het Zweedse bedrijf over de volgende stap: de SP25. En over een upgrade die bestaande stereoliefhebbers heel gelukkig moet maken.
Het is maar een letter van verschil tussen de SP25 en SPA25. Je leest er makkelijk over, maar het gaat weldegelijk over een heel ander apparaat. De SPA25, die we recent getest hebben, is een 9.1 AV-receiver met Hypex-versterkingsmodules die 145 Watt per kanaal leveren (bij 8 Ohm). Uiteraard heeft het ook een luik met HDMI-ingangen en -uitgangen en een gedeelte dat surroundgeluid verwerkt.
Ondersteuning is er zo voor Dolby Atmos en DTS:X. Wat is de SP25 dan? Heel kort door de bocht gesteld: een AV-processor die min of meer alles bevat behalve de eindtrappen. Luidsprekers rechtstreeks aansluiten kan dus niet. Zoals gebruikelijk op een toestel dit heb je pre-outs voor elk kanaal. In totaal zijn er 13 uitgangen voorzien (plus twee niet-gescheiden outputs voor de subwoofers), maar bijzonder is dat er twee paren zijn voor de front kanalen. Dit laat scenario’s toe waarbij je de stereokanalen bi-ampt.
Bij deze processor ga je voor elk kanaal met een cinchkabel naar een eindversterker. Wellicht gaat het om meerdere versterkers, want een versterker met negen of elk kanalen kom je niet gauw tegen. Primare gooit natuurlijk niet zomaar een meerkanaalsprocessor op de markt zonder het versterkingsgedeelte voor z’n rekening te nemen. Dat gebeurde echter eerder met de A35.8, een Hypex NCore-gebaseerde 8-kanaalsversterker. Die hebben we al uitgebreid getest met een andere processor en als stereoversterker. Door z’n opbouw kun je namelijk interessante dingen op vlak van bi-amping. Bi-amping en bi-wiring, waarbij je luidsprekers met vier (of zes) aansluitingen apart bekabeld aansluit, is dat niet enorm niche? “Ja”, lacht Terry, “en op onze typische Scandinavische bescheiden manier hebben we altijd gezegd dat bi-amping niet per se moet. Maar er blijkt een enorme interesse in te zijn. Mensen houden er echt van. We moedigen het bi-ampen dus eigenlijk niet aan, maar inmiddels zijn er wereldwijd veel mensen die heel ongewone configuraties hebben gebouwd met de A35.2 en A35.8. Ik weet zelfs van muziekliefhebbers die de bridging-optie op de A35.8 gebruiken [waarbij twee kanalen worden gecombineerd tot één, nvdr] en met drie van die toestellen hun speakers aansturen.”
Nog een prototype
De SP25 die we in München zagen was nog niet de finale versie. “Neen, het is inderdaad nog een prototype. De hardware staat vast, er is natuurlijk veel overlap met de SPA25. Maar we willen nog wat finetunen en de software op punt zetten. Maar in het najaar kunnen we hem in voldoende aantallen uitleveren.”
Stopt het dan hier met de surroundproducten van Primare? “Wel….”, luidt het, “we denken aan een 16-kanaalsprocessor met gebalanceerde uitgangen. We zitten al wat verder qua ontwikkeling, maar het zal toch eerder 2025 zijn vooraleer zo’n product opduikt.” Het klinkt wel alsof zo’n high-end processor – zou het SP35, SP36 of SP40 noemen, wie weet? – een gat in de markt zou vullen. Zeker omdat die A35.8 toch een publiek blijkt te hebben gevonden. “We waren wel verbaasd te ontdekken dat de A35.8 vaak gecombineerd wordt met high-end processors van Trinnov en StormAudio. Het geeft volgens ons aan dat we met deze achtkanaalsversterker iets juist doen.” Misschien heeft dat wel iets te maken met hoe de A35.8 klinkt. Tijdens het testen merkten we op dat het toch een meeslepender klank heeft dan de standaard NCore-versterkers die eerder hoorden. “Dat komt door het werk van Bent. Onder meer zijn voeding en hoe de module geïmplementeerd werd dragen veel bij aan de geluidskwaliteit”, beweert Terry.
Een nieuwe upgrade-optie
Gegeven dat duurzaamheid steeds belangrijker wordt, vinden we het wel relevant om aan audiobedrijven te vragen wat ze doen om hun producten een langere levensduur te geven. Die vraag blijkt perfect in te haken op wat Primare verder op High End München te tonen had. Veel van de producten van het Zwitserse bedrijf zijn immers intern modulair opgebouwd, wat het vervangen of upgraden van een onderdeel mogelijk te maken. Heel concreet gaat dat gebeuren met de DM36, een nieuwe DAC-module die het Zweedse bedrijf nu bijna klaar heeft. Het vervangt de bestaande DM35 die in vele Prisma-producten ingebouwd zit. En verrassing, het is gebaseerd op een ESS-chip. Tot op heden bevatten bijna alle Primare-toestellen met een DAC-chip van AKM. “Na de brand bij AKM konden we niet anders dan bij het evalueren van chips voor producten die nog in ontwikkeling waren luisteren naar ESS-modellen. En toen AKM’s weer beschikbaar werden, bleven we vergelijken.” Bij de zoektocht naar een DAC-chip kwamen ze uiteindelijk uit bij een chip die typische kwaliteiten van een AKM-product bezat én ook de pluspunten van een ESS-ontwerp: de ES9068A. “Aanvankelijk klonk het niet helemaal, hadden we niet het gevoel dat deze chip het beste van twee wereld bood. Maar na een luistersessie begon ontwerper Bent te sleutelen en opeens klopte het plaatje helemaal.” Het klinkt dus beter, luidt het, naast ook wat technische verbeteringen, zoals op vlak van MQA. “Ja, daar zijn we misschien net wat te laat mee”, lacht Terry, verwijzend naar de terugval in populariteit van het controversiële formaat. “Maar het zit er in voor wie het wil.”
De nieuwe DAC-module zal in nieuwe Primare-producten zitten, maar kan ook als upgrade voor bestaande apparaten. “Het vervangen is heel eenvoudig. Mensen gaan het gewoon zelf kunnen doen, maar een dealer kan er natuurlijk ook voor zorgen.”
Tijd voor een nieuwe generatie
De DM36-module komt in het najaar op de markt en zal circa 900 euro kosten. Het is ook een informeel startsein voor de volgende generatie, zegt Terry: “Met deze module geven we een manier om de bestaande toestellen een stevige update geven. Er komt ook een SC15 MK2 in het najaar met deze DAC, samen met een aantal software-updates voor heel wat apparaten. Onder meer met Qobuz- en Tidal-integratie in de Prisma-app en met de langverwachte Roon Ready-update voor de resterende Primare-apparaten. Daarmee bereiken we een punt waarop we zeggen: nu zijn we helemaal mee, we kunnen weer even verder. En dan kunnen we beginnen nadenken over de volgende grote Primare-generatie. Welke toestellen daar ook toe zullen behoren, het zal qua design nog perfect met de huidige lichting passen. “Ik hoor soms van oude klanten dat ze nog Primare-toestellen van decennia geleden bezitten – en willen blijven gebruiken. We moeten dus zorgen dat toekomstige producten wel een opgefrist design krijgen, maar ook gewoon naast die oudere toestellen kunnen staan. Maar zo ver zijn we zeker nog niet – al kan ik je vertellen dat er bij thuis een heel indrukwekkende prototype staat te spelen…”
Reacties (0)