Review: Denon AVR-X3600H – een grote stap vooruit

Een heel ander apparaat dan zijn voorganger, dat mag je wel zeggen.

Introductie Denon AVR-X3600H

Bij AV-receivers hebben grote fabrikanten als Denon de gewoonte elk jaar een lichte update van het model uit het voorgaande jaar te presenteren. De Denon AVR-X2600H is bijvoorbeeld een opfrisbeurt van de AVR-X2500H uit 2018. Het is echter een heel ander verhaal bij de AVR-X3600H van 1.199 euro die we hier bekijken, want deze nieuwe receiver verschilt significant van de AVR-X3500H. Waar dat ouder model een 7.2-kanaals receiver was, bevat de AVR-X3600H het versterkingsgedeelte van de AVR-X4500H en kun je het inzetten voor een 9.2- of een 5.1.4-opstelling. Het mooie is dat de prijs niet enorm verhoogd is. Meer voor (min of meer) hetzelfde, dat horen we graag!

Ten opzichte van de AVR-X2600H biedt dit duurder Denon-model niet enkel meer kanalen en een iets competentere kamerkalibratie, maar ook iets meer controle en wat meer vermogen. Dat zijn zaken die tijdens het testen vooral opvielen bij het afspelen van muziek.

De 1.199 euro kostende AVR-X3600H is dus een interessant propositie in de markt, want meestal betaal je toch een paar honderd euro meer voor een 9.2-receiver. Het apparaat bezit bovendien de traditionele sterktes van Denon-receivers, zoals HEOS- en AirPlay 2-streaming, Audyssey-kamercorrectie en ondersteuning voor Dolby Atmos en DTS:X. Daarnaast is deze zeer volledige middenklasser uitgerust met DTS Virtual:X, Dolby Atmos Height Virtualization, een aantal geavanceerde hdmi-functies, eARC en – de hypefeature van het jaar – IMAX Enhanced. Wie helemaal wil uitpakken als er vrienden op bezoek komen: de AVR-X3600H kun je deels bedienen via Google Assistant, Siri of Alexa.

Klaar voor een volledige thuisbioscoop

Dankzij zijn upgrade kan de Denon AVR-X3600H de motor zijn die een volledige thuisbioscoop met 5.1.4-kanalen aandrijft. Het heeft dus geen bijkomende versterker nodig voor de hoogtekanalen. Alle elf kanalen zijn actief en je kunt dus 5.1 op oorhoogte voorzien, plus vier speakers aan het plafond of hoog aan de muur. Daarnaast zijn nog andere opstellingen mogelijk, zoals 5.1 in de woonkamer en nog een tweede zone in de eetkamer. Een pluspunt is wederom de Denon-interface. Die slaagt er in om tegelijkertijd heel gebruiksvriendelijk te zijn én je toch uitgebreide instelmogelijkheden te bieden. Zo kun je voor de hoogtekanalen aangeven of je werkt met muurspeaker of inbouwluidsprekers – wat een groot verschil betekent qua aansturing.

Aan de achterzijde vind je ongeveer alles wat je nodig kunt hebben. Zeven hdmi-ingangen en drie hdmi-uitgangen (in twee videozones) bieden veel flexibiliteit. Je kunt bijvoorbeeld zowel een projector als een tv van beeld voorzien, en misschien nog een scherm in de keuken. Het blijven wel allemaal hdmi 2.0a-poorten, maar ze brengen wel hdmi 2.1-functionaliteit. Zo zal de Denon AVR-X3600H ALLM ondersteunen, waardoor het inschakelen van je Xbox automatisch je televisie zal instellen op een beeldmodus voor gaming. De hoofdvideouitgang is trouwens eARC-compatibel, al vinden we dat niet een zo’n relevante feature op een AV-receiver. Zoals gebruikelijk bij Denon krijg je ook alle legacy video-ingangen en -uitgangen, wat handig kan zijn als je bijvoorbeeld een retroconsole wil aansluiten. Maar de meeste mensen gaan ze niet gebruiken, durven we wedden.

Vergeleken met zijn voorganger gaat de AVR-X3600H nog een stap verder door je niet enkel meer kanalen te bieden via luidsprekeruitgangen, maar ook door pre-outs te bieden voor elf kanalen (dus twee meer dan er versterkt wordt). Voor de serieuze thuisbioscoopbouwer die mikt op 7.1.4 is dat wel een troef.

Even gebruiksvriendelijk als altijd

Bij test van Denon- en Marantz-receivers hebben we altijd positieve woorden voor de gebruiksvriendelijkheid – en dat is hier niet anders. De Denon AVR-X3600H past perfect in het rijtje, zonder nieuwe stappen te zetten (maar dat was ook niet meteen nodig). AV-receivers kunnen complexe apparaten zijn, iets dat je nooit helemaal kunt wegwerken. Maar de interface dat de AVR-X3600H op het tv-scherm tovert, doet toch zijn best om zo helder mogelijk te zijn.

Een grote stap wordt gezet door de setupassistent die je begroet als je de receiver voor het eerst inschakelt. Je wordt niet enkel door een aantal basisinstellingen geleid (zoals de taalkeuze en de verbinding met het netwerk), maar je krijgt ook een streepje geïllustreerde uitleg zodat je de kabels van luidsprekers en bronnen correct verbindt. Voor meer door de wol geverfde gebruikers is het dan weer handig dat je vlug bij meer uitgebreide instellingen raakt. Denon slaagt er dus goed in een balans te vinden tussen gebruikersvriendelijkheid en kracht. Uiteraard, zoals we altijd opmerken, zouden we graag die mooie menu’s in 4K-resolutie op ons groot scherm zien verschijnen. Echt een heel onbeduidende kritiek: de setupmenu wordt over content geplaatst, zonder deze uit te schakelen. Bij films met felle scènes (zoals Aquaman, bijvoorbeeld) is de leesbaarheid daardoor wat minder. Maar goed, dat is echt muggenziften.

Bij de AVR-X3600H hoort een klassieke Denon-afstandsbediening: groot, robuust en met veel knopjes. Langs één kant geeft het je veel controle, langs de andere kant is het een verschrikking voor de ongeïnteresseerde partner.

Er is ook een prima remote-app beschikbaar. Die draagt de naam ‘Denon AVR 2016’, maar is dus ook relevant en up to date voor receivers van dit jaar. Je moet even wennen aan sommige aspecten van deze app (zo is er geen visuele aanwijzing waar je moet drukken om ingangen te selecteren, het is iets dat je moet ontdekken). We vinden het wel fijn dat we via deze app probleemloos ook onze aangesloten Oppo UDP-203 en Panasonic DP-UB820 Ultra HD blu-rayspelers kunnen bedienen. Dat is weer een remote of twee die in de lade mogen blijven liggen.

HEOS en AirPlay 2

Net zoals alle mainstreamfabrikanten van receivers zet Denon sterk in op streaming. Ja, Chromecast is er niet, maar de receiver bezit voldoende andere opties om je muziek af te spelen. Voor Apple-bezitters is AirPlay 2 de logische keuze: het werkt heel goed, streamt muziek in lossless kwaliteit en je kunt dezelfde track gelijktijdig naar meerdere AirPlay 2-toestellen sturen. Ben je een gebruiker van Spotify, dan kun je ook vanuit de Spotify-app muziek op de Denon-receiver laten afspelen. Als je de app al goed kent, is dat wel handig.

Denon en merkgenoot Marantz hebben natuurlijk een eigen streaming en multiroomplatform: HEOS. Het is behoorlijk krachtig, al is het aantal ondersteunde streamingdiensten beperkt vergeleken met rivalen zoals Onkyo en Yamaha. Sommige mensen vinden de HEOS-app wat sober, wij vinden het vooral effectief. De aanpak met drie hoofdschermen die je via tabs onderaan het scherm selecteert is logisch en werkt vrij goed. Bij het afdalen in het aanbod van een Tidal of Deezer worden albums en playlists niet heel sexy gepresenteerd, maar de track die afspeelt toont in het groot in de app en op je tv-scherm.

In dezelfde app kun je trouwens ook eigen muziekbestanden afspelen vanaf een nas, usb-schijf of je mobiel toestel én kun je fysieke ingangen op de receiver selecteren. In die zin is de HEOS-app ook een beetje een vervanger voor je remote en de Denon AVR 2016-app. Een pluspunt is dat je heel makkelijk bestanden op een usb-stick die op de Denon-receiver insteekt kunt afspelen op een draadloze HEOS-speaker elders in huis.

HEOS – dat bedacht werd als uitdager voor Sonos – staat ook toe meerdere HEOS-apparaten te bedienen en koppelen. Zo kun je het geluid van je tv ook naar een HEOS-speaker in de keuken sturen. Een beperking is wel dat je enkel stereosignalen kunt delen. Die surroundtrack van je blu-rayspeler kan niet naar stereo worden omgezet door HEOS en naar een ander toestel worden gestuurd. Een minpuntje vinden we ook dat de twee of drie bekabelde zones van de Denon AVR-X3600H wel in de app te bedienen zijn, maar niet elk een andere stream kunnen afspelen. Je kunt ook geen HEOS-speakers gebruiken als achterste kanalen in een surroundopstelling. Dat kunnen sommige rivalen wel, dus op dit vlak heeft HEOS wel wat inhaalwerk voor de boeg. Globaal genomen vinden we het HEOS-platform wel prima. Het toont zich stabiel en kan ook hi-resbestanden aan.

Inregelen via de app

Bij het installeren van de Denon AVR-X3600H word je door een setupassistent begeleid. Zoals gezegd onderscheidt Denon zich hiermee van de concurrentie; het is echt handig, zelfs voor mensen die thuis zijn in AV-receivers. Een van de stappen is je kamer meten via Audyssey, de kalibratiesoftware die in de receiver is ingebakken. Wij verkiezen echter deze meting niet nu te doen, maar later via de Audyssey MultEQ-app. De meting is hetzelfde, maar via de app kun je achteraf nog zaken aanpassen en veranderen zonder dat je dan weer een microfoon moet bovenhalen. We vinden het bijvoorbeeld interessant om het werkgebied van de MultEQ-filter te beperken tot circa 600 Hz en te vergelijken met het resultaat als je Audyssey tot 20 kHz te laten ingrijpen. Kortom, via de app kun je wat experimenteren zonder dat het je veel moeite kost. Helaas moet je wel 20 euro extra uitgeven om het in handen te krijgen. Wel handig is dat Denon een kartonnen statief meegeeft zodat je accurate metingen kunt doen met de microfoon die tevens meegeleverd wordt. Het is echt wel belangrijk dat er op oorhoogte wordt gemeten. Omdat we nu eenmaal relatief vaak metingen doen, gebruiken we een microfoonstand met een zwenkbare arm. Dat is handiger en niet bepaald duur (15-20 euro).

Na het kalibreren van onze vaste luidsprekeropstelling (bestaande uit Dali Rubicon-speakers vooraan, Opticon achteraan en Alteco voor de hoogtekanalen), checken we altijd het resultaat met Dolby Atmos-testtracks. In dit geval halen we ook een testschijf met IMAX Enhanced-content boven, meegeleverd door Denon. IMAX Enhanced maakt gebruik van DTS:X, de codec die in de markt toch minder succesvol blijkt dan Dolby Atmos. Of IMAX Enhanced een ding wordt, daar is het toch nog te vroeg voor, maar vooralsnog lijkt Dolby Vision/Dolby Atmos toch stukken populairder. Gegeven die onzekerheid is het wel goed dat een receiver zoveel mogelijk standaarden ondersteunt. Op dat vlak kun je de Denon zeker niet slecht beoordelen.

We vonden het trouwens wél interessant om alvast een aantal IMAX Enhanced-demo’s te beluisteren: een eerste indruk is dat de DTS:X-mix op de IMAX-testschijf minder spectaculair in het laag is en wat meer verfijnd. Zelfs de demo van een actiefilm als ‘Bumblebee’ mistte wat punch.

Een immense ruimte

De Diamond Luxe-editie van ‘Gravity’ van Alfonso Cuarón (blu-ray, Dolby Atmos) was een van de eerste Dolby Atmos-soundtracks voor thuis, maar is wel heel moeilijk te vinden in de winkels. We halen de schijf nog eens boven, om opnieuw te genieten van het uitmuntend Oscarwinnende sounddesign van Glenn Freemantle. De scene waarbij de keuvelende astronauten plots onderbroken worden door Houston en ze hals over kop proberen te vertrekken vooraleer de brokstukken de Space Shuttle raken is qua opbouw bijzonder spannend, en eindigt in geluidseffecten die dankzij de Denon-receiver goed door de kamer tollen. Het is ook een van de weinig films waarbij regelmatig dialogen via de rear-kanalen worden afgespeeld, wat een immens gevoel van een eerstepersoonperspectief overbrengt. Een slim trucje. Met tevredenheid merken we dat de Audyssey-kalibratie de achterste kanalen goed heeft afgeregeld en geïntegreerd in het geheel. Er is ook voldoende power voorzien. Wanneer de stem van Sandra Bullock van achter ons naar het centerkanaal vooraan migreert, tegelijkertijd met een verandering in perspectief van de camera, beweegt de audio vrij naadloos door de kamer. Met Dirac hebben we al iets betere resultaten gehaald, maar daarvoor moet je qua receiver in een veel hoger prijssegment shoppen.

De vele lof voor ‘Shazam’ (Ultra HD blu-ray, Dolby Atmos) snappen we eerlijk gezegd niet; de film probeert veel te hard om geestig te zijn. Dat gezegd zijnde heeft de film wel zijn momenten met veel redelijk goed gebracht actie. Maar het is vooral een dialogenfilm, en die komen netjes en vol uit de centerspeaker.

Hoogtekanalen in een surroundopstelling voegen een realistisch 3d-ruimtegevoel toe, een extra die niet enkel bij films leuk is. Ook bij bepaalde muziekopnames zorgt het voor veel sfeer. Recent verscheen bijvoorbeeld bij Pure Audio een Dolby Atmos blu-ray met oudere concertopnames van de negen Beethoven-symfonieën uitgevoerd de Berliner Philharmoniker onder leiding Herbert von Karajan. De opnames dateren van medio jaren zeventig, maar opgewaardeerd naar Atmos klinken ze fantastisch. Met de geluidsmodus ingesteld op Music (Dolby TrueHD/Atmos) toont de Denon AVR-X3600H zich volledig in staat om de enorme dynamiek in de eerste beweging van de vijfde symfonie in C mineur in een heel grote ruimte neer te zetten. Er is niet gepoogd om gekke dingen te doen met instrumenten die overal rond je bespeeld worden, neen, je waant je gewoon in het publiek in de magnifieke zaal van de Philharmoniker.

Aan wie een totaal andere muziekervaring zoekt, zouden we dan weer de ‘Smoke + Mirrors-Live’ Blu-ray van Imagine Dragons aanraden. De hoogtekanalen worden in deze opname iets minder effectief ingezet (wat misschien logisch is, want de opnames vonden plaats in een open stadium, niet een gesloten, akoestisch quasi-perfecte concertzaal), maar tracks als ‘Forever Young’ en ‘Radioactive’ geven wel mooi aan waarom een AV-receiver met de juiste surroundmuziekopname een heel meeslepende ervaring kan bieden. Wat een spectaculaire soundstage! Wat we zowel bij Von Karajan als Imagine Dragons noteren is dat de Denon bij muziek de bassen goed integreert – niet te veel, niet te weinig. Trouwens, voor de fans van obscure Blu-ray-functies: de Dragons-schijf is ook van de weinigen met multi-angle-video.

Denon AVR-X3600H – conclusie

Er zijn vast mensen die iets meer willen dan de 7.2 van de AVR-X2600H, maar de 500-euro sprong naar de X3600H te fors gaan vinden. Tegelijkertijd kunnen we enkel opmerken dat de Denon AVR-X3600H bijzonder veel biedt voor dit prijspunt. Naast de gewoonlijke troeven van Denon – de eenvoudige bediening, de vele instelmogelijkheden, de streamingopties – krijg je negen versterkte kanalen en een aantal toekomstgerichte features, zoals ALLM en IMAX Enhanced. Wat de waarde van die zaken is, moet wel nog blijken. Maar dat doet geen afbreuk aan het feit dat de Denon AVR-X3600H vergeleken met de concurrentie een heel scherpe propositie is.