Powerzooms – Motorisch filmisch zoomen op de systeemcamera

Elektrisch- of motorzoomen is populair bij videofilmers en cinematografen. Zeker als je daarbij fraaie vloeiende zoomtrajecten kan afleggen. Tevens geeft een power/motorzoom minder ongemak bij de bediening en kans op ongewenste camerabewegingen. Niettemin zweren tal van professionele en geavanceerde videofilmers bij het intuïtief met de hand in- en uitzoomen.

Vaste motorzooms tref je standaard aan op de camcorders in de midden- en lagere klassen. Bij de top (box-)modellen vind je meestal verwisselbare objectieven. Ook vlogcamera’s beschikken dikwijls over een ingebouwde elektrisch aangedreven zoomobjectief. Heb je daarentegen een systeemcamera met verwisselbare optiek en elektrisch in/uitzoomen staat op het verlanglijstje dan komt een powerzoon in het vizier. De grote merken beschikken over één of meerdere powerzooms in het eigen repertoire. Wij laten een aantal van deze eigenmerk powerzooms voor MFT en APS-C kort de revue passeren.

Verschillende typen Powerzooms

Er zijn verschillende typen en soorten powerzooms, afgekort PZ. Als eerste de zoomrange. Daar zijn deze verwisselbare objectieven verkrijgbaar in de brandpunten (ultra)groothoek-, midden- en telezoombereik.

Ten tweede de bediening van de zoombeweging. Simpele powerzooms hebben alleen een zoomring die de draaibeweging naar de zoommotor overbrengt. Geavanceerdere exemplaren hebben speciale zoomschakelaars Enkele zijn ook vanaf de camerabody te bedienen.
Elektrisch zoomen heeft twee belangrijke voordelen:
1. Zoals gezegd nauwelijks bewegingen van de camera tijdens de zoombeweging.
2. Een aantal objectieven kan ook op afstand bediend worden.

Dan de kwaliteit. Die varieert van kit- of pancake en middenklasse tot prime en high-end. In dat laatste geval gaat de kassa flink rinkelen. Een aparte categorie vormt de externe zoomaandrijving die op het objectief geklikt wordt. Werkt alleen bij daartoe voorbereide zoomobjectieven. Behalve voor videofilmer zijn PZ-objectieven ook interessant voor fotografische doeleinden.

FUJIFILM

Er zijn twee FUJIFILM powerzooms. De eerste is een wat simpel ogende kitlens FUJINON XC 15-45 mm F3.5 tot F 5.6 PZ met OIS aan boord. Het optisch bereik komt overeen met 23-69 mm (35 mm kleinbeeld). Opvallend is de hoge optische kwaliteit. Je zou dat niet verwachten bij een als kit meegeleverd of losse middelrange bulk zoom van rond de 249 euro. De zoombeweging verloopt via een zoomring waarbij draaien de interne motor traploos aanstuurt. Er is keuze tussen een constante of variabele zoomsnelheid. Het is wel even wennen om de juiste zoomtechniek onder de knie te krijgen. De behuizing is geheel van plastic.

Het gewicht bedraagt slechts 135 gram en gesloten is deze FUJIFILM PZ 44,2 mm lang. Bij het aanzetten wordt het objectiefje langer doch de uiteindelijke lengte blijft met twee extra centimeters langer bescheiden. Deze PZ zoom is geschikt voor landschappen portretten, overzichten en macro tot 5cm. Prijs: Als kitlens 100 euro, los bulk 249 euro.

Van een geheel andere orde is de FUJINON XF 18-120mm f/4 LM PZ WR. Een hoogwaardig asferisch objectief met EBC (meerlaagse coating). Het brandpuntbereik is kleinbeeld equivalent aan 27-183 mm en het diafragma blijft constant F4 over het gehele zoombereik. Je kunt op drie manieren in/uitzoomen:
1. Met een gewone soepel draaiende handmatige zoomring.
2. Met een flinke zoomring die de lineaire motor aanstuur. Met de druk op de draairing bepaalt de videofilmer de zoomsnelheid en richting.
3. Een tuimelschakelaartje dat na indrukken automatisch een vloeiend in- of uitzoomtraject aflegt. Bij een aantal hogere FUJIFILM modellen kan je het zoomen ook vanaf de body bedienen.

De optische prestaties van deze FUJINON PZ zijn relatief hoog. Er is geen focus breathing zichtbaar. Er is een goede optische beeldstabilisatie aan boord. De minimale scherpstelafstand is 60 cm. Een traploos diafragma en focus pulling zullen de cineasten ook waarderen. Het objectief is stof- en spatwaterdicht. De afmetingen bedragen 124 mm lang en 77 mm diameter bij een gewicht van 460 gram. De prijs is rond de 819 euro. (Zie ook eerdere review maart 2023 in Digital Movie)

Panasonic Lumix MFT

Ook Panasonic heeft twee Lumix PZ-modellen voor MFT-sensorlijn in het assortiment. Te beginnen met de Lumix G X Vario 14-42 F3.5 tot F 5.6 ASPH Power OIS (€ 339,-). Let op: Er is ook een goedkoper standaard kitmodel zonder PZ te koop.

Het gaat om een ronduit schattig te noemen pancake zoomobjectiefje. Omgerekend meet de brandpuntsafstand 28-84 mm (35 mm kleinbeeld). Er zijn geen bedieningsringen. Wel twee motorschakelaars voor wijd naar tele en scherpstelling. De minimale scherpstelafstand is 20 mm. Met een diameter van 61 mm, een lengte van 26,8 mm en gewicht van 95 gram echt lekker compact. De optische kwaliteit is behoorlijk hoog en de Bokeh met 9 diafragmalamellen mooi. Panasonic zelf noemt het al wat oudere PZ-objectiefje HD maar het slaat ook bij 4K geen gek figuur. Er is geen OIS, dat moet uit de camerabody komen. Opvallend is dat er geen zonnekap of filters op deze Lumix PZ passen. De praktijk leert echter dat de robuuste coating lensbeschadigingen ondervangt en ook storende reflecties dempt.

Voor wie een behoorlijk PZ teleobjectief zoekt, is de Lumix G X Vario PZ 45-175 mm f/4.0-5.6 ASPH POWER OIS (€ 399,-) een aardige keuze. Je gaat er mee van 80 naar 350 mm, ideaal voor actie, sport, portretten en landschappen. Zoomen kan elektrisch met een T-W schakelaar of een lekker brede geribbelde zoomring. Het zoomen gaat intern zo dat de lengte van deze PZ niet verandert.

Ondanks het grote brandpuntsbereik blijft de Lumix PZ lekker compact: Lengte 9 cm, diameter 62 mm en een gewicht van 210 gram. Het voordeel van MFT. Ondanks dat dit PZ-ontwerp al flink wat jaren meegaat presteert het nog best goed. Optisch asferisch HD en hoger. De scherptelling is niet echt snel doch kan er gewoon mee door. De OIS doet zijn werk naar behoren. Minder geschikt voor macro met een minimale scherpstel afstand van 90 cm.

Olympus/OM MFT

Uiteraard passen de hiervoor besproken Lumix PZ-objectieven ook gewoon op de MFT Olympus/OM-camerabody’s. Van de 14-42 mm heeft Olympus/OM een eigen variant. Hier met de beschrijving EZ in plaats van PZ. Officieel heet dit pancakemodel objectief Olympus M.Zuiko Digital ED 14-42mm f/3.5-5.6 III EZ. Alweer de derde generatie en optisch geheel up to date. Zoals wij van de Zuiko objectieflijn gewend zijn scoort dit PZ-lensje optisch best goed met ED en Super HR glas. Op de OIS via de camerabody valt weinig aan te merken.

Bij het aanzetten van de camera klapt deze PZ uit en bij het afzetten trekt de tubus weer in. Ingetrokken is de PZ slechts 22,5 mm dik. Het gewicht bedraagt 93 gram. Optioneel is er een lenskap die automatisch open en weer dicht gaat. De besturing van de zoommotor gaat elektromagnetisch via de zoomring op de lenstubus. Het zilverkleurige objectief is geschikt voor landschappen, portretten, videoreportages en ook macro (20 cm). Prijs: € 379.

Sony E

Voor de Sony E-mount zijn meerdere Powerzoom-objectieven leverbaar. Van kitlens tot high-end. Wij beperken ons tot twee gangbare exemplaren. Als eerste de kitlens E 16-50 mm f/3.5-5.6 II OSSII. Deze Powerzoom is ontworpen voor de Sony E-mount APS-C-camera’s. In de praktijk heeft dit objectief een zoombereik van 24-75 mm en weegt slechts 107 gram. De fysieke afmetingen bedragen 31 x 36 mm, heel geschikt voor de combinatie met een compacte vlogcamera.

Hoewel het in de eerste instantie om een kitlens gaat, presteert deze powerzoom optisch en mechanisch best goed. De constructie bevat vier asferische en één ED-element (extra lage dispersie) en geeft heldere, scherpe, contrastrijke beelden. Alleen de lichtsterkte valt wat tegen. Doch dat is voor de toepassing video en vlog geen groot bezwaar. De AF met lineaire scherpstelmotor is Sony getrouw snel en accuraat. Hetzelfde geldt voor de optische beeldstabilisatie.De E 16-50 mm f/3.5-5.6 II OSSII (€ 329,-) is geschikt voor videoreportages, vloggen, standaard zoom toepassingen en ook macro (25 cm scherpstelafstand).

De Sony E 18-105 mm f/4.0 G OSS Power Zoom (€ 449,-) is een objectief met een behoorlijk bereik. Op APS-C 27- 158 mm en dat zal menig videograaf aanspreken De lichtsterkte van F4 over het totale zoombereik is behoorlijk en bij weinig licht komen de Dual ISO-standaard en de Optic SteadyShot (vier stoppen) te hulp. De AF is geheel op het Sony topniveau. Maar je kunt ook prima manueel scherpstellen. Het zoomen zelf is behoorlijk geavanceerd. Naar keuze is de zoomsnelheid variabel of vast. Alles verloopt snel en geruisloos.

Optisch scoort de powerzoom goed. De betere middenklasse zoals normaal voor Sony in dit prijssegment. Aan boord zijn twee extra-low dispersion en drie asferische glaselementen. De Bokeh is ronduit fraai. De mechanische uitvoering is prima. Deze powerzoom valt met de afmetingen 78 x 1100 mm en een gewicht van 427 gram lekker compact te noemen. Het toepassingsgebied is allround videoreportages, reiszoom, portretten en close-ups.

N.B.: Sony heeft ook voor het fullframe-segment enkele powerzooms. Deze dure professionele objectieven vallen buiten het kader van dit artikel.

Nikon

De Nikon Z DX 12-28 mm f/3.5-5.6 PZ VR is een lekker compacte (ultra-)groothoek powerzoom voor Z-DX camera’s. Dit model is ideaal voor videofilmers, vloggers en straatfotografen op de zowel de korte als weidse afstand. Het zoombereik is 18-42 mm (35 mm kleinbeeld). De lengte en diameter bedragen respectievelijk 64 en 72 mm. Het gewicht is 205 gram. Spatwater- en stofdicht plus mechanisch soepel en solide uitgevoerd. Een prima optische kwaliteit zoals je van Nikon mag verwachten.

Het zoomen is om te zoenen. Er zitten toewijsbare knoppen op body van Nikon Z-camera voor het in/uitzoomen. Naar keuze ook op afstand met de Nikon ML-L7 afstandsbediening of de gratis SnapBridge-app. Er zijn maar liefst 11 instellingen om van langzaam naar snel te zoomen. Tevens zijn wij heel te spreken over de snelle plus accurate AF en goede optische beeldstabilisatie. Prijs: € 399.

Canon PZ-adapter

Voor de bezitters van daarvoor geschikte EF-objectieven biedt Canon een voordelige oplossing. Je plaatst een motor-adapter onder bijvoorbeeld een EF-S 18-135 mm IS USM zoomobjectief. De Power Zoom Adapter PZ-E1 is voorzien van een stille elektromotor. Die loopt op AAA-baterijen of voeding via USB uit de camerabody. De koppeling gaat via een tandwiel en elektronische contacten op het gebruikte objectief. Via de T/W-knop zoomt de videomaker variabel van langzaam naar snel. Dat loopt lekker soepel. Je kunt de PZ-E1 ook op afstand bedienen. Zet daarvoor de Canon Camera Connect-app op jouw smartphone. Prijs: € 132. Voor de fullframe RF F2.8 24-105 L IS USM mm zoom is er de stuk duurdere PZ-E2 versie.