Elk land heeft wel een audiocultuur. In Europa zijn veel producten afkomstig uit Engeland, Duitsland, Zwitserland en de Scandinavische landen. Maar in mindere mate komt er ook audio uit Frankrijk, Italië, Griekenland en een aantal voormalige Oostbloklanden. In de wereld spelen de Verenigde Staten natuurlijk een belangrijke rol. Ook komen er audioproducten uit Canada. Maar, het meest uitzinnige audioland is Japan. Niet alleen werd de wereld vanaf de zeventiger jaren overspoeld met massa-audioproducten, maar ook met serieuze hifi van topkwaliteit. Producenten zoals Sony, Sansui, Pioneer, Accuphase, Luxman, Technics, Yamaha, Nakamichi en Denon bouwden producten die voldeden aan zeer hoge kwaliteitsstandaarden. Dat wil niet zeggen dat elk product top was, maar vergelijk die producten maar met wat je nu koopt. Je moet tegenwoordig heel veel geld uitgeven om de bouwkwaliteit en duurzaamheid van veel Japanse producten uit die tijd te evenaren. Die periode was een highlight in de geschiedenis. Voor veel bedrijven is dat verleden tijd of behoorlijk verminderd. De enorme creativiteit bij Sony aan de kant van de consumentenelektronica is helemaal voorbij. De tijd van de persbijeenkomsten in Berlijn, London, Tokyo en andere plaatsen, waar je elke keer totaal verrast werd door de sublieme nieuwe producten. Sony is nu vooral nog heel sterk in de professionele sector. Op enkele uitzonderingen na, liep Japan op het gebied van luidsprekers dan weer achter.
In de luisterruimte bevinden zich een aantal exemplaren van Combak’s nieuwe Hijiri power cords. De top of the line Takumi SMT-20 en de Nagomi DCH. Niet zomaar uw volgende run-of-the-mill powercord. Maar, als kleine specialistische Japanse high-end bedrijven met iets bezig gaan, dan kun je dat het beste heel serieus nemen.
In de genen
Japan is niet alleen het land van succesvolle producenten. Hifi zit in de genen en is een belangrijk deel van de cultuur. Er is de Japan Audio Society, onder andere opgericht door Masaru Ibuka (founder of Sony). De doelstelling is om de audiocultuur uit te breiden en een nieuwe samenleving te vormen, vol van menselijkheid, plezier en gebaseerd op de vooruitgang van de technologie. Het aantal hifi-winkels is er enorm. In Tokyo heb je tientallen mega-stores, waar je zowat elk denkbaar product tegenkomt. Amsterdam telt slechts vijf(?) hifiwinkels. Veel van die Japanse stores verkopen ook vintage apparatuur. Het beste jachtgebied is Akihabara, maar Nakano Broadway en Shinjuku zijn ook favoriete locaties. De liefde voor vintage is wijd verspreid. Nergens in de wereld vind je zoveel audiofielen als in Japan. Dat zijn zeer serieuze lieden die continue bezig zijn met het bouwen van versterkers en luidsprekers. Je vindt ook nergens in de wereld zoveel winkels met onderdelen voor zelfbouwers. Tientallen kits voor buizenversterkers, gebaseerd op bijvoorbeeld Tamura en Tango trafo’s en de beste condensatoren die je kunt vinden. Ook zijn Japanners verzamelaars van vintage audio. Roep Western Electric, McIntosh, JBL, Fisher, Leak, Quad, Acrosound, Tannoy, EMT, Thorens, Bell Sound Labs, General Electric, Electro Voice, Urei, Decca, HMV, Rodine en Garrard en het is wel te vinden in Japan. Er zijn audiofielen met complete theater geluidssystemen in huis die afkomstig zijn uit Amerikaanse en Europese bioscopen. Ook een groot deel van de vintage Amerikaanse en Europese jazz elpees zijn aanwezig in Japan. Ze hebben de hele wereld afgegraasd naar al dat moois. Er zijn enorme hoeveelheden platen en cd’s te koop en uit Japan komen ook fraaie herpersingen op vinyl. Een zeer gewild label is King. Onder andere bekend vanwege de kwalitatief uitstekende en inmiddels zeldzame Blue Note herpersingen. Voorzien van een fraaie obi betaal je momenteel tussen de 60 en 300 euro voor gebruikte exemplaren. Wie een uitstapje maakt naar Japan kan dus thuiskomen met een setje Western Electric 124 of 92B tube amplifiers, fraaie herpersingen van klassieke elpees en de originele JBL 4350 studio monitoren.
Combak Corporation
Kazuo Kiuchi is eigenaar van Combak Corporation en welbekend. De meeste audiofielen en muziekliefhebbers kennen het bedrijf van de Harmonix Tuning Devices. De uitgangspunten van dit bedrijf stroken met de essentie van de high-end gedachte. Combak wil met haar producten bijdragen aan de weergave van muziek en dat op de meest perfecte en natuurlijke manier. Ze zien momenteel dat de end-user verwijderd raakt van dat doel. Gebruiksgemak, streaming audio en allerlei toeters en bellen nemen de plaats in van authentieke weergave van een hoge kwaliteit, die de ware natuur van muziek naar voren laat komen. Volgens Kazuo zijn er nog maar enkele audiobladen en steeds minder muziekliefhebbers die achter deze doelstellingen staan. Daarmee heeft Combak een punt. Het bezit van weergave-apparatuur is gedemocratiseerd en de productie is in handen gekomen van investeerders die alleen achter dollars aanjagen. De marketing is een handlanger geworden om consumenten door middel van slimme funnels en psychologische trucs allerlei producten en concepten aan te praten. Ook is audio-apparatuur vaak onnodig software-gestuurd, met alle nadelen waar automatiseerders ook al jaren mee kampen. Combak blijft geloven in de Compact Disc. Niet verbazingwekkend, want fysieke media zijn nog enorm populair in Japan. De groep van audiofabrikanten en muziek-liefhebbers die vanuit een stukje bevlogenheid gaat voor de absolute geluidskwaliteit wordt helaas steeds kleiner. Het zal geen decennium meer duren voordat de laatste audiofiel te bezichtigen is in Ueno Zoo (dierentuin in Tokyo) en moet paren met een andere, misschien nog in het wild levende soortgenoot om deze met uitsterven bedreigde subsoort in stand te houden.
Kabels
Naast de bekende Harmonix Tuning Devices heeft Combak sinds enkele jaren een nieuwe kabellijn onder de naam Hijiri. Er zijn analoge interlinks, luidsprekerkabels, power cords en een digitale kabel. Het kostte Combak vijf jaar om die lijn te ontwikkelen. De uitgangspunten, zullen gezien de achtergrond van Combak, niet veel verbazing wekken. Het bedrijf zet in op een optimale flow van stroom en spanning, het tunen van resonanties en het verwijderen van EMC en RFI. Goed ontworpen kabels produceren zelf geen storing en blokkeren ook zoveel mogelijk binnenkomende storing. Ook de materialen zijn belangrijk. Er wordt op specificatie gemaakt koper ingezet en de isolatiematerialen zijn ook custom. De kabels hebben een katoenachtige buitenmantel, die uiteraard ook enige voorzichtigheid behoeft tijdens het werken met zo’n kabel. De producten zijn handgebouwd, hetgeen min of meer te verwachten is van een Japans high-end artisanat. Zoals gebruikelijk bij kabels waar fabrikant-specifieke geheimen in verborgen zitten, is het niet mogelijk om zo’n kabel zonder schade te openen. De Nagomi X-DCH heeft daarom aangesealde connectoren middels een krimpkous en de Takumi SMT heeft zwartgelakte houten uitbreidingen voor de Wattgate connectoren. De kabel bestaat kennelijk uit een groter aantal interne draden die op een bepaalde manier ‘geschakeld’ zijn. Die configuratie wordt gemaakt in het extra houten deel dat aan de bovenkant van de Wattgate connector is bevestigd en verbergt hoe de kabel intern is opgebouwd. Het is overigens ook niet helemaal onmogelijk om in te schatten hoe die kabel is opgebouwd. Een op AI gebaseerd computermodel dat hier recent voor de fun is gemaakt, om eens wat greep te krijgen op power cables, bevat kennis over het EMI/RFI domein en over materialen en constructies. Dit model geeft een twaalftal key-bouwprincipes die een relatie hebben met de prestaties van power cables. Er komen bijvoorbeeld enkele optimale architecturen uit. Combak heeft gekozen voor een van deze bouwprincipes, hetgeen toch wel af te leiden is uit metingen aan deze kabels en uit de prestaties. Ook de uit Belgrado afkomstige Substance Plus power cord van Way Cables, die ingezet is om te vergelijken, is volgens deze architectuur opgebouwd en heeft geluidstechnische overeenkomsten met de Hijiri-kabels.
Eisen en wensen
In de luisterruimte zijn exemplaren aanwezig van de Takumi SMT. Dat is het topmodel power cord van Hijiri. Daarnaast zijn er enkele Nagomi DCH’s. Combak is terughoudend met het geven van informatie over deze kabels. Andere merken bespreken uitgebreid de opbouw, de gebruikte materialen en voorzien die van foto’s of tekeningen. De documentatie van Combak gaat niet verder dan algemeenheden zoals resonantie-tuning, EMI/RFI-bescherming en dat er custom made materialen zijn gebruikt. In de luisterruimte zijn voor het plezier een aantal power cables gebouwd op basis van het ontwikkelde computermodel. Los van de vraagtekens die ondergetekende heeft bij resonanties, blijkt uit die experimenten dat de prestatie van power cords in het algemeen gedeeltelijk afhankelijk is van materialen en van de interne architectuur. Combak heeft daarin kennelijk een aantal wetmatigheden ontdekt en het is logisch dat je die niet met de rest van de wereld wilt delen. Aan de andere kant zullen de massa-fabrikanten van audiokabels niet snel overgaan op handwerk. Dat zet de marge namelijk enorm onder druk en krijgt geen goedkeuring van de investeerders. Veel kabelfabrikanten laten de producten in China maken. Dat betekent niet in het algemeen dat de kwaliteit minder zou zijn, maar wel dat de kostprijs zeer laag is. In de meest recente power cable die aan de keukentafel is gebouwd en ontworpen met behulp van het genoemde computermodel, zitten een negental elementaire technieken die allemaal invloed hebben op de prestatie van die kabel. Je moet je dus afvragen of een power cable die te koop staat, die makkelijk afschroefbare connectoren heeft en voorzien is van uitgebreide detailtekeningen van de interne constructie, echt zo bijzonder zal zijn op het gebied van prestaties. De ervaring leert dat fabrikanten van power cables die de lat echt hoger leggen, terughoudend zijn in het verstrekken van informatie.
Toepassing
Het aardige van power cables is dat de prestaties van zo’n specifieke kabel in min of meerdere mate hetzelfde uitpakken in veel verschillende sets. De basiskarakteristieken zijn herkenbaar. In hoeverre die wat meer of wat minder uitwerken is afhankelijk van het systeem en van de hele externe EMI/RFI-omgeving. Als een power cable een enorme detaillering geeft, dan hoor je dat uiteraard niet op een systeem dat weinig detail laat horen, maar wel op verschillende systemen die gedetailleerd weer kunnen geven. Power cables hebben geen directe invloed op het geluid om de doodeenvoudige reden dat het audiosignaal niet door die kabels loopt. Een power cable draagt in principe bij aan het scheppen van een omgeving die minder invloed ondervindt van storingen. Daarmee daalt de zogenaamde noisefloor, maar wordt het ook moeilijker voor stoorsignalen om zich te mengen met het audiosignaal. Uit proeven met power cables blijkt dat de vaak scherpe, slisserige en niet natuurlijke weergave van stemmen soms in de opname zit, soms resulteert vanuit een audiosysteem dat volstrekt niet matched, of van luidsprekers met allerlei filter- en resonantieproblemen, maar ook erg afhankelijk is van toegevoegde storingen. Voor de laatste probleemcategorie kunnen power cables verlichting brengen. Wat je dan psychoakoestisch waarneemt is meer detaillering, meer focussering, een grotere ruimte, meer dynamiek en soms een betere laagweergave.
Luisteren
Om een goed beeld van de Hijiri kabels te krijgen is met minimaal vijf systemen geluisterd op verschillende locaties. De Takumi SMT biedt weergave van zowat het allerhoogste niveau. Deze kabel maakt dat het geluid met een schrikbarend detailniveau klinkt, maar ook de stage-afmeting is immens. Dat is ook de eerste indruk als je nietsvermoedend een stukje muziek opzet. Alsof er een gordijn opengaat breidt die stage zich uit tot ver buiten de luidsprekers. De enorme flow en het gemak van de weergave zijn de volgende opvallende feiten. Deze kabel doet ook niets af aan de sublieme laagweergave, de dynamiek en de enorme snelheid van de ingezette systemen. Alleen al de stemweergave heeft een flow, schoonheid, zuiverheid en natuurlijkheid die representatief is voor hoe stemmen in werkelijkheid klinken. Draai maar een opname van Eva Cassidy. Ook klinkt zo’n stem erg powerful. De focussering binnen de stage is trouwens first class. Het is in eerste instantie best verbazingwekkend dat een power cord, zijnde een stukje draad van iets meer dan een meter, dat kan veroorzaken. Maar, voor iemand die thuis is in de wereld van de EMI/RFI is dat heel begrijpelijk. Een normaal netsnoer en veel goedbedoelde zogenaamde audiofiele power cords veroorzaken een enorme hoeveelheid ellende op het gebied van RFI/EMI. Met een power cord dat een aantal van die problemen elementair aanpakt, kun je dus behoorlijk scoren. Maar, om te kunnen genieten van wat de Takumi SMT doet, moet je financieel behoorlijk inleveren. Uiteraard niet het opzeggen van het Music Emotion abonnement, maar de rest kan de deur uit. Gewoon de thermostaat op standje laag, een voordeliger auto aanschaffen, de huisgenoten op rantsoen zetten, de au pair ontslaan en eens kritisch door de gastenlijst lopen.
Maar, als dat niet lukt heeft Combak ook nog de Hijiri Nagomi DCH op voorraad. Gebaseerd op dezelfde technologie, handgebouwd en voorzien van Wattgates, is deze kabel vanuit een financieel perspectief bereikbaarder. Luisterend naar de Nagomi blijkt dat het geluidsmatige karakter sterk overeenkomt met dat van de Takumi. Dezelfde sterke eigenschappen, maar allemaal net een streepje minder uitbundig. Logisch, want de Nagomi kun je pinnen voor minder dan eenderde van het Takumi prijslabel. Maar, dat moet zeker niet verkeerd worden begrepen. De Takumi speelt haast aan de top van wat mogelijk is met power cables. Er zijn hier veel van die kabels beluisterd, maar natuurlijk ook niet elke power cable die ooit gebouwd is. Er is nog zelden iets gehoord dat dan nog net weer een streepje beter is. De Nagomi moet dus gewaardeerd worden in het licht van power cables in dezelfde prijsklasse. Dan presteert deze kabel ver boven dat niveau en zal sowieso in absolute zin verrassend uitpakken. Houd er wel rekening mee, maar dat geldt per definitie voor elke power cable, dat het resultaat enige afhankelijkheid kent van externe omstandigheden. Wie een systeem heeft met componenten die zeer goed afgeschermd zijn voor storingen en beschikt over een zeer schone stroomvoorziening, zal zeker de kwaliteiten van een power cord herkennen, maar uiteraard in iets mindere mate.
Epiloog
De Hijiri kabels zijn het resultaat van de Japanse audiofiele perfectie en ambachtelijk gebouwd met duurzame materialen en technieken uit het EMC-vakgebied. Los van het feit dat de Combak Corporation een commercieel bedrijf is en ook gewoon centjes moet verdienen, voert de inzet op maximale geluidsmatige kwaliteit daar toch de boventoon. Dat is goed in een samenleving die tegenwoordig op zowat elk gebied streeft naar middelmatigheid en waar marketing, platte commercie en investeringsmodellen steeds meer de dienst uit maken. Het is niet onredelijk om hier aan te geven dat de Hijiri power cords en zeker het Takumi topmodel behoren tot het beste dat verkrijgbaar is. De Takumi is overtuigend op het gebied van ruimte, het gemak van de weergave (flow), detaillering, focussering, dynamiek en laagweergave. De Hijiri kabels behoren toe aan consumenten die gaan voor totale geluidskwaliteit.
Prijzen:
- Takumi SMT-10 1.0 meter € 4.000,-
- Takumi SMT-15 1.5 meter € 4.500,-
- Takumi SMT-20 2.0 meter € 5.000,-
- Nagomi DCH-10 1.0 meter € 1.300,-
- Nagomi DCH-15 1.5 meter € 1.450,-
- Nagomi DCH-20 2.0 meter € 1.600,-
Op verzoek en zeer aanbevolen door de distributeur worden Takumi en Nagomi kabels goed ingespeeld op een speciale HP Pro Cable Cooker, overeenkomstig respectievelijk 500- en 400 speeluren. Daluso geeft de voorkeur aan het direct hebben van de volle prestaties, in plaats van wachten tot de kabels zijn ingespeeld. De nieuwe Hijiri 2022-2023 Brochure is in gedrukte vorm opvraagbaar bij Daluso.
Daluso, www.daluso.com
Reacties (0)