Australië staat bij de meesten niet bekend als een audioland. Maar met Krix heeft ‘Down Under’ al een halve eeuw lang een bijzondere speakerbouwer, gespecialiseerd in overtuigend en authentiek cinemageluid. Ze duiken ook bij ons in steeds meer thuisbioscopen op, dankzij Quartz AV.
Toen de pas afgestudeerde elektronica-ingenieur Scott Krix in 1974 besloot om van zijn hobby z’n werk te maken, was dat best een grote stap. Wat hij zeker niet wist, was dat z’n bedrijf zou uitgroeien tot een grote naam op het gebied van thuisbioscopen. Het begon dan ook zeer bescheiden, vertrekkende vanuit een winkel nabij Adelaide in Zuid-Australië waar hij en een vriend kits voor zelfbouwluidsprekers verkochten. En af en toe kwam er wel eens een project langs om een nachtclub of horecazaak van geluid te voorzien.
Maar er was altijd wel een link met cinema. Aanvankelijk hield de jonge Australiër zich bezig met het perfectioneren van hifi-speakerontwerpen, vanuit z’n winkel die nog ‘The Acoustic Foundry’ heette. Tot de dag waarop een lokale bioscoopuitbater bij Krix binnenwandelde met de vraag om een cinemazaal van geluid te voorzien. In plaats van zomaar snel bestaande modellen te installeren, wierp de ingenieur zich met veel overgave op de taak. Krix greep de bestelling aan om meteen een oplossing te zoeken voor akoestische problemen die typisch waren voor cinemazalen in die tijd. Vaak was de geluidservaring toen tegenvallend, onder meer omdat speakers veel ongewenste energie de ruimte in slingerden. Zijn oplossing was het eerste ‘infinite baffle’-ontwerp dat ongewenste bijgeluiden en reflecties minimaliseerde. Het resultaat was een heel direct geluid dat bij de bioscoopbezoeker werd aangeleverd zonder wolligheid of vertroebeling van het klankbeeld. Een hele doorbraak, en deze Krix Infinite Baffle Wall-speaker werd al gauw een enorm succes. Via word-of-mouth vond het snel z’n weg naar veel andere bioscopen, waardoor Krix uitgroeide tot leverancier van cinema-audio in heel Australië en daarbuiten. Inmiddels zijn er wereldwijd meer dan 4.000 bioscopen voorzien van Krix-geluid. De infinite baffle-technologie is trouwens in geëvolueerde vorm nog altijd aanwezig in de Krix MX-reeks. Deze modulaire speakers worden in wanden en achter het scherm ingebouwd om een krachtige, directe geluidservaring te bieden.
Uitpakken op de ISE 2024
Spoel vijftig jaar vooruit en Krix is een gevestigde naam geworden die wereldwijd speakers levert voor commerciële cinema’s en thuisbioscopen. Heel wat installateurs grijpen naar hun luidsprekers en subwoofers om bij klanten thuis een droomopstelling te bouwen. Dat kan gaan van kleinere projecten tot heel uitgebreide ruimtes met veel bioscoopstoelen. Het merk is ook altijd goed gerepresenteerd op Integrated System Europa, de beurs die jaarlijks in Barcelona plaatsvindt en tienduizenden installateurs en CI-professionals aantrekt. Op de ISE-beurs zijn er wel meer fabrikanten die een thuisbioscoop bouwen om hun apparatuur en speakers te demonstreren.
Dat daarbij een zekere rivaliteit bestaat tussen merken zal vast niet verbazen. Wie heeft de grootste en meest spectaculaire opstelling? Elk jaar is het onder de bezoekers een kleine wedstrijd om dat te bepalen. In 2024 was Krix, net als het jaar ervoor, ongetwijfeld een van de grote kanshebbers om die informele titel te verkrijgen. Dit dankzij een forse 13.1.16-opstelling die samen met long-time partner Trinnov werd gebouwd. Eén LFE- kanaal maar? Dat klopt, maar wel verzorgd door veertien subwoofers van Krix. Acht vooraan in de kamer, zes achteraan, telkens met twee 18 inch woofers én afgeregeld met Trinnovs gloednieuwe WaveForming-technologie. Het resultaat was een spectaculair sublaag met amper vervorming – de heilige graal bij het bouwen van elke thuisbioscoop. Voor kanalen links, center en rechts werd in de ISE-demoruimte een bijna twee meter hoge en 83 kg zware Cinematix geïnstalleerd. Deze “extreme speaker”, ik citeer even Krix zelf, is een machtig drieweg-exemplaar met twee 380 mm woofers, aangevuld met een dubbel hoornsysteem. Zoals het hoort op dit niveau, waren de drie speakers verwerkt in de muur achter het grote, akoestisch transparante projectiescherm. Doordat de belangrijkste kanalen, inclusief het midden waar de meeste dialogen zitten, echt uit het scherm komen is de beleving bij zo’n opstelling heel intens. De gerichte uitstraling van de Krix-weergevers en de dynamiek van de hoorns versterkt dat. Dat ervaarde ik zelf ook in de demoruimte die AVNUE in Eindhoven heeft gecreëerd met Krix MX-speakers.
Infinite baffle en hoorns
Tijdens z’n zoektocht naar betere prestaties, viel Scott Krix terug op zijn technische achtergrond en de ervaring die hij had met het bouwen van eigen luidsprekers. De ingenieur omhelsde daarbij al gauw de hoorntechnologie, onder meer omdat het heel efficiënt is. Je krijgt heel veel geluid voor elke watt die je erin stopt. Bij dit type speaker is het echter wel essentieel om de hoorn de juiste vorm te geven. Doe je dat niet, dan kan een hoornspeaker heel nasaal klinken en geluid naar alle kanten uitstralen. Soms met verschillen naargelang de frequentie, waardoor je in een zitpositie misschien meer van een bepaalde toon binnenkrijgt dan op een ander plek.
De oplossing van Krix was een echte doorbraak: de Constant Directivity Horn. Hij nam een patent op de technologie, wat al aangeeft hoe innovatief het was. Wat hij bedacht was een smallere hoornvorm en -constructie die geluid heel gelijkmatig en effen de kamer instuurt. Gedaan met die typische hoornklank, met in de plaats daarvan een heel zachte weergave die onder een hele brede hoek gelijk blijft. “Een hele brede sweet spot, wie zegt daar nu ‘neen’ tegen?”, stelt Stefan Zaunbrecher van Quartz AV. “De controle die je krijgt dankzij de Constant Directivity Horn geeft Krix- speakers enorm veel meerwaarde. In elke stoel in de ruimte krijg je een uitstekende ervaring, met veel detail, definitie en helderheid. Je hoeft niet meer te racen naar die ene perfecte zitplaats in het midden!”
Gelijkmatige uitstraling
Die Constant Directivity Horn blijft – excuses voor het grapje – een constante bij Krix. Ook de Cinematix-speakers (het topmodel van Krix) welke op de ISE ingezet zijn, hebben deze technologie in hun dubbele hoornspeakers aan boord. De grotere hoorn die voor de middentonen zorgt, is voorzien van een vorm die exact berekend is om geluid horizontaal breed uit te sturen en verticaal heel wat minder. Net daarboven, maar iets naar achter gemonteerd om te zorgen voor een juist time-alignment, vind je op de Cinematix een tweede hoorn met dezelfde 90-gradenuitstraling in het horizontale vlak en 40 graden naar boven en onder. Dat het merk zoveel energie steekt in het ontwikkelen van hoornvormen die heel consistent uitstralen is geen toeval. Hoorns zijn ook makkelijk aanstuurbaar, waardoor de kans op vervorming klein is. Zoals Krix vroeg realiseerde, zijn dit allemaal karakteristieken die cruciaal zijn om een goede akoestische performance te krijgen in een grote bioscoopruimte. Een bijkomend voordeel: kamerkalibratiesystemen moeten minder hard ingrijpen, wat het instellen eenvoudiger maakt en de klank natuurlijker houdt.
Een perfecte integratie van het laag-midden-hoog maakt het plaatje compleet. Dat een speaker zich gedraagt als een point source (waarbij je als luisteraar niet merkt dat er verschillende drivers zijn) is volgens de fabrikant echt fundamenteel.
Maar de Australische speakerbouwer heeft ook andere basiswaarden die niet opvallen als je gewoon de catalogus doorneemt. Het bedrijf gelooft bijvoorbeeld dat drivers en crossovers met heel kleine toleranties moeten worden gebouwd. Ook support vindt Krix cruciaal. “We zijn een familiebedrijf en we willen ook dat onze klanten zich er een deel van voelen”, luidt het.
Immense prestaties
De naam Krix wordt sterk geassocieerd met thuisbioscopen en commerciële cinema’s. En inderdaad, het familiebedrijf dat inmiddels een ruim R&D-team bezit, heeft op dat vlak bijzonder veel krediet opgebouwd. Zo haalde het in de jaren negentig als eerste een THX-certificering voor z’n producten, waaronder een 4-weg systeem bedoeld voor achter een scherm. Het bouwde zelfs ‘s werelds grootste speakersysteem voor plaatsing achter een scherm, gericht op auditoriums met een diepte tot 80 meter. Krix ontwikkelde vooral verschillende baanbrekende producten die later vele anderen inspireerden. Zo waren de Australiërs de eersten met dual 18 inch subwoofers, een 15 inch surroundspeaker (én een dual-versie) en een dubbele 4-weg screenspeaker met vier 15 inch woofers. Het lijstje met ‘firsts’ is nog heel wat langer. Die mijlpalen onthullen eigenlijk ook goed waar het merk in gelooft. Krix zal bijvoorbeeld niet gauw een minispeaker of iets heel duns creëren. “Krix home cinema-luidsprekers offeren geen prestaties op om ‘zomaar’ heel compact of oppervlakkig te zijn”, hoor ik van Stefan. De Series X-luidsprekers belichamen die filosofie het authentiekst. De Cinematix, Flix en Theatrix zijn heel potige speakeropstellingen – een bewuste keuze. “Ze zijn niet voor kleine kamers bedoeld of voor mensen die niet op zoek zijn naar grootschalige bioscoopprestaties en -volumes.”
Bij het bouwen van thuisbioscopen op iets minder epische schaal is er de Series SX, een reeks van negen speakermodules die op veel verschillende wijzen gemonteerd en ingebouwd kunnen worden. Naast speakers die de hoofdkanalen voor hun rekening kunnen nemen, zijn er ook verschillende surroundmodellen. Een installateur krijgt dus alles in handen om een volledige surroundopstelling te bouwen.
MX: modulair en machtig
De Series MX van Krix is iets bijzonders. Het zijn deze speakers die ik ook live heb ervaren in de bioscoopruimte bij AVNUE in Eindhoven en die indruk maakten, onder meer omdat de surroundervaring zo cinematic was. Dat komt doordat de MX-speakers teruggrijpen naar het Infinite Baffle-ontwerp van Scott Krix. Mét een heel flexibele insteek die installatie in elke ruimte eenvoudig moet maken. Over elk aspect is nagedacht om de prestaties te verbeteren, zo lijkt het wel. Een MX-‘wand’ kun je bijvoorbeeld dankzij gestandaardiseerde afmetingen heel modulair samenstellen. De voorkant of baffle is bedekt met een akoestisch materiaal dat reflecties minimaliseert en de helderheid en verstaanbaarheid van spraak verhoogt.
Er zijn vijf modellen in de MX-serie (LCR + 2 x sub) van de MX-5 (adviesprijs 9.000 euro) tot en met de MX-40 (adviesprijs 32.500 euro). Door dat brede aanbod kunnen de MX-speakers in kamers van drie tot achttien meter diepte een overtuigende cinemaprestatie leveren. Aanvullend zijn er een reeks inbouwspeakers in de Concealed Range. Multifunctioneel in te zetten voor de hoogtekanalen (die Dolby Atmos-geluid zo driedimensionaal maken) of de surroundkanalen aan de zijkant van een cinema.
Meemaken is overtuigd worden
In de Benelux heeft Krix een groeiende aanwezigheid, dankzij Quartz AV en z’n partners. De achterliggende techniek mag boeiend zijn, de echte test is de Krix-luidsprekers zelf beleven. Een demo krijgen kan op verschillende plaatsen. In België, Nederland en Luxemburg zijn er een groeiend aantal dealers met een surroundopstelling op basis van de Krix-producten.
Het zijn stuk voor stuk dealers gespecialiseerd in het ontwerpen en bouwen van thuisbioscopen op elke schaal. Ze zullen met plezier meer uitleg geven, én een demonstratie, uiteraard. Je kunt zo terecht bij:
Alpha High End in Brasschaat, België, waar je een 5.2.4-opstelling met Krix MX-5-speakers kunt meemaken. www.alphahighend.be
AVNUE in Eindhoven, Nederland met een 7.2.4-opstelling bestaande uit Krix MX-20, 4 x Phonix Flat, 4 x Stratospherix. Deze Atmos-opstelling ontvangt binnenkort een update met Trinnov-elektronica en extra subs om de nieuwe WaveForming-functie mogelijk te maken. www.avnue.nl
B&G in Krimpen in aan den IJssel, Nederland, met een spectaculaire 11.2.6-opstelling (in opbouw) met Krix MX-20 en 14 x Phonix 45. Later volgt een upgrade naar WaveForming. www.av-domotica.nl
Centralux in Nijmegen, Nederland, met een 5.2.2-opstelling op basis van Krix MX-10 en 4 x IC-32. www.centralux.nl
Die Heimkinoschmiede in Gréiwemaacher, Luxemburg, met een 7.6.4-opstelling met Trinnov WaveForming op basis van 3 x Krix Pix en 8 x Hyperphonix 45. www.homecinema.lu
ELUXO in Antwerpen, België, waar je een groots 9.2.6 Dolby Atmos-systeem beleeft met Krix MX-30, 4 x Phonix In-Wall en 5 x IC-50. www.eluxo.be
JNV Audiovisuele Smaakmakers in ’s-Hertogenbosch, Nederland, cinema gepland voor later in 2024. www.audiovisuelesmaakmakers.nl
Krijtenberg Sound & Vision in Amstelveen, Nederland, cinema gepland voor later in 2024. www.krijtenberg.com
Romanesco in Eersel, Nederland, met een 5.2.4 Dolby Atmos-opstelling op basis van 3 x Krix IW-50 en 6 x IC-32. www.romanescobv.nl
Stream Services in Wavre, België, met een 7.2.4-opstelling gebouwd rond Krix MX-10-speakers. www.streamservices.be
Er zijn dus heel wat plaatsen waar je deze Australische toppers kunt meemaken. Doen!
De samenwerking met het Franse Trinnov is niet beperkt tot een eenmalig project op ISE 2024. De Australiërs werken al heel lang samen met dé expert op het gebied van homecinema-processing en -versterking die Trinnov is. Het jaar daarvoor creëerde het duo op ISE bijvoorbeeld een 13.16.6-opstelling, en in verschillende landen worden beide merken door dezelfde partijen gedistribueerd en vaak samen geïnstalleerd. Het is zeker geen toeval dat Quartz AV, die Krix distribueert in de Benelux, in de Lage Landen eveneens de distributie van Trinnov op zich neemt.
Reacties (1)