Peter Lyngdorf voorstellen hoeft aan de meeste lezers wellicht niet. De Deen heeft immers een indrukwekkende staat van dienst op gebied van audio en hifi. Als ik z’n resumé overloop, vragen ik mij serieus af of de man ooit slaapt. Het is geen toeval dat ik hem tref in een HiFi Klubben-winkel, om maar iets te zeggen. De winkelketen met 99 vestigingen in landen als Denemarken, Duitsland, Finland, Noorwegen, Zweden, en natuurlijk Nederland werd door Lyngdorf in 1980 opgericht. Even later stak hij de schop in de grond om de eerste steen te leggen voor de fabriek van DALI of Danish Audiophile Loudspeaker Industries. Tussendoor werd hij voor een aantal jaar eigenaar van NAD, dat eind jaren negentig verkocht werd aan het Canadese Lenbrook Industries. In alle vriendschap, want de banden tussen NAD (en zustermerk Bluesound) en Lyngdorf en DALI blijven sterk. Drie jaar lang had Lyngdorf ook nog eens Gryphon Audio in handen, een soort vriendendienst voor de oprichter Flemming Rasmussen. Toen het bedrijf weer financieel gezond was, kocht Rasmussen het zoals afgesproken weer terug. In de jaren negentig werd de Deense entrepreneur daarnaast eigenaar van het Amerikaanse Snell Acoustics, waar de eerste stappen werden gezet op gebied van kamercorrectie. In 1996 was hij medeoprichter van TacT Audio, waar een zekere Lars Risbo de TacT Millennium ontwierp – de eerste echt digitale versterker, een technologie die terugkeerde bij Lyngdorf. Het merk dat de man z’n eigen naam draagt kwam daarna en is even eigenwijs als Peter zelf. De digitale versterking, de enorme configureerbaarheid en de focus op de eigen RoomPerfect-kamerkalibratie maakt de Lyngdorf-versterkers uniek in het drukke hifi-landschap. Als een echte bezige bij wist Lyngdorf een samenwerking met Steinway (maker van de beste piano’s ter wereld) op te zetten, wat leidde tot Steinway Lyngdorf, een bedrijf dat heel luxueuze audioapparatuur bouwt voor de financieel vermogenden. Is het verhaal daarmee rond? Zeer zeker niet. In de schoot van HiFi Klubben ontstond een nieuw huismerk, Argon Audio, dat uiteindelijk nu zelfstandig de markt optrekt. Dat gebeurt onder de vleugels van Nordic Hi-Fi, het moederbedrijf boven Argon en nog een handvol van merken. Radiant Acoustics vindt hier ook onderdak. En dan moet je nog weten dat Peter Lyngdorf continu opduikt op shows en in winkels om producten voor te stellen. De dag na dit interview in de HiFi Klubben in Amsterdam verkast hij naar Veldhoven om de demokamer op het Dutch Audio Event mee op punt te zetten.
Met de Clarity 6.2 is hifi-wereld niet enkel een opmerkelijke speaker rijker, maar komt er ook een nieuw merk bij. Achter Radiant Acoustics zit echter een heel vertrouwd gezicht: Peter Lyngdorf. Ik sprak de Deense hifi-entrepreneur bij uitstek bij de voorstelling van het merk en de speaker in HiFi Klubben Amsterdam. Wat blijkt? Het DNA van het nieuwe merk is doorspekt met Lyngdorfs vroegere successen.
Purifi-passie
Weinig mensen kunnen zo’n uitgebreide lijst verwezenlijkingen voorleggen. En toch ontbreken er in bovenstaande biografie alsnog een aantal mijlpalen. Een belangrijke is de creatie van Purifi, een startup die Peter Lyngdorf oprichtte met geniale ontwerper Lars Risbo – ja, de Risbo van daarnet – en de Belgische meesteringenieur Bruno Putzeys. In die omgeving konden beiden zich focussen op enkele fundamentele problemen en interessante technologieën. Met succes: de klasse D EigenTakt-versterkingsmodules die Purifi ontwikkelde hebben een enorme impact gehad op de hele audio-industrie. Wie bedenkingen koesterde over de kwaliteit geboden via klasse D, mocht na het verschijnen van EigenTakt z’n twijfels opbergen. Purifi’s technologie pakt uit met ultralage vervormingsniveaus.
Zo komen we via een enorme omweg bij de reden waarom ik Peter Lyngdorf tref in de Rijnstraat in Amsterdam. Hij is er voor een avondevent rond Lyngdorf en SL, maar ook om de nieuwe Clarity 6.2 voor te stellen. Dit is de eerste luidspreker van Radiant Acoustics. Alweer een nieuw merk, meneer Lyngdorf?
“Jawel”, en de sowieso minzame Deen moet er zelfs extra hard mee lachen. Het is duidelijk niet de eerste keer dat iemand die vraag stelt. En de laatste ben ik vast ook niet. “We wilden niet iets maken dat hetzelfde is als de rest. Wel iets goedkoper of met dezelfde prijs, en duidelijk beter. De bedoeling is dat mensen opkijken en zeggen: ‘Wow, dit is interessant! Echt een nieuwe manier van dingen aanpakken’”.
Het langere antwoord op waarom Radiant Acoustics bestaat heeft eigenlijk te maken met de eerder vermelde startup met Risbo en Putzeys. Het begon als een denkoefening: “Als we onze ambities beperkten door te beslissen dat Radiant Acoustics geen merk is dat wereldwijd verdeeld moet worden door distributeurs en winkels. En dat het vooral via HiFi Klubben zou worden verkocht met een bescheiden marge. Dan zouden we een speaker kunnen bouwen met Purifi-drivers én de concurrentie aangaan met de beste luidsprekers op de markt.” Helemaal helder wordt het als je weet dat “Purifi-drivers ongeveer negen keer meer kosten dan concurrerende modellen”.
Nog veel verbetering mogelijk
Maar wacht eens even: Purifi-drivers? Inderdaad, na de EigenTakt-versterking kwam Purifi met eigen drivers op de proppen die de startup het etiket ‘Ushindi’ meegaf. Dat is het Swahili-woord voor ‘overwinning’. Nochtans stonden drivers eerst niet op de planning, begrijp ik van Lyngdorf. Maar een toevallige ontmoeting wees de Purifi-oprichters op het fenomeen van vervorming bij speakerdrivers.
De Purifi-drivers worden in verschillende hoeken als revolutionair bestempeld, net zoals EigenTakt dat voor versterkers was. Maar kan dat eigenlijk nog, een revolutie op vlak van passieve luidsprekers – ‘oude’ technologie? “Absoluut. In speakerdrivers zijn we gewend om een procent vervorming te aanvaarden. Een halve procent is goed. 0,1 procent is écht goed. Maar dat is enkel als je harmonische vervorming meet. Als je stout bent en het aandurft om te meten terwijl je twee tonen tegelijkertijd afspeelt op die driver… dan is het resultaat meteen minder positief. Neem bijvoorbeeld een 6,5 inch driver, speel bas en een vrouwelijke stem, en dan kun je vijf of tien procent vervorming krijgen. Het is echt heel hoorbaar. En aan de andere kant maken we ons druk over versterkers die nul komma nul nul iets vervorming hebben – het is gewoon niet hoorbaar. Maar vervorming in de speaker? Dat is heel aanwezig. Het is echt verbluffend als je een luidspreker hoort zonder ijzerdistortie en andere vervormingen. Misschien ben je eerst niet enorm onder de indruk, maar na even realiseer je dat het een grote verbetering is. Dus ja, ik geloof wel dat er een potentieel is voor nog veel verbetering.”
Pieken en dalen
De Ushindi-onderdelen vormen een belangrijk ingrediënt van het Clarity 6.2-recept. Kenners die de Radiant Acoustic-monitor onder ogen krijgen, zien meteen dat er Purifi-drivers zijn gebruikt. Je herkent deze speakers namelijk aan de opvallende oneffen krans (NeutralSurround) aan de buitenkant van de conus. Het ziet er iets geweldig ‘random’ uit, maar dat is niet zo, legt Lyngdorf uit: “De pieken en dalen zijn mathematisch bepaald om te zorgen dat bij heen en weer bewegingen de oppervlakte van de conus en surround (het flexibel deel dat de conus verbindt aan de rand) gelijk blijft. Dit is bij conventionele drivers net heel veranderlijk, wat een type van vervorming introduceert.”
Bij de Clarity 6.2 zijn er drie 6,5 inch Ushindi-woofers aanwezig. Aan de voorkant is er eentje die actief wordt aangestuurd, aan elke zijkant zit een passieve woofer. “Die twee extra passieve woofers leveren diepere bas en maken een baspoort overbodig.” Hierdoor zouden de Radiant Acoustics-boekenplankspeakers makkelijker te plaatsen zijn. Bij traditionele ontwerpen met een baspoort achteraan moet je rekening houden met de afstand naar een muur of hoek. Te dicht, en het laag wordt snel zeer aanwezig en wolliger.
Een streepje DALI
Naast de Ushindi-woofers van Purifi – waar Lyngdorf duidelijk héél trots op is – heeft de Clarity 6.2 uiteraard ook een tweeter. Hoewel Purifi al meer dan drie jaar hard werkt aan een eigen tweeter, is die er nog niet. Voor de Radiant-monitor werd daarom gekozen voor een AMT-linttweeter [Purifi geeft overigens aan dat hun uiteindelijke tweeter een dome-ontwerp wordt, nvdr]. “Het is een grote AMT van heel hoge kwaliteit die voor ons door DALI gemaakt wordt.
Die link met DALI is niet zo verrassend, aangezien Peter Lyngdorf ook bij die fabrikant aan de touwtjes trekt. Of liever, een oog in het zeil houdt. Het bestuur van DALI is al sinds de jaren negentig de facto in handen van CEO Lars Worre. De gebouwen van Nordic Hi-Fi leunen daarnaast letterlijk tegen de achterzijde van de DALI-fabriek. “Al zijn het echt wel gescheiden bedrijven”. Wat misschien even belangrijk is, is dat DALI zelf z’n drivers bouwt en al heel lang voorstander is van een hybrid-tweetermodule met een dome- en een ribbontweeter. Een AMT-ontwerp bouwen voor Radiant Acoustics is dus geen helemaal nieuw terrein voor de fabrikant.
De AMT-tweeter zit opvallend diep bij de Clarity 6.2, omgeven door een waveguide met een heel aparte vorm. “Het is een heel bijzondere vorm vergeleken met normale waveguides. Deze werd ontworpen door Lars Risbo om de juiste overgang te maken met de 6,5 inch woofer, zodat ze op het cross-over-punt exact dezelfde uitstraling hebben.” Wat een belangrijk stap is om te zorgen dat je als luisteraar een natuurlijke ervaring hebt van naar één geluidsbron te luisteren, niet naar een doos met een woofer en tweeter.
Er staat nog meer op stapel
Het assortiment van Radiant Acoustics bestaat aanvankelijk uit één speaker, de Clarity 6.2. “Maar er volgen wellicht nog twee modellen, een kleinere en een grotere”, verklapt de Deen tussen neus en lippen door. Maar eerst is er dus enkel dit grotere boekenplankmodel, wat in de Britse hifi-traditie een standmount wordt genoemd. Een etiket dat helemaal klopt, aangezien Radiant ook optionele stands zal bieden die geoptimaliseerd zijn voor de speaker. De Clarity 6.2 is er in een zwart, wit of walnootafwerking. De HiFi Klubben-winkels worden het voornaamste verkooppunt, maar online aanschaffen en in bepaalde landen bij dealers is mogelijk. Zo zullen de drie Hifi Corner-winkels in België – die ook Lyngdorf-dealer zijn – de nieuwe luidspreker op de markt brengen.
Peter Lyngdorf verwacht veel van de speakers van het nieuwe merk. “De 6.2 heeft enkele voordelen ten opzichte van alle alternatieve luidsprekers, met uitzondering van andere die ook Purifi-drivers gebruiken. Deze produceert diepere bassen en heeft minder vervorming.” Al het gepraat over vervorming en driverdesign geeft misschien een heel technische indruk, alsof het eigenlijk niet om muziek gaat. Maar dat is het enthousiasme van Lyngdorf, de Deen heeft er duidelijk plezier in als hij door z’n steun weer een project van een goede ontwikkelaar mogelijk heeft kunnen maken.
Terwijl de neerslag van dit interview wordt gemaakt, zijn de samples van de Clarity 6.2 nog onderweg naar de testruimte. Hoe ze echt klinken, dat moeten we dus nog ontdekken – hou dus zeker je favoriete magazine in de gaten. Een eerste voorproefje in Amsterdam en op het Dutch Audio Event was in elk geval heel beloftevol. Net zoals bij de recente DALI-modellen (die niet met Purifi werken, maar wel met SMC vervorming aanpakken), zette de Clarity 6.2 details heel licht en ruimtelijk neer, en bezat het een zuiverheid en controle in het laag die je niet zou verwachten van een speaker van deze grootte. Dat klinkt als een reviewcliché, maar het zou wel eens kunnen dat bij tijdens het testen dit cliché voor een keer erop uitdraait werkelijkheid te zijn.
Reacties (0)