Introductie NAD T 778
Met dit toestel presenteert het Canadese NAD hun visie op de AV-receiver van de toekomst. Is het een totaal nieuw concept, zoals de HEOS AVR die enkele jaren geleden verscheen? Neen, dat niet. Wel nam NAD de klassieke AV-receiver en verbeterde het op verschillende vlakken om een machine te creëren die goede prestaties huwt aan functies die passen bij de verwachtingen die iedereen dankzij zijn smartphone tegenwoordig koestert. Surroundfans zaten daarom al even op de T 778 te wachten. En, helaas, vanwege de uitgestelde productie door de coronacrisis (en de bijhorende logistieke nachtmerrie) zal er soms nog wat geduld nodig zijn. Spijtig, maar druppelsgewijs bereiken toestellen de winkels wel. Wij hadden het geluk om een van de eerste samples in de Benelux te kunnen testen.
Met een prijskaartje van net geen 3.000 euro is deze 9.1-receiver met Hybrid Digital-versterking misschien niet voor de doorsnee consument weggelegd. Het mikt hoger. De T 778 moet zowel de liefhebber aanspreken die zelf een thuisbioscoop bouwt als professionals die een veelzijdig apparaat zoeken om een surroundopstelling aan te drijven. Daarvoor zijn ook de nodige zaken voorzien, zoals smarthome-integratie, een RS232-poort en veel extra programmeerbare triggers. Deze NAD is een 9.1-receiver die geschikt is voor een varia van opstellingen. 5.1.2 bijvoorbeeld, wat mogelijk is dankzij ondersteuning voor DTS:X en Dolby Atmos. Gebruik je hem (volledig of deels) als processor via de voorziene pre-outs, dan kun je gaan naar 7.2.4. Met 6 HDMI-ingangen en twee HDMI-uitgangen is de T 778 goed voorzien qua videoconnectiviteit, en ook op vlak van audio-ingangen is er voldoende voorzien. Er is ook een input voor een draaitafel.
Eerlijke versterker
Bij dit toestel draait het vooral rond het nieuwe hardwareplatform. Wat er onder de motorkap steekt. Maar die motorkap zelf verdient in dit geval ook wat aandacht. De T 778 ziet er heel goed uit. En dat verrast ergens wel, want tenzij je koos voor een toestel uit de luxueuze Master-reeks kreeg je bij NAD vroeger altijd iets dat qua looks eerder functioneel te noemen was. De laatste tijd komt daar wel wat verandering in, en hoe. De T 778 is geen onderdeel van de Master-familie zoals de M10 dat wel is, maar pakt toch uit met een zeer verzorgd gelaat. En wat een contrast met de meeste AV-receivers op de markt! De NAD-receiver etaleert niet meer knopjes dan het dashboard van een Boeing 747, zoals sommige rivalen, maar straalt een ultieme soberheid uit. Eén draaiknop, één aan/uit-schakelaar. Een paar aansluitingen. Dat is het. Hoe is dat mogelijk? Heel simpel. De ontwerpers namen het grote aanraakscherm van de M10 en plaatste het centraal in het voorpaneel. Dat levert een driedubbele winst op: ten eerste wordt de voorkant minder druk, ten tweede laat een touchscreen toe om een complexe bediening te vergezellen van meer informatie, en ten slotte krijg je enkel de instellingen te zien die je op dat moment nodig hebt. Dat je bij het streamen van media op de display de albumhoes en informatie over de track te zien krijgt is de kers op de taart. Wil je nog een kers? Je kunt op de display ook digitale VU-meters tonen die (mogelijk) meebewegen op de muziek.
De versterking wordt geleverd door de knappe Hybrid Digital-technologie die NAD eveneens in andere toestellen gebruikt, zoals de C 338-, C 368- en C 388-stereoversterkers. Het is goed voor 140 Watt vermogen (als je telt zoals de meeste fabrikanten) of 9 x 85 Watt (als je NAD’s eerlijkere Full Disclosure Power-cijfers hanteert). Die FDP-cijfers vinden we veel relevanter, want gemeten bij alle kanalen belast, over het volledige frequentiebereik en zonder buitenissige vervorming.
Goede bediening
De menu’s waarin je de vele variabelen die horen bij een AV-receiver aanpast zijn bij de T 778 heel helder gepresenteerd. Verkies je de instellingen aan te passen via het aanraakscherm, dan toont de interface op dit display. Dat is soms wel heel handig, bijvoorbeeld als je de naam van een bron wil hernoemen. ‘Source 1’ veranderen in ‘Oppo UDP-203’ gaat in een wip via het virtuele toetsenbord.
We zijn echter ook blij dat je via de afstandsbediening kunt werken. In dat geval tonen de menu’s op het tv-scherm. En zowaar: de interface presenteert prima op een 4K-tv. Het is een oude klacht van ons dat de meeste AV-receivers nog menu’s in zo’n lage resolutie doorsturen dat je pixels kunt tellen op je UHD-televisie, dus het is wel positief dat NAD het anders doet. Op zich is de interface gewoon in Full HD, maar hij is duidelijk wel ontworpen om goed te schalen naar 4K. Op een 65-inch Sony OLED-tv zag het er op drie meter afstand puik uit. Een detail, maar wel een belangrijke voor het gebruiksgenot.
Wat je niet hebt, is een app waarmee je de receiver kunt afstellen. Dat verrast ergens, maar is ook niet zo ongewoon. Er is een zekere trend weg van complexe app-gebaseerde bediening. De Arcam AVR20 die we een tijdje terug getest hebben, had geen app en zelfs geen tv-interface. Instellen doe je bij Arcam nu via de browser. Dat kan weer niet bij de NAD, of toch maar deels.
De app die bij de T 778 hoort is de BluOS-app (Android, iOS, Windows en macOS). Het is gemaakt om de streamingopties te bedienen en voor multiroomfuncties, en is gebruiksvriendelijk. Maar de integratie gaat niet tot op de bot. BluOS is immers een deel van wat de T 778 doet, maar controleert niet alles. Daardoor kun je in de BluOS-app niet alle instellingen van de receiver aanpassen. Speakeropstellingen of DSP-instellingen tweaken, dat moet via de remote of het aanraakscherm. Ook Dirac-filters konden we niet aanpassen via de app, iets dat wel ging bij de M10 of de C 658 streaming DAC/preamp die we voor stereotests gebruiken.
De meegeleverde grote afstandsbediening is typisch NAD. Handig is dat je het kunt gebruiken om andere IR-codes aan te leren, zodat je andere apparaten bedient vanaf hetzelfde kastje. Ook praktisch is dat je via drie toetsen onderaan direct het volumeniveau van de center, sub en surroundkanalen kunt bijregelen. Maar we vinden het wel onlogisch dat bij het navigeren door de instellingen op enter drukken niet werkt als ‘bevestigen’ maar je naar de volgende optie in de rij brengt (net zoals een pijl naar beneden). Dat is een conventie die zo diep ingebakken zit bij ons dat we ons constant vergisten. Een schouderklopje voor NAD dat ze ook een tweede eenvoudige remote meeleveren. Dat is veel handiger en minder afschrikkend voor de rest van het gezin (en verkleint de kans van ‘oeps, ik heb op iets gedrukt’-problemen).
BluOS en meer
Receivers hebben zelden een tekort aan streamingopties. Ook de T 778 geeft je meerdere mogelijkheden. Maar eentje zoals als BluOS kom je niet vaak tegen, want dit platform het biedt veel meer mogelijkheden dan normaal. Dit platform vormt niet enkel de basis van de Bluesound-apparaten, maar draait tevens op Dali-speakers, NAD-toestellen en CI-producten van Monitor Audio. Al die toestellen kun je in je woning combineren en bedienen vanuit de BluOS-app, een sterke troef voor wie zijn hele huis wil automatiseren (en installateurs). De app is gebruiksvriendelijk – vooral op een tabletscherm – en biedt ondersteuning voor je hi-resaudiobestanden en heel wat muziekdiensten. Alle grote en heel wat kleine diensten zijn aanwezig, BluOS scoort hier echt mee. De enigen van belang die in de app missen zijn Apple Music en YouTube Music. Beide kun je via Airplay 2 of Bluetooth (enkel SBC) streamen als je dat wenst; YouTube Music kan eveneens via de Google Assistant. De T 778 kun je immers qua streaming met de stem bedienen, mits je een apparaat met een microfoon (zoals een Home mini) voorziet.
Luister je naar Spotify of gebruik je een iPhone, iPad of Mac-computer als toestel om je media te beluisteren? Dan hoef je de BluOS-app niet te gebruiken, want je kunt gewoon vanuit de app van je favoriete dienst muziek streamen naar de NAD-receiver. Een minpuntje: het BluOS-platform kun je enkel gebruiken door een USB-dongle achteraan de receiver aan te brengen. Deze dongle bevat de ontvangers voor WiFi en Bluetooth, onder meer.
Een unieke troef voor NAD blijven wel de MDC-slots. Dit zijn sleuven achteraan waar je nu nog niets aan hebt, maar waar je over enkele jaren eventueel een uitbreidingskaart met nieuwe functies kunt insteken. Zo kregen oudere NAD’s met Full HD-mogelijkheden een tijdje terug een upgrade naar 4K. Kortom, MDC maakt de T 778 meer futureproof dan bijna alle andere receivers. We vinden dit een enorm pluspunt.
Perfecte afregeling vereist kennis
De T 778 komt met Dirac. Wat ons betreft is dit de beste kamerkalibratiesoftware op de markt, dus dat is zeer zeker een pluspunt. Wil je meer weten over Dirac en vooral de nieuwe Dirac Live 2.x-generatie, lees dan zeker ons achtergrond elders op de site. NAD levert weliswaar een beperkte Dirac-licentie mee zodat je kunt corrigeren tot 500 Hz. Dat is voldoende om de meeste room modes aan te pakken, dus echt erg is het niet. Ook de fasecoherentie van je speakers wordt aangepakt. Maar ergens is het toch sneu dat je nog 79 euro extra zou moeten uitgeven aan Dirac om die volle licentie te bekomen.
Wees wel gewaarschuwd als je nog nooit een toepassing als Dirac gebruikte. De leercurve is aanzienlijk als je de software echt correct wil toepassen. Het uitdagende zit hem op verschillende vlakken. Het meten vereist aandacht en nauwkeurigheid, want je moet tot op elf plaatsen een meting uitvoeren, om te beginnen. Belangrijk hierbij is dat je elke meting op een gelijke afstand van elkaar uitvoert. Je doet het ook best met een echte meetmicrofoon (zoals de 80-euro kostende UMIK-1) en via je laptop, al levert NAD ook een microfoontje mee in de doos.
Ja, dat klopt: in tegenstelling tot de kalibratiefuncties op de meeste receivers is Dirac software dat als een app op je mobiele toestel of je computer draait. De app maakt de metingen, stelt een curve voor om problemen met je kamer en je speakers aan te pakken, en berekent een filter die naar de receiver wordt gestuurd. Eventueel pas je de doelcurve zelf nog aan. Je kunt bij NAD ook een aangepaste curve downloaden, een aanrader, want die klinkt beter dan de curve die Dirac zelf voorstelt. Positief: de T 778 heeft slots voor drie filters, zodat je eigen experimenten met de targetcurve kunt vergelijken. We hadden wel graag gezien dat je dit snel via de remote kon doen. Dat vergelijken is wellicht wel nodig, want je kunt met een kleine aanpassing in Dirac de klank van je opstelling helemaal veranderen. Dirac kan nu eenmaal heel veel verbetering introduceren in je kamer – maar het ook je systeem veel slechter doen klinken. Als we je twee tips mogen geven: corrigeer met een zachte hand en probeer geen dramatisch andere prestaties van je speakers te eisen.
EARS en meer
Dankzij BluOS en de andere streamingopties, maar ook de tuning, is de T 778 echt een muziekbeest. Zoals gebruikelijk kun je jouw liedjes beluisteren in stereo, maar ook in een van de vele andere geluidsmodi. Neural:X viel bij onze tests toch wel heel sterk tegen voor muziek, maar we vonden de breder uitgesmeerde soundstage die de EARS-mode neerzet wel heel knap. Misschien niet heel authentiek, maar zelfs een playlist aangeleverd via Spotify klonk met EARS heel meeslepend op de Rubicon LCR’s en Vokal vooraan in de kamer.
Voor deze test hebben we de T 778 verbonden met onze vaste Dali Rubicon-surroundopstelling, met twee Alteco-hoogtespeakers aangesloten en een Monitor Audio Silver W12-subwoofer. Een kleine variatie tijdens het testen: we hebben op een bepaald moment de Rubicon Vokal ingewisseld voor de centerspeaker-modus op een Sony OLED-televisie met Acoustic Surface. Qua diepte en volheid was dat een stap terug, maar de Acoustic Surface-techniek is wel heel effectief als het gaat om de plaatsing van dialogen en geluidseffecten recht voor je neus. Check zeker ons achtergrondstuk rond die middenkanaalmodus bij Sony.
Naar de filmcollectie… Het is dubbel genieten bij de spectaculaire ‘Ford vs Ferrari’ (Ultra HD Blu-ray, Dolby Atmos): de latente petrolhead in ons krijgt een prachtig stukje autogeschiedenis opgediend, de liefhebber van surround mag genieten van een van de effectiefste Atmos-soundtracks ooit. Autoraces lenen zich blijkbaar goed voor hoogtekanalen, want op Netflix vind je ook ‘Formula 1: Drive to Survive’ – eveneens met een geweldige Atmos-soundtrack. Je moet er misschien niet naar kijken als je niet houdt van het rauwe gebrul van een benzinemotor, maar ‘Ford vs Ferrari’ is wel een beleving om te bekijken. Het is bovendien een verhaal dat meer draait rond de grote persoonlijkheden uit de industrie van die tijd, zoals de zoon van Ford, Shelby en Iococca.
Een dramatisch hoogtepunt komt halverwege de film, als racepiloot Miles ’s nachts een nieuw prototype test op een klein, bochtig testcircuit en de remmen falen. Tussendoor voert Shelby een moeilijk gesprek over het nakende ontslag van Miles op vraag van het management. Dan volgt er een klap en een immense ontploffing. We noteren dat de geluidseffecten van het vele bochtenwerk door de T 778 heel goed vertaald worden naar de ruimte, met dank aan de Dirac-afstelling.
Er is ook overduidelijk voldoende vermogen aanwezig, zodat de plotse dynamische pieken in de hilarische scène die volgt moeiteloos genomen worden. Shelby overtuigd de buikige Ford om even mee het circuit op te gaan. Wie niet met een grijns kan kijken naar een deftige Mr. Ford die in tranen uitbarst na een testritje in de raket vermomd als raceauto, die bezit geen hart.
Over raketten gesproken, hoe presteert de T 778 in de Gravity-test? Dat we fans zijn van het werk van Alfonso Cuarón, is geen geheim. Net zoals voor Roma won het team van de Mexicaanse regisseur voor Gravity een Oscar of twee voor sounddesign. Wat best bijzonder is, want in deze film bestaat de soundtrack grotendeels uit spaarzame dialoog, dreigende tonen en stilte. Als het gaat om SFX is de boeiendste scène in Gravity (Diamond Luxe Edition, Dolby Atmos) wanneer het ruimteveer door de brokstukken wordt geraakt, ondanks de verwoede pogingen van astronauten George Clooney en Sandra Bullock om tijdig terug naar de aarde te vertrekken. Qua positionering laat de T 778 geen steken vallen, de achterste kanalen vallen wel wat uit de toon op het moment dat de camera uit de helm van Bullock kijkt en haar stem achteraan de kamer klinkt. Het probleem is wellicht dat we in Dirac voor die rears iets te sterk hebben ingegrepen. Meteen een illustratie van een belangrijk punt bij receivers met Dirac, zoals deze NAD en ook de toestellen van Arcam: je moet je tijd nemen om Dirac correct te meten en goede filters te ontwerpen. Dat vraagt tijd of wat kennis, maar misschien is het gewoon de moeite om een dealer of expert te vragen om het voor jou te doen.
Conclusie
Als dit is waar AV-receivers naartoe gaan, dan is ziet de toekomst er heel rooskleurig uit. De T 778 heeft vooral pluspunten en slechts enkele kleinere minpuntjes. De eenvoudige maar volledige bediening, BluOS-integratie en de vele andere streamingopties, Dirac en de behoorlijk krachtige HybridDigital-versterking maken deze NAD de te kloppen AV-receiver in 2020. En, dankzij de mogelijkheid om upgrades door te voeren via de MDC-slots, misschien ook wel in de komende jaren. Nu al topprestaties en in de toekomst ook, dat verdient vijf sterren.
Reacties (25)