Autoscènes in films: Veiligheid voor alles

Een klassieke autoscène is de achtervolging in The French Connection. Een spannende opname waarbij regisseur Friedkin absoluut niet aan veiligheid dacht. Hij moest en zou die shots maken.

De ingehuurde stuntrijder Bill Hickman reed met een roekeloze snelheid van 150 km per uur door de stad, met Friedkin naast hem, die zelf de camera bediende, die aan de voorkant van de auto was gemonteerd. Friedkin filmde zelf, omdat hij single was en de andere cameramannen gezinnen hadden, zo gevaarlijk was het. Er was niets voorbereid; de enige indicatie dat men dit stel gekken uit de weg moest gaan, was een bovenop de auto gemonteerde politiesirene. Gelukkig ging alles goed.

Autoscènes zijn duur, zeker als je een auto op een vrachtwagen gaat vervoeren. Als aanhangwagen achter een auto kan natuurlijk ook.

Trailers

De laatste jaren wordt er wel anders gewerkt. Veiligheid staat op de eerste plaats. Daardoor hoeven de acteurs in principe alleen te acteren, want de auto waarin zij zich bevinden, is op een slimme en veilige manier voorbereid op de opnamen. De oplossingen zijn in principe heel simpel. De auto wordt in zijn geheel op een trailer gezet, de acteurs erin en draaien maar. Helaas is dit in de praktijk niet zo eenvoudig. Op de eerste plaats is het een dure oplossing. Ten tweede is een grote vrachtauto met een auto erop niet erg manoeuvreerbaar. Het grote voordeel is dat je veel extra ruimte hebt voor meer camera’s, lichtschermen en noem maar op. Maar… de traagheid van een vrachtwagen beperkt je als filmer heel erg in de mogelijkheden en ondermijnt de geloofwaardigheid van de scène.

De regisseur nam heel veel risico’s door deze scène zonder veiligheidsmaatregelen te filmen. De opname is inmiddels wel een klassieker.

Een alternatief is een aanhangwagenconstructie: het voertuig wordt door een wagen getrokken als ware het een aanhangwagen. Ook deze oplossing is veilig en het is eveneens een situatie waarin de acteur niet zelf hoeft te rijden. Het nadeel hiervan is dat er minder ruimte is voor verlichting, extra camera’s en andere apparatuur.

Stuntrijder

Soms is de scène in de auto zo complex dat de complete stuurinstallatie bijvoorbeeld op of voor de auto wordt geplaatst. Een stuntrijder zorgt voor de besturing en de camera’s die binnenin of aan de zijkant van de auto zijn gemonteerd, nemen alles op. In bekende James Bond-films gebruikt men deze techniek en niet alleen meer in ie films. Met een sturende stuntrijder op het dak lijkt het alsof de hoofdpersoon zelf rijdt. Voor de film Children of Men werd een complete trailer verbouwd rondom een auto-interieur. Een technisch hoogstandje dat leidde tot een spannende minuten durende scène: de acteurs in de auto konden optimaal presteren.

In de studio kun je met een blue screen (achtergrondprojectie), met meerdere camera’s en een goede controle van het licht hele goede opnamen maken.

Plaats van de camera

De vier klassieke cameraposities voor het filmen van een scène in een auto zijn door de voorruit, vanaf de passagiersstoel voor, vanaf de achterbank en via de achteruitkijkspiegel. Hoe dan ook, het plaatsen van een camera kan lastig zijn bij het filmen van een scène in een rijdende auto. Je kunt bijvoorbeeld de beide personen die voorin zitten via een aan de portier gemonteerde camera filmen. Met de huidige technieken krijg je ondanks de hobbelige wegen toch altijd wel een stabiel beeld.

Soms wordt de camera buiten de auto geplaatst, bijvoorbeeld op een rails. Dat is natuurlijk alleen mogelijk als je maar een klein stukje wilt filmen, gelet op de mogelijkheden van de lengte van de rails.

Grappig effect

De laatste jaren zijn er redelijk wat programma’s waarin camera’s in een auto worden gebruikt, waarbij de camera zeer ‘vast’ zit. Het grappige effect is dat de auto ten opzichte van de camera niet beweegt, maar de passagiers wel min of meer samen heen en weer schudden en met hun hoofden gelijktijdig van links naar rechts gaan. Het gebeurt in ‘De gevaarlijkste wegen’, bij Kees van der Spek en bijvoorbeeld soms bij de nieuwkomers in B&B Vol liefde. Let er maar eens op.

De filmreeks Fast and Furious staat voor spanning en sensatie. Kosten noch moeite worden gespaard.

Kritisch publiek

Het publiek wil meer dan een shot vanaf de zijkant of voorkant. Het wil verrast worden, het wil spektakel. De autoscène in Children of Men noemde ik al; zeer spectaculair, waarbij allerlei camera’s in en naast de omgebouwde autocabine werden bevestigd. Helemaal spectaculair is de filmreeks Fast and Furious. In een van deze films worden auto’s uit een vliegtuig gedropt en landen via een parachute op de grond. Daarbij gaar het niet eens meer om dialogen in de auto’s. De bedoeling is dat de kijker op het puntje van zijn stoel zit. Voor de makers zijn deze producties uitdagend en zij hebben veel creativiteit nodig om een en ander goed op te nemen.

Links: Zoek op internet naar ‘making of car scenes’ en verbaas je. (Hier Matt Damon in Ford vs Ferrari.)
Rechts: Ooit gedacht dat James Bond zelf reed? (Bron: Louwman Museum.)

Het uiteindelijke resultaat van deze films in deze reeks werd en wordt vooral mogelijk door de uitgebreide software(na)bewerking en vele blue screen-technieken. Deze technieken zijn een mooie knipoog naar de allereerste autoscènes van voor de jaren 50: stilstaande auto’s met een eenvoudige achtergrondprojectie. De blue screen avant la lettre.

Geen budget

Wie geen budget heeft voor een rijdende autoscène kan voor een eenvoudige dialoog voor een dergelijke ‘achtergrondprojectie’ voor een blue screen kiezen. Er is veel software die goed met een blue (of green) screen kan omgaan en het heeft als voordeel dat de acteur niet hoeft te rijden.

Als dan toch de acteur zelf rijdt, gebruik dan een eenvoudige opbouw aan de zijkant.

Wil je het allemaal toch wat spannender en realistischer, gebruik dan een cameraopbouw die je op de auto monteert. Dan kan de acteur wel rijden, hoewel dat ten koste kan gaan van zijn acteertalent.

Wie hierin wat creatief is, kan veel bereiken en het is niet nodig dat je een dure trailer hoeft in te richten.

Geluid

Nog altijd is het geluid een van de belangrijkste onderdelen van een film. Hoe vaak worden opnamen niet verstoord door het verkeer, een vliegtuig en noem maar op: stop de opname maar. Het geluid van een autoscène opnemen is extra lastig, omdat de auto zelf voor geluid zorgt en daarmee een bron van geluidsvervuiling is. Een auto achterop een truck of trailer is dan zelf misschien stil, maar ook dan zijn er veel onwelkome bijgeluiden als de dialoog bijvoorbeeld met een open raam moet worden opgenomen (filmen met een camera vanaf de zijkant kan vaak alleen maar met een open raam). De microfoons zelf moeten goed verborgen worden, bijvoorbeeld achter de achteruitkijkspiegel of zonneklep. Of plaats de microfoon langs de stuurkolom. Een microfoon opspelden heeft als risico dat allerlei (stuur) bewegingen weer tot geluidsvervuiling leiden.

In onder andere het programma ‘De gevaarlijkste wegen’ zie je het grappige effect van schuddende hoofden, waarbij de auto zelf onbeweeglijk is. Het effect van een strak vastgezette camera. (Hier Evi Hanssen en Nellie Benner, in artikel op Linda.nl.)

Licht

Het voordeel van een blue screen opname, is dat je het licht heel goed kunt controleren. Immers, de auto staat nagenoeg stil en het licht kun je sturen zoals je wilt. Het licht in de auto, maar ook lichteffecten. Licht dat over de auto heen gaat om lantaarnpalen te suggereren. Of rood licht dat op de acteur schijnt om remlichten van voorgangers te suggereren. Vergeet niet dat licht het camerabeeld, de sfeer en dus de spanning in de film sterk beïnvloedt. Zet een acteur niet zomaar in het volle licht, maar gebruik bijvoorbeeld licht via de achteruitkijkspiegel.

Licht is erg belangrijk. Gebruik het licht slim om nog meer spanning op te roepen.

Internet

Ben je nieuwsgierig naar hoe autoscènes worden gefilmd, zoek dan op internet naar ‘making of car scenes’ of sluit je in Facebook aan bij groepen als ‘Behind the Scenes Films’. Er zijn talloze filmpjes en foto’s. Je zult je verbazen over de technieken, de creativiteit en de geweldige trucs.

Heel veel kijkplezier!