Review: Veddan Atom luidsprekers – Een nieuwe kijk op luidsprekers

Het ontstaan van een legende

‘Nou Werner, het is dat je in het tekstdeel hierboven al wat meer over Veddan als onderneming hebt verteld, want het eindproduct is toch echt iets wat uit een intensieve samenwerking met de collega’s in vijf jaar tijd is ontstaan. Toch vind ik het natuurlijk ook enorm leuk om te vertellen hoe ik steeds sterker gebiologeerd en gemotiveerd raakte om bijna met elkaar conflicterende technische en akoestische werelden te verenigen. Voor de jonge André moeten we helemaal teruggaan naar de jaren zestig. In die periode zat ik op de volksmuziekschool zoals dat toen zo mooi heette en kreeg ik orgelles. Vooral zo’n Hammond B3 vond ik geweldig, hoewel ik er helaas zelf nooit één heb bezeten. De keuze voor orgel had trouwens ook met praktische oogpunten te maken. Zo’n elektronisch instrument heeft namelijk behalve een zwelpedaal, ook een ‘master’ volumeknop en voor de stille momenten kun je ook nog van een hoofdtelefoon gebruik maken. Een andere prettige herinnering betreft de Dual platenwisselaar van mijn moeder die was voorzien van buizen. Ik kan mij nog herinneren dat het altijd zo heerlijk gemakkelijk en ontspannen speelde. De muziek stroomde gewoon uit de luidsprekers en de uren en plaatjes vlogen voorbij.’

Openbaring

‘Midden jaren zeventig ontstond een volgende mijlpaal door de introductie van de K340 hoofdtelefoon van AKG. Deze kleine gigant maakte diepe indruk op mij wat te maken had doordat hij voor de allereerste keer verschillende ogenschijnlijk tegenstrijdige aspecten wist te verenigen. Elektrostatische elementen voor de snelheid, verfijning en lucht en dynamische drivers voor de kleur, kracht en dynamische contrasten. Het mooie was dat AKG er ook daadwerkelijk in was geslaagd deze eigenschappen in de praktijk te verenigen en daardoor een hele fraaie mix met een bijna magische weergave ontstond. Op het gebied van luidsprekers zie ik zo terugkijkend min of meer hetzelfde patroon. Want ook daar heb ik eerst met Tannoy Super Red 12” monitor speakers gespeeld. Deze in studio’s veel geziene gasten, met hun 12” ‘Dual Concentric unit, blonken uit door hun realistische dynamische gedragingen en boden met hun super goed getimde weergave, veel inzicht in zowel de opname als het spelplezier van de muzikanten. Jaren daarna heb ik met veel plezier naar Magnepan MG 2.7 panelen geluisterd. Dit waren best grote jongens die de typerende snelheid, transparantie, luchtigheid en schaalgrootte van het lijnbronprincipe boden. Hierdoor kwam muziek meer op ware grootte over en werd je door de fraaie ruimtelijkheid en traagheidsloze accuratesse echt de muziek ingetrokken. Het laatste voorbeeld zou je misschien niet achter mij zoeken, maar ook ‘vreemde’ en afwijkende luidsprekerconcepten zoals bijvoorbeeld de alom bekende Bose 901 uit de jaren tachtig en negentig vond ik razend interessant. Niet alleen vanwege de spontaniteit in de presentatie, maar door de wijze hoe deze luidsprekers het indirecte geluid met het directe wisten te verenigen.’

Veddan

‘Door mijn HTS achtergrond met als specialisatie luidsprekertechniek, ben ik mij altijd zeer bewust geweest van het enorm aantal mogelijkheden en variabelen waarmee je een luidsprekersysteem kunt ontwikkelen. Toch was er helaas ook het trieste besef dat wat ik voor ogen had niet met de bestaande principes zou kunnen worden gerealiseerd. Maar gaandeweg door veel na te denken, berekenen en uitproberen, lukte het mij om met een steeds beter functionerend prototype, steeds meer de goede richting op te komen. Vervolgens kwam ik in contact met Alfred Uytdewilligen die eigenaar van IF Adamas was en nog steeds is. Als ‘ideeënfabriek’ op het gebied van softwareontwikkeling, werktuigbouwkunde, elektronisch ontwerpen en 3D printers, zag hij al snel de potentie van mijn concept en van het één kwam uiteindelijk het ander. Alfred durfde als muziekliefhebber zijn nek uit te steken en inmiddels is Veddan een dochteronderneming binnen IF Adamas. Binnen Veddan werken we met een behoorlijk groot team aan zowel de ontwikkeling van nieuwe modellen als de productie van de twee bestaande modellen. De grote en bijna manshoge Origin en de nieuwe recent uitgebrachte aanzienlijk compactere Atom.‘

Het idee

‘Wanneer ik namens ons complete team spreek zijn we als audioliefhebbers veel prachtige systemen tegengekomen. Elk systeem had zo zijn voordelen, maar helaas ook steeds een pakket aan nadelen. Dit motiveerde ons om mijn basisconcept verder uit te werken en gezamenlijk een systeem te ontwerpen waarin deze voordelen zonder nadelen konden worden gecombineerd. Volgens ons bestaat de perfecte luidspreker uit de volgende vijf hoofdpunten en om deze wat meer te verduidelijken vertel ik even kort in Jip en Janneke taal wat ze inhouden:

• Fase correct

Stel je voor dat je voor een live orkest staat. De drummer van het orkest staat vijf meter achter de violist en ze spelen tegelijkertijd hetzelfde nummer. Doordat het geluid van de drummer een grotere afstand moet afleggen dan de violist hoor je een klein verschil qua looptijd. Om het geluid uit een luidspreker natuurgetrouw te laten overkomen, is het zeer wenselijk dat alle frequenties tegelijkertijd bij je oren aankomen zoals bedoeld in de opname. Dit fenomeen noemen we ‘fase-correctheid’.

• Dynamisch bereik

Zoals de meeste lezers van Music Emotion vast wel weten is dynamiek het vermogen van een luidspreker om elke volumeverandering nauwkeurig weer te geven. Met dynamisch bereik bedoelen we alles van ruisvloer (het geluidsniveau dat aanwezig is zonder audiosignaal) tot het punt waar vervorming begint. Als je thuis naar muziek luistert, wil je de zachtste geluiden kunnen onderscheiden. Ook tijdens luide passages net als in de concertzaal.

–           Frequentiebereik

Geluid is niets meer dan trillingen in de lucht. Door het aantal trillingen per seconde te meten, weet je wat de frequentie van geluid is. Dit wordt uitgedrukt in Herz (Hz).

Over het algemeen is een vlakke frequentierespons gewenst bij het ongekleurd weergeven van muziek. Dit betekent dat alle frequenties met hetzelfde volume worden weergegeven. In de praktijk zou dit betekenen dat een audiosignaal op dezelfde manier wordt weergegeven als hoe het de luidspreker binnenkomt.

–           Zo laag mogelijke vervorming

Idealiter speelt je luidsprekersysteem een muziekstuk af op precies dezelfde wijze als het is opgenomen. In dit geval is er geen sprake van vervorming. Maar een weergegeven muziekstuk kan om allerlei redenen ook vervormd raken. Dit kan door het ingrijpen van passieve wisselfilters, resonantie in de speaker of het ontwerp van/componenten in de versterker of driver. Hoe minder vervorming, hoe ‘natuurlijker’ de muziek zal klinken.

–           Snelheid

We kennen allemaal het effect van de aanslag op een triangel. Deze trilt en veroorzaakt onmiddellijk geluid. Dit geluid zal langzaam wegsterven, tenzij je de trillingen bijvoorbeeld met je hand stopt. De snelheid van een luidspreker is te vergelijken met de werking van een triangel. Zodra het een audiosignaal ontvangt, oefent het een bepaalde druk uit op het membraan. U wilt dat dit signaal zonder vertraging te horen is en onmiddellijk stopt wanneer het signaal weg is. Dus niet langzaam uit doven als de triangel doet.

‘Ultra Fast Membrane’- modules

De Veddan luidsprekers en dus ook de hier besproken Atom, bestaan in basis uit twee delen. Eén deel (het onderste) dient voor het laag (tot 150 Hz) en het andere deel voor het midden en hoog. Die voor het midden en hoog is het meest afwijkend en is gebaseerd op het magnetostatische principe. ‘Aha’, hoor ik u nu denken, ‘dus toch weer het bekende pakket aan voordelen én nadelen’? Nee, dus niet, want in de cilindervormige Atom is namelijk een heel specifiek soort carrousel geplaatst. Deze carrousel bestaat uit drie modules die ieder op een spie of taartpunt lijken. Ieder van deze ‘taartpunten’ of beter gezegd Ultra Fast Membrane module, is voorzien van twee strak gespannen membranen die worden aangedreven door een langwerpige magneetstrip. Het bijzondere en het geheim van dit ontwerp is de zeer specifiek gedefinieerde hoek waarin de membranen zijn geplaatst. Door nauwkeurige berekening en push-pull werking is het Veddan team er namelijk in geslaagd om uitdovingsverschijnselen en ongewenste resonanties in de kiem te smoren. Daarbij zorgen de drie in een zeer solide metalen frame gemonteerde modules tenslotte, voor een 270 graden afstraalgedrag. 360 graden was ook mogelijk geweest, maar er is bewust voor een iets beperkter gedrag gekozen om plaatsing voor de achterwand te vereenvoudigen. Vermeldenswaard is verder nog dat alle kunststofonderdelen van het frame in eigen huis met behulp van 3D-printtechniek worden gefabriceerd.

UFM technologie

In het onderste luchtdichte cilindervormige deel van de Atom, bevinden zich twee 7” woofers uit de topserie van de zeer bekende Noorse speakerfabrikant Seas. Deze worden in een zogenaamde push-pull configuratie toegepast waardoor de reactieve krachten worden geëlimineerd en het ontwerp nagenoeg trillingvrij is. Net als grote broer Origin is ook de Atom een volledig actief ontwerp. In dit geval gaat het om een heel slank, bijna staafvormig versterkerdeel wat met de nieuwste generatie klasse D versterkingstechniek is uitgerust. In totaal gaat het daarbij om 1.050 Watt gezamenlijk vermogen voor zowel het hoog/midden als laag, onderverdeelt in twee gescheiden versterkermodules. Wat valt er verder nog over deze in zowel mat zwart als mat wit en custom kleuren verkrijgbare bijzondere weergevers te vertellen? In ieder geval dat de overgangsfrequentie bij 150 Hz ligt, het opgegeven frequentiebereik van 28 Hz tot 24.000 Hz loopt, het gewicht rond de 30 kg ligt en dat de afmetingen van alleen de Atom 69 cm hoog, 25,5 breed en door de ronde vorm ook 25,5 diep bedragen. De hoogte samen met de standaard is trouwens 128,5 cm. Last but not least is dat de Atom zowel bedraad (gebalanceerde XLR verbinding / ongebalanceerd met speciale kabel of plug) als draadloos ( WiSA 24-bit; 96 kHz) aangestuurd kan worden.

Installeren

Voor de plaatsing in mijn eigen luisterruimte komt André speciaal voor mij naar mijn woonplaats. Althans dat was mijn indruk. Maar niets blijkt minder waar want iedereen die een Origin of Atom aanschaft krijgt namelijk deze VIP behandeling. Volgens André pure noodzaak om het maximale uit iedere set-up te halen, want iedere klant bezit nu eenmaal een andere akoestische omgeving en heeft zo zijn of haar eigen wensen waar de weergevers het liefst zouden moeten staan. Nadat ik beide Atoms op de voor mij meest geschikte plaats heb neergezet, haalt André een statief met meetmicrofoon en een laptop uit zijn tas tevoorschijn. De microfoon wordt op oorhoogte net boven mijn luisterstoel geplaatst en de metingen vinden plaats door breedbandige roze ruis. Hoewel het ook automatisch kan, gebruikt André zijn eigen kennis en kunde om een zo egaal mogelijk eindresultaat te realiseren.

Voorbereiding

Voor de test maak ik vanwege de noodzakelijk volledig actieve aansturing dit keer gebruik van een Mola Mola Makua voorversterker. Deze kan namelijk behalve ongebalanceerde (RCA) signalen ook volledig gebalanceerd (XLR) aanbod verwerken én uitsturen. Een noodzaak bij zowel de Origin als Atom. Het aan mij door importeur Terrason verstrekte exemplaar heeft zelfs de DAC module ingebouwd, zodat ik zelfs mijn eigen losse Tambaqui DAC niet hoef te gebruiken. Heerlijk minimalistisch met ultrakorte signaalwegen dus. Als stroomkabel heb ik mijn toevlucht gezocht bij de uitstekende AudioQuest Monsoon. Deze instapkabel uit de Wind serie biedt een uitmuntende prijs/kwaliteitsverhouding en een pakket aan zeer uitgewogen eigenschappen. Daarbij is hij ook nog net flexibel genoeg om voldoende hanteerbaar te zijn. Als laatste dient mijn referentie Grimm MU1 als muziek server en meer bronnen of versterkers heb ik dit keer niet gebruikt. André waarschuwt mij al vooraf dat luisteren naar een Veddan luidspreker in het begin even wennen zal zijn. Logisch ook wanneer je van een passief luidspreker systeem naar een compleet ingeregeld actieve rondomstralende opstelling gaat.

Luisteren

En daar zit je dan in je luisterstoel. Beide Master Contemporary C luidsprekers hebben het veld moeten ruimen voor de in dit geval twee zwarte ronde Veddans, de Zanden 6000 buizenversterker kijkt werkeloos toe en het enige wat ik nodig heb is mijn tablet en de afstandsbediening van de Mola Makua voortrap. Met laatstgenoemde zeer natuurlijk en neutraal klinkende voorversterker ben ik al jaren ruimschoots bekend, dus is het enige wat ik nu hoor het paar Atoms in de akoestiek van mijn eigen ruimte. Wat direct vanaf de eerste seconde opvalt is het enorme afstraalgedrag. Nu stralen ook de door mij als referentie gebruikte Masters heel ruim af, maar een weergever die echt rondom afstraalt is toch wel heel wat anders. Het is gewoon heel erg vreemd als je extreem ver buiten de as zit, en je nog steeds dezelfde helderheid, transparantie en muzikale communicatie hoort alsof je pal vóór de luidsprekers bevindt. Oké op het moment dat ik opsta is er wel flinke hoogafval te bespeuren (verticaal is er namelijk wel sprake van bundeling). Maar zodra ik weer ga zitten is alles weer optimaal. Wat ook opvalt is dat het midden en hoog zoals verwacht enorm snel zijn en het voor magnetostaten typerende gewichtloze karakter bezitten. Verder zijn verfijning, lucht en transparantie buitengewoon goed. Uiteraard ben ik bijzonder benieuwd hoe André en zijn team de aansluiting naar het dynamische laag hebben gerealiseerd. Want het is dit aspect waaraan je heel vaak hoort dat het een hybride ontwerp is. Het goede nieuws is dat de overgang op knappe wijze is gerealiseerd en het in eerste instantie niet opvalt wanneer de twee woofers het overnemen. Maar na wat langer luisteren ervaar ik het karakter van de naar onderen en boven gerichte woofers, toch wel als aanzienlijk anders. Het is duidelijk verschillend dan de wijze waarop direct stralende weergevers de luchtmoleculen vóór de luisteraar in trilling brengen. Het is niet echt beter of slechter en ik zou het eerder als meer ontspannen en relaxt willen omschrijven. Wel relaxt met dezelfde ietwat diffuse inslag wat alle rondomstralende systemen zo typeert. Maar er is zeker ook wel sprake van een prettige mate aan focus. Het is aan u of u dit als een pluspunt of als een wat minder sterk punt ervaart.

Q-sound

Ook Q-sound opnames of andere muzikale werken waar sterk met de fase is gespeeld tonen compleet anders via deze Veddan luidsprekers dan bij direct stralende systemen. Het lijkt dan net of de gemanipuleerde fase als het ware wat conflicteert met de rondomstralende gedragingen. Anderzijds zijn fasereine producties zoals 2-microfoon opnames of kunsthoofd producties juist weer een feest. Met name omdat alles dan op zijn plek valt en er een enorm bevredigende luisterervaring met grote ongedwongen natuurlijkheid ontstaat. Hoewel de Atom weergevers zeker voldoende luid kunnen, vind ik dat ze daarin niet uitblinken. Vooral degenen die kicken op de direct pulserende geluidsdruk van direct stralende systemen, zullen hier echt moeten wennen. Daarbij is de gehoormatige perceptie van een klasse D aangestuurde magnetostaat array natuurlijk ook wezenlijk anders dan conventionele tweeters aangestuurd met bijvoorbeeld transistor klasse A versterkers of buizen.

Voor wie?

Ik denk dan ook dat de doelgroep voor deze fraaie sculpturen mogelijk wat anders ligt dan voor de diehard audiofiel. Laatstgenoemde groep vind het namelijk doorgaans heerlijk om zeer geconcentreerd voor het audiosysteem plaats te nemen en de muziek zowel fysiek als meer direct te ervaren. Het Veddan Atom luidsprekersysteem roept bij mij dan toch een ander gevoel op. Hoewel de Atom door zijn uitgebreide inregelmogelijkheden naadloos in zowat iedere mogelijke ruimte akoestisch (en visueel) kan worden geïntegreerd, zie ik dit systeem ook excelleren in bijvoorbeeld een langwerpig gevormde loft. De luidsprekers staan dan links en rechts ongeveer in het midden van de kamer geplaatst, waardoor de hele ruimte aan beide kanten prachtig egaal met mooie muziek kan worden gevuld. Want hoewel zeker anders van karakter dan conventionele weergevers, zijn de weergave en egaliteit wel van een prachtig hoog niveau. Genieten op een wijze zoals u ook kunt ervaren bij bijvoorbeeld klassieke concerten in de concertzaal en dat is ook een aspect waar vele muziekliefhebbers al jaren naar op zoek zijn.

Conclusie

Van alle luidsprekers die ooit bij mij hebben gelogeerd, is deze Veddan Atom misschien wel de meest bijzondere en meest afwijkende. Nu kan dit laatste snel als negatief worden opgevat, maar ik haast mij te zeggen dat dit absoluut niet mijn bedoeling is. Want hoewel de klankmatige indruk zeker heel anders is dan velen onder ons gewend zijn, is het systeem op zijn eigen wijze wel degelijk heel erg appetijtelijk. Want was is er mis met een sterke mate aan eigenheid en een onderscheidende weergave? Helemaal niets wat mij betreft. Dus bent u toe aan echt wat anders, durft u de gebaande paden te verlaten, houdt u van minimalisme bij maximale systeemintegratie en smacht u naar een meer ontspannen en minder dwingende muziekweergave? Dan zouden deze gloednieuwe puur Nederlandse high-tech weergevers mogelijk uw muzikale droomticket kunnen zijn. Daarbij is de bouwkwaliteit zeer goed, is er een grote variëteit aan (maatwerk) afwerkingsvarianten beschikbaar en kan ook de originaliteitsprijs in de prijzenkast worden bijgezet. Of het de doorgewinterde traditionele audiofiel helemaal zal kunnen overtuigen weet ik niet, maar om hier voor uzelf achter te komen rest u maar één ding. Neem contact op met Veddan en ervaar deze relatief kleine grootheden van morgen bij een dealer of natuurlijk het eigen Veddan Experience Center in Doetinchem. De toekomst is nu.

Prijs:

Veddan Atom (exclusief stands) € 19.990,- per paar
Veddan, e-mail: info@veddan.com, www.veddan.com