Review: Diptyque dp77 luidsprekers – Franse panelen in Hollandse sferen

Luisteren

Er zijn maar weinig paneelluidsprekers in Nederland te koop, daarvan zijn de elektro-staten het meest prominent vertegenwoordigd, de magnetostaten zijn als merk nooit verder gekomen dan een Magnepan voor zover ik mij herinner. Jammer want een paneel heeft duidelijk zijn voordelen. Het Franse merk Diptyque heeft dat onderkend en levert sinds een paar jaar een magnetostaat voor in de huiskamer. Het membraan wordt daarin gecombineerd met een bandtweeter voor de hoge tonen. Visueel heeft een paneel het nadeel dat het groot is, veel groter dan een luidspreker met een conus, tegelijk veel ondieper. Een paneel moet een stuk van de achterwand staan en menigeen ervaart een paneel helaas als een sta-in-de-weg. Voor een paneelluidspreker moet je beschikken over een tolerante huisgenoot, een kamer en suite of een eigen luisterruimte zo is de algemene mening. Niet helemaal waar want bij mij paste de dp77 naadloos in het interieur en liet mij genieten van muziek.

Diptyque bestaat sinds 2001, het jaar waarin Gilles Douziech en Eric Poix samen een luidspreker ontwikkelden voor gebruik bij een kunsttentoonstelling. Douziech is de gestudeerde elektronicus en akoestiekman met een historie in het samenstellen van filters en diepgravend akoestisch onderzoek aan de universiteit van Toulouse, daarbij sinds zijn jeugd een liefhebber van muziek en hoogwaardige audio. Poix is de man om ideeën om te zetten in bruikbare panelen, mechanisch sterk en perfect afgewerkt. Vanuit de eerste panelen zijn zij samen verder gaan werken aan high-end luidsprekers waarvan er inmiddels een drietal beschikbaar zijn. Het modelnummer verwijst naar de hoogte van het paneel, dp77, dp140 en dp160. De laatste is de grootste en kan voorzien worden van actief laag, de dp77 is het kleinste model en dat staat voor mij. De dp77 is een magnetostaat, een paneel waarin een folie is gespannen. Op de folie zijn stroom geleidende banen aangebracht en het is opgehangen tussen magneten. Bij de Diptyque zijn dat bipolaire magneten voor een meer gecontroleerde en diepere basweergave. Door een wisselspanning aan te sluiten op de geleiders op de folie zal het paneel gaan bewegen en geluid voortbrengen. Een hoge voorspanning zoals bij een elektrostaat is niet nodig omdat de geleider op de folie geplakt zit. Het frame waarin de folie is gespannen moet sterk zijn, mag niet buigen, maar ook niet te dik worden waardoor het invloed gaat krijgen op de akoestische eigenschappen. Naast het membraan is bij de dp77 een ribbon tweeter geïntegreerd in de behuizing, zodat die optisch niet opvalt anders dan zichtbaar te zijn door de geperforeerde platen voor en achter de folie. De wisselfrequentie tussen paneel en tweeter zit op 1600 Hz met een helling van 6 dB/octaaf. De afmeting van het paneel bepaalt de laagste frequentie en dat is voor de dp77 50 Hz, oplopend tot 18 kHz. De dp77 meet 770 x 470 x 20 mm, de staanders waar het paneel in hangt maken hem 860 mm hoog. De nominale impedantie van de dp77 is 6 Ohm en hij heeft een rendement van 84 dB (al denk ik dat het rendement te optimistisch is gesteld). Belastbaarheid is 150 Watt en een versterker van meer dan 60 Watt is aanbevolen, waar ik mij zeker bij aansluit. Het paneel geeft naar zowel de voor- als de achterzijde geluid af, moet dus van de achterwand weggehouden worden, 50 tot 75 cm is in de praktijk voldoende. Door de akoestische kortsluiting aan de zijkanten ontstaan er daar geen nare reflecties van dichtbije muren of objecten, wat een groot voordeel van elke dipool is. De aansluiting is alleen geschikt voor banaanstekkers, liefst haaks omdat ze dicht bij de grond zitten en stugge, slecht te buigen kabel de bocht niet zal kunnen maken. Alle Diptyque luidsprekers worden volledig met de hand samengesteld. De CNC gefreesde houten delen, de gelaste metalen frames, de membranen en de filters maakt Diptyque zelf in Montauban, alleen het spuitwerk wordt lokaal uitbesteed. Tenslotte de prijs, een set dp77 luidsprekers komt op Ä 2.900,- per paar. Voordat ik het vergeet, tegen een geringe meerprijs kunt u elke afbeelding laten overzetten op een doek dat over het frontpaneel kan worden gespannen of de metalen roosters in tachtig verschillende RAL kleuren laten spuiten.

Frans vernuft

Instrumentale jazz is te vinden op het album ‘What a wonderful world’ van het Tsuyoshi Yamamoto Trio uit 2013. Yamamoto heeft vanaf het eerste begin muziek opgenomen met de microfoons ongeveer op de snaren, waardoor een harde sound ontstaat met veel dynamiek, althans dat was de bedoeling, volgens Roon is de dynamiekfactor op deze cd slechts 4. Desalniettemin weet de Diptyque dp77 er nog heel wat van te maken. De snelheid is een heerlijke factor, de ongekleurde weergave idem, wat de dipool laat horen is hoe vlak de opname is. Dat mag je de luidspreker niet verwijten, eerder omgekeerd, dat hij het laat horen is een pluspunt. Geen eenheidsworst, slechte opnames worden afgestraft. Pak maar eens Midnight sugar van het gelijknamige album van het trio en dan beleef je de dynamiek. Een geplukte bas stelt zich nederig op, slagwerk is wederom uiterst subtiel in de ruimte, piano krijgt de credit. In 1974 wisten ze wel hoe ze moesten opnemen. Pas veel later zijn de tapes omgezet naar cd. Hoor wat een piano kan doen als je de microfoon op de hoge snaren hangt, het spettert van het paneel. De neiging de muziek harder en harder te zetten is nauwelijks te onderdrukken, de rust van een paneelluidspreker kan soms tegen zichzelf werken, een hoornsysteem zou dit werk haast verheffen tot een live ervaring, de Diptyque is meer van het beheersen en op beleefde wijze aanbieden. Ik moet onwillekeurig steeds denken aan de Quad ESL elektrostaten in de oervorm (ESL 57), het uiterlijk van de Diptyque lijkt er wel wat op en de weergave gek genoeg ook. Zelfs als is de Quad een elektrostaat, het afstraalgedrag komt overeen, de beheerste maar aanwezige bastonen, het sprankelende en nooit scherpe hoog, knap staaltje Frans vernuft in de dp77.

Opstelling

Eén van de meest recente ontdekkingen en al snel verheven tot referentie is ‘Liberty’ van Anette Askvik. Gezeten op de plek waarachter de denkbeeldige lijnen van de panelen kruisen staat Anette recht voor mij, zonder een centimeter te verschuiven naar links of rechts. Met een afbeelding die overeenkomt met de afmeting van een menselijke mond. Zachtjes en beheerst zingend, met erachter een tweede stem. De tweede stem maakt zich netjes los van de eerste, geen gemakkelijke opgave waar menige luidspreker het laat afweten. De lage tonen aan het begin van de track laten de vloer niet schudden, ze zijn er wel degelijk. De saxofoon duikt op en weet zich netjes te manifesteren. Niet met een grootsheid waar je ‘U’ tegen zegt, mijn oren zijn daarvoor te verwend met grote systemen de laatste tijd en een grotere Diptyque zou dat moeten kunnen invullen. Prettig luistert het wel met de dp77 en negatieve kanttekeningen weet ik eigenlijk niet te noteren.

Misschien het juiste moment om aan te geven waarmee ik speel. Muziek staat opgeslagen op een Melco N10 Digital Music Library, via de Player poort verbonden over Ethernet met een Metrum Acoustics Ambre Roon Endpoint. De Ambre heeft een I2S uitgang naar een Metrum Pavane DAC. Yter XLR interlinks voeren naar een Audia Flight Strumento No.1 lijnversterker en een Pass Labs X250.5 eindtrap. Crystal Cable luidsprekerkabels en netsnoeren zijn gebruikt. Aan de stroomvoorziening is veel aandacht gegeven met een PS Audio P5 en een Atlas verdeelblok. Idem aan het ethernet door op lange afstanden AudioQuest Carbon neer te leggen en tussen switches en apparatuur steeds AudioQuest Vodka te gebruiken, Vodka ook voor de I2S verbinding. De dp77 staat gemeten vanuit het hart 80cm van de achterwand, gewoon op de eigen stands zonder spikes op de houten vloer. Spikes zijn niet nodig, immers het paneel hangt aan twee bouten in de staanders en ontkoppelt op deze manier van de vloer. De Pass X250.5 is in staat forse vermogens te leveren, de Diptyque profiteert daarvan, want al vormt hij een vriendelijke belasting, het rendement is erg laag. Nog een stuk lager dan mijn PMC’s en die lusten al een slokje.

Een lust voor het oor

Waar ik erg gecharmeerd van ben geraakt is het weergeven van het kleinere klassieke werk zoals geschreven door Bach, Mozart, Vivaldi en vele andere componisten. De ‘Concertos for 3 & 4 harpsichords’ van Bach, uitgevoerd door The Academy of Ancient Music onder aanvoering van Christopher Hogwood vormen een lust voor het oor. Misschien juist omdat dit soort muziek enorm kan profiteren van de snelheid en transparantie van een paneel, ongekleurd blijft, geen absurde eisen stelt aan de lage tonen en nimmer scherp gaat worden op de ribbon tweeter. Het speelt vrolijk, gedreven, zuiver en ook na lange tijd luisteren prettig. Geen moment gaat de muziek mij vervelen. In dat opzicht moet ik toch echt weer denken aan de Quad elektrostaat. Ook dat paneel straalde zonlicht af met barokmuziek. Janine Jansen, Jaap van Zweden, Rachel Podger, alles wat ik voorbij laat komen maakt indruk en laat mijn genieten. Zouden de Fransen barok soms als referentie gebruiken?

Conclusie

Met in de oren het heerlijke werk uit de koker van grote componisten nadert het moment om de Diptyque dp77 in te pakken en retour te sturen naar de importeur. Dat gaat gepaard met gemengde gevoelens. De dp77 is geen luidspreker waar ik alle muziek op los zou laten, pop in een beheerste vorm gaat prima, voor stevige rock kan ik iets anders bedenken. Jazz werkt probleemloos. Heel groot orkestraal werk verdient eveneens een groter model of een ander soort luidspreker. Barok, dat is een zonnetje en raakt mij precies in het hart. Daarmee is de dp77 voor mij een luidspreker welke moet passen bij de muzieksmaak van de koper. Om vervolgens de koper te plezieren met de ongekunstelde en natuurlijke weergave mogelijk met deze dipool. De constructie en afwerking zijn heel netjes, de blank gelakte staanders onder mijn dp77 ontvingen wel het nodige commentaar. Net als de aansluitingen aan de onderzijde, achterop zou fraaier zijn, mogelijk is het paneel en frame met zijn 2 cm daar niet dik genoeg voor. Het zijn kanttekeningen die niets afdoen aan de weergavekwaliteit waar het allemaal om draait. Weer eens verblijdt met een totaal ander concept dan de eeuwige blokkendoos met klassieke conus luidsprekers resteert een gevoel dat ik met de Diptyque dp77 best kan leven, hem graag neerzet op een goed plekje in de kamer en daar laat staan.