Fabrieksbezoek: Gauder Akustik – Lautsprecher fürs Leben

Gauder Akustik

De Gauder fabriek blijkt zo’n 550 km van het nabij Utrecht gelegen More Music hoofdkwartier te liggen en na een hele lange autorit parkeren we met dank aan de tegenwoordig voortreffelijke navigatiesystemen, gezond en wel voor het Gauder Akustik pand. Door het regelmatig afleggen van andere fabrieksbezoeken, doemen ook meteen een aantal ‘gevaarlijke’ maar o zo leuke vergelijkingen op. Zo bestaan de onderkomens van vooral de oudere Engelse audiomerken uit een garage of kleine loods. Daar is vervolgens een iets groter exemplaar tegenaan gebouwd, weer wat later volgt een nog groter en zo krijg je uiteindelijk bijzonder gevormde bouwwerken. In Scandinavië zijn de faciliteiten doorgaans wel als één geheel gebouwd, maar ook lekker generaliserend ‘Ikea’ strak en sober ingericht. In Italië wordt dan weer vol trots gebruik gemaakt van een groot aantal lokale toeleveranciers, waarbij ambacht, uiterlijke schoonheid en kwaliteit hoog in het vaandel staan. En Duitsland? Ook in ons buurland is het gebruikelijk dat bedrijven uit één onderkomen bestaan, is de inrichting sober en doelmatig en is men vooral trots op de vele technologische noviteiten, de bouwkwaliteit, materiaalkeuze en de eindafwerking. Zo ook bij Gauder Akustik, wat aan de buitenzijde oogt als een langgerekte middelgrote fabrieks-hal waar ramen en metaaldelen elkaar net zo ‘avontuurlijk’ afwisselen als de materialen steen en hout. Nieuwsgierig begeven we ons naar de hoofdingang om niet veel later kennis te kunnen maken met de enthousiaste Gauder bedrijfsleider Volker Specht.

Opmerkelijke noviteiten

Na een hartelijke kennismaking kijk ik eens goed om mij heen. De hal blijkt aan de binnenzijde in veel verschillende compartimenten te zijn onderverdeeld, waardoor we in theorie alle kanten op kunnen. Gelukkig wordt in dit stadium van ons bezoek die keuze nog voor ons gemaakt en lopen we achter Volker steeds dieper het bedrijf in. In vogelvlucht zie ik links een hal met houtbewerking, pal daarnaast een grote ruimte voor het test- en verpakkingsgedeelte, vervolgens een assemblagedeel, een kleiner vertrek waar de filters worden gemaakt, een magazijngedeelte, een geluidsdichte ruimte voor de vervaardiging (frezen) van printplaten en zo gaat het maar door. Ineens staan we stil bij een trap naar de bovenverdieping en komt een bijzonder vrolijke man met opvallend helblauwe ogen rustig naar beneden lopen. Het blijkt om oprichter en eigenaar Dr. Roland Gauder te gaan en terwijl hij ons allemaal vriendelijk doch onderzoekend aankijkt en de hand schudt, worden we ook door hem van harte welkom geheten bij zijn trotse onderneming. Dat we vervolgens naar een lokaal restaurant gaan om van een welverdiende lunch te genieten zal ik u besparen, maar dit was wel een mooie eerste gelegenheid om alvast wat meer over het bedrijf en zijn werkwijze te weten te komen.

De Gauder productlijn bestaat op dit ogenblik uit drie luidsprekerseries. De gloednieuwe in september geïntroduceerde uit vijf modellen bestaande ‘instap’ Arcona serie, de meer geavanceerde en daardoor ook hoger geprijsde Ceramic lijn die twee luidsprekers bevat en helemaal aan top tenslotte de zeer bijzondere state-of-the-art DARC serie die uit maar liefst zes modellen bestaat. Doordat ik tijdens het eten met Roland in gesprek ben geraakt, is mijn eerste vraag aan hem waarom Gauder Akustik hoofdzakelijk van de keiharde keramische en diamanten units van het eveneens Duitse merk Accuton gebruik maakt en niet van de bij veel andere merken zo vaak toegepaste zachtere materialen. Doordat hij natuurlijk min of meer met deze vraag rekening heeft gehouden, zegt hij met olijke blik: ‘Omdat ze veel dichter bij het ideaal komen dan heel veel andere materialen. Zowel keramiek als diamant zijn namelijk enorm stijf en licht tegelijk. Hierdoor kunnen transiënten en complexe signalen heel goed worden gevolgd en ontstaat er een werkelijk hoge definitie van de muziek.’ En de zo vaak genoemde hardheid in de weergave bij deze materialen? (Roland slaat zijn ogen ten hemel) ‘Dat is vooral afkomstig wanneer voor te flauwe filterhellingen wordt gekozen. Kijk Werner je moet het zo zien. Bij harde materialen heb je veel nadrukkelijkere resonantiepieken dan bij zachte materialen. Maar het mooie is dat bij harde materialen ook veel beter is te bepalen waar ze op zullen treden. Het enige wat je dan vervolgens moet doen is heel stijl filteren.’ Maar dan treden toch snel vervelende fasefouten op en is het middel bijna erger dan de kwaal? ‘Die vlieger gaat inderdaad op als je dit conventioneel doet. Maar ik heb zelf een methodiek bedacht waarbij ik 60 dB per octaaf kan filteren en daar maar de helft van het aantal componenten voor nodig heb dan gebruikelijk!’ Roland geniet duidelijk van de stilte die nu ineens aan tafel valt en kijkt triomfantelijk rond als een trotse wetenschapper die voor het eerst zijn uitvinding aan het publiek presenteert. ‘Omdat dit een Gauder bedrijfsgeheim is ga ik niet uit de doeken doen hoe ik het voor elkaar heb gekregen. Maar hierdoor kan ik wel heel steil filteren, wat ook echt nodig is, maar blijf ik tevens verschoond van een enorm complex filter.’

Van MDF naar gegoten aluminium

Wanneer we na de maaltijd weer naar de fabriek terugrijden en daar de rondleiding vervolgen, valt meteen op dat enorm veel in eigen beheer wordt vervaardigd. Dat begint al met de complete houtbewerking inclusief eindafwerking zoals fineer en spuitwerk. Wordt vervolgd door de speciale printplaten voor de luidsprekerfilters die in een speciaal gebouwde geluidsdichte ruimte worden gefreesd en wordt tenslotte afgerond door de montage van zelfs de meest kleine onderdelen. Eigenlijk worden alleen de fabricage van de aluminium delen uitbesteed en worden de filtercomponenten extern ingekocht. De Accuton luidsprekerunits worden tenslotte allemaal volgens zeer nauwkeurige Gauder specificaties en ideeën vervaardigd, wat wederom voor een minder complex filter zorgt. Volker legt uit: ‘Een zeer steil 60 dB per octaaf filter is één, maar een tweede zeer belangrijk deel om de typerende Gauder weergave te bereiken, is dus dat door een intensief samenwerkingsverband met fabrikant Accuton, alle units echt volledig op onze specificatie worden vervaardigd! Het gaat daarbij dus niet om standaard units met wat ‘gepimpte’ specificaties, maar wel om exemplaren die de exact benodigde waarden die Roland heeft uitgerekend belichamen. Alleen op deze wijze is het mogelijk om de door ons beoogde maximale kwaliteit te bereiken bij zo min mogelijk complexiteit.’

Na op deze wijze de nodige ruimtes en hallen te hebben doorkruist, staan we ineens oog in oog met wat nog het meeste op de ribben van een walvis lijkt, maar dan wel veel kleiner. Doordat ik mij voor deze trip in het Gauder programma heb verdiept, herken ik deze ribben als de bouwstenen voor de prestigieuze DARC serie. Net zoals enkele andere top high-end merken, maakt ook Gauder veelvuldig gebruik van het materiaal aluminium voor hun kast. Alleen wordt er hier niets gefreesd maar is voor een wezenlijk andere route gekozen. Roland: ‘De DARC serie is eigenlijk gestart als een min of meer toevallig experiment. Want tijdens het vervaardigden van de ringen die gestapeld een kast zouden gaan vormen, besloten we tijdens het evaluatieproces uit nieuwsgierigheid om in plaats van hout, ook een keer de ringen uit aluminium te laten vervaardigen. Hoewel we vooraf al wel het nodige verschil verwachtten, schrokken we toch hoeveel het uiteindelijk uitmaakt. Want hoewel de MDF ringen zeker niet ondermaats presteerden, gaf het veel stijvere aluminium meteen veel meer dynamiek, rust, kleuringsvrijheid en realisme. Helaas schrokken we nogmaals toen we gingen calculeren wat zo’n model met dat materiaal en die bewerkingen dan uiteindelijk moest gaan kosten. Een DARC 100 die we nu voor Ä 39.998,- kunnen verkopen, zou vervaardigd volgens die methode dik over de Ä 100.000,- heen gaan! Ondanks het fantastisch goede resultaat vonden we dit toch al te gek en ook niet passend binnen de Gauder gedachte. Maar wat dan? Het plan laten varen? Hoe we er op kwamen weet ik eigenlijk niet eens meer, maar iemand opperde op een bepaald moment om het eens te proberen door de ringen te gieten in plaats van te frezen.’

De aanhouder wint

‘Hoewel in theorie mooi, bleek het al heel snel veel gemakkelijker gezegd dan in de praktijk gerealiseerd. Het eerste waar we namelijk tegenaan liepen, was dat het oppervlak heel onregelmatig was. Het toonde heel grof en er zaten veel ongewenste gaatjes en oneffenheden in. Vooral door het meedenken van het metaalverwerkingsbedrijf, begonnen we in een volgende fase te experimenteren door het toevoegen van andere stoffen zoals magnesium. Na heel veel volharding lukte het uiteindelijk om een legering te creëren die er zowel heel mooi egaal uitzag, de juiste eigenschappen bezat en die slechts lichte nabewerking nodig had om als onze verschillende afwerkingsvarianten aan te kunnen bieden. Vooral de blanke aluminium afwerking was één van mijn doelen. Dat vind ik niet alleen zelf prachtig, maar het is ook een kleurvariant die je maar hoogstzelden tegenkomt.’ Wat is dat bruine materiaal wat zich tussen iedere aluminium rib bevindt? ‘Hoewel de basiskleur bruin is, spuiten we het in iedere benodigde kleur. Het gaat hier om een elastomeer dat precies de juiste elastische/harde eigenschappen heeft om de ribben zowel luchtdicht als naadloos op elkaar aan te laten sluiten. Met de ribben alleen lukt dit niet, omdat er op die wijze toegepast forse resonanties in het aluminium zouden optreden en daar zit je uiteraard niet op te wachten. Zowel het elastomeer als de aluminium ribben, bieden we aan in een groot aantal kleurvariaties. Een reeks die start met het zeldzame naturel aluminium, verder gaat met zilver en zwart, om tenslotte te eindigen in een witte afwerking of zelfs gepolijst aluminium voorzien van een 24-karaats gouden laagje! Met de tussenringen kun je dan vervolgens nog heel mooi met bijvoorbeeld contrasterende kleuren spelen en er is dus heel veel mogelijk.’

Aandacht voor ieder detail

Na de aluminium ribben van de DARC serie, blijkt deze zelfde aandacht voor alle details ook voor alle andere facetten van de productie te gelden. Want de fraai gebogen MDF kasten van de Arcona en Ceramic modellen blijken dermate naadloos in elkaar te steken, dat er zelfs zonder enige laklaag al geen enkele oneffenheid valt te bespeuren! Bij de vervaardiging van de wisselfilters vallen we zelfs even helemaal stil. Want dat er netjes en zorgvuldig gewerkt moet worden bij serieuze kwaliteitsproducten lijkt vanzelfsprekend, maar dat ieder filter bijna als een kunstwerk toont terwijl je het in de praktijk nooit meer zult zien, kom ik toch niet vaak tegen. Alle componentnamen perfect recht naar boven, alle draden onder dezelfde radius gebogen, precies een juiste dosis lijm om de regelmatig zware componenten te fixeren en eersteklas soldeerwerk. Prachtig! Eén van de hoogtepunten van ons bezoek blijkt de montage van een groot DARC model.

Zoals op de foto’s goed zichtbaar, zijn er drie mensen tegelijkertijd nodig om alles soepel te laten verlopen. Reden hiervoor zijn de aluminium ringen die over vier schroefdraad stangen op elkaar moeten worden geschoven. Een nauwkeurig werkje dat de nodige vaardigheid vereist omdat het helemaal gelijk dient te gebeuren. Opvallend is dat de ribben en tussenringen gefixeerd worden door een soort van houten duvels en dus geen hard contact maken. Volker: ‘Wanneer we dit kleine detail niet toe zouden passen, zouden we al meteen veel kwaliteit verliezen. Want zodra we de ringen met een harde verbinding op elkaar zouden stapelen, zou de weergave meteen harder en meer versmeerd overkomen’ Wat tijdens de bouw ook opvalt, is dat er op twee plaatsen tussenschotten zijn geplaatst. Roland: ‘Dit is gedaan ter beheersing van de inwendige luchtstroom, resonantiecontrole en om een compartiment te creëren zonder luchtwervelingen. De vloerstaande DARC modellen bezitten namelijk een basreflexopening aan de onderzijde en dus is er veel luchtwerveling in het onderste compartiment. In het middelste deel zijn geen units en dus ook geen trillingen, dus een ideale plaats voor de wisselfilters. Het bovenste deel is tenslotte voor de midden- en hoogunits en is volledig gesloten.

Ongekende (instel)mogelijkheden

Doordat geen ruimte ideaal is en het maar al te fijn is wanneer je de weergave van een luidspreker op de akoestiek af kan stemmen, is het bij de DARC modellen mogelijk om met jumpers zowel het laag als hoog met 1,5 decibel te verzwakken of te versterken. Eveneens zinvol is de nieuwe mogelijkheid om met een andere jumper te kiezen of de weergevers hun maximale bandbreedte in het laag mogen benutten, of dat ze hierin bewust in bepaalde mate worden beperkt. Daardoor ontstaat behalve een aanmerkelijk vlakker impedantieverloop, ook de mogelijkheid om van alle soorten versterkers zoals zelfs minder krachtige buizenontwerpen, gebruik te maken. Als klap op de voorpijl is het bij een werkelijk problematische akoestiek zelfs mogelijk om een wisselfilter op maat te laten maken. Over maatwerk gesproken.

Luisteren

Doordat niemand van ons (journalisten) buiten enkele modellen uit de DARC serie nog de andere Gauder modellen heeft gehoord, starten we in de luisterruimte met de 2,5-weg Arcona 80 mkII. Een fraai slank vloerstaand luidsprekerontwerp van slechts 21 cm breed, 105 cm hoog en 39 cm diep en wat voor Ä 4.998,- per paar over de winkeltoonbank gaat. De aansturing vindt plaats door een eveneens uit Duitsland afkomstige Acoustic Arts Power 1 geïntegreerde versterker en een Acoustic Arts Player 1 cd-speler. De Arcona modellen worden wel helemaal in eigen huis vervaardigd en het is mooi dat de keuze om de bass extensie te beperking ook hier aanwezig is en dat er eveneens van de kostbare en vooral zeer goede Accuton luidsprekerunits gebruik wordt gemaakt. Geheel volgens Gauder recept zijn de filterhellingen met 50 dB/octaaf weer supersteil en zijn de filteronderdelen kwaliteitsonderdelen van het bekende Duitse Mundorf. Tja, wat kun je voor zinnigs zeggen in een ruimte waar je nog nooit bent geweest, elektronica en kabels waar je niet mee bekend bent en dan ook nog een paar luidsprekers die je nooit eerder hebt gehoord? Uiteindelijk toch meer dan we dachten, want het eerste wat mij opvalt is dat de signatuur meteen erg lijkt met wat ik op de Nederlandse shows van de DARC topserie heb gehoord. Dus kort gezegd is dat strak, snel, evenwichtig, breedbandig, spontaan, dynamisch en bovenal ook ongesluierd direct. Wat verder ook meteen opvalt, is dat het wat harde, geaccentueerde geluid wat bij bepaalde toepassingen bij deze superstijve drivers voorkomt, geen moment bij de Arcona of het merk Gauder in het algemeen waarneembaar is. Een direct gevolg van de zeer steile filtering, waardoor materiaalresonanties ruimvoldoende worden onderdrukt.

Het verschil tussen MDF en aluminium

Als volgende luidspreker wordt de DARC 40 monitor met vereende krachten de ruimte binnengedragen. Vereende krachten voor een monitor? Jazeker, want de 40 weegt zonder een stand van zichzelf al 35 kilo en jaagt mede door zijn bijzondere en compromisloze constructie de prijs meteen op naar een eerbiedwaardige Ä 15.998,- per paar! Oké, dus we gaan nu van een serieuze maat betaalbare vloerstaander, naar een ultra high-end monitor. Wanneer we met dezelfde muziek van start gaan, ben ik oprecht verbaasd. Want binnen dezelfde klankfilosofie doet de monitor werkelijk alles beter. Zo is er veel meer overtuigingskracht, een nog groter en beter gedefinieerd stereobeeld, een hoger oplossend vermogen, minder kleuring en vooral veel meer dynamiek, slagkracht en expressie. Precies deze laatste drie aspecten zijn volgens Roland het verschil tussen het materiaal MDF en het gegoten aluminium. Hoewel we nog uren van de 40 zouden kunnen genieten, sluiten we de sessie af met de komst van de ‘slechts’  Ä 4.000,- duurdere DARC 60. Dit is de kleinste vloerstaander uit deze Gauder topreeks die qua weergave echter als een levensgroot systeem overkomt! Lage tonen hebben veel invloed op onze perceptie van het midden en hoog en dat is ook bij dit model heel goed merkbaar. Door de extra woofer is ook de dynamiek nog groter, speelt het nog gemakkelijker en overstijgt de weergave met gemak wat gebruikelijk is binnen deze afmetingen en prijsklasse. Een waardige afsluiter.

Conclusie

Na vervolgens in de bedrijfskantine te genieten van een door het personeel zelf bereide warme maaltijd, is het tijd voor het afscheid en is er voldoende stof om tijdens de lange terugreis te overdenken. Want wat is het toch mooi dat er nog steeds ondernemingen bestaan die niet de gebaande paden blijven plattreden en die door eigen innovatie verder dan de gelijk geprijsde concurrentie weet te komen. Gauder Akustik is zo’n bedrijf wat het verdient om ook in Nederland vaste voet aan de grond te krijgen. De vooruitzichten zijn in ieder geval gunstig want voor Ä 2.898,- is er al de Arcona 40 mk II monitor die al over alle genen en deels de materialen beschikt waarmee het merk in het buitenland zoveel furore heeft kunnen maken. Hoewel in de luistersessie niet aan bod gekomen, start de duurdere Ceramic serie met de vloerstaande Vescova CT Black Edition bij € 10.998,-. Daarvoor krijgt u dan een belangrijk deel van de techniek uit de DARC modellen, maar nog wel met een overigens hele fraaie duidelijk geavanceerdere MDF kast. De al regelmatig in dit verhaal aan bod gekomen DARC serie rond het Gauder programma tenslotte naar boven toe af. Maar voor welk model u ook wilt of kunt gaan, Roland Gauder en zijn team hebben diepgaand onderzocht om uit ieder concept en prijssegment het maximaal mogelijke te halen. Uiteindelijk werkt dit zo goed dat de slogan ‘Lautsprecher fürs Leben’ nu eens geen loze marketingkreet is, maar daadwerkelijk hout snijdt.