Slim de zomer door – Van hittestress naar koel en relaxed

Bestand tegen hittegolven

Zijn de Europese huizen en gebouwen wel bestand tegen de toenemende hittegolven? De kans op een hittegolf tijdens de zomer is een factor vijf groter geworden. En de gemiddelde temperaturen tijdens deze hittegolven zijn nu vier graden Celsius hoger dan zo’n vijftig jaar geleden. Ook duren de aaneengesloten perioden van een hittegolf langer. Kunnen wij de bewoners hiertegen smart beschermen zonder oplopende kosten en energieverbruik? Het besef bij architecten, overheid, bouwers en installateurs groeit dat mensen in gezondheid en welzijn achteruit gaan als zij niet in een aangenaam binnenklimaat kunnen wonen en werken. Hoge temperaturen geven immers belasting van ons vaatstelsel (bloedruk en hart), hittestress, uitdroging, verlies van zouten en beïnvloeden de hersenfuncties negatief. Boven de 50 graden Celsius ontstaan er levensgevaarlijke situaties.

Standaard zijn onze huizen niet meer opgewassen tegen deze opkomende hittegolven. Tevens vreten allerlei domme en minder efficiënte koelsystemen energie. Daar valt gelukkig wel behoorlijk veel tegen te doen. Van eenvoudige maatregelen tot slimme geoptimaliseerde hitte bestrijdende ecosystemen.

Slimme thermostaten

Bij een slimme thermostaat wordt in de eerste instantie vaak gedacht aan behaaglijk warm en het duurzaam omgaan met energie. Een tweede zeer belangrijke toepassing vormt echter de besturing van airco’s en andere koelsystemen. Dit zowel als er iemand aanwezig is als op afstand als er niemand thuis is.

De moderne slimme thermostaat maakt steeds meer deel uit van interactieve klimaatcontrole in huis en op kantoor gekoppeld aan de HVAC-apparatuur en zonwering. Bijvoorbeeld Google en Nest, Alexa van Amazon, Honeywell en Apple bieden het smart home en building daarbij op zijn wenken.

Airco’s en ventilatoren

Energiezuinige slimme airco’s vormen een belangrijke verdedigingslinie tegen oplopende temperaturen binnenshuis. Behalve koelen bevochtigen zij doorgaans ook. Nu zijn airco’s ook zware energievreters en bij verkeerd gebruik loopt de efficiëntie snel terug. Per AC-app programmeerbaar, op afstand aan te sturen en te integreren met de rest van het klimaatsysteem zijn dringend gewenst. Airco’s vallen goed te combineren met luchtreinigende systemen. Dit op het gebied van fijnstof, pollen, bacteriën, virussen (Corona aerosolen), vieze luchtjes en schimmels.

Bij voorkeur kies je voor een splitsysteem met een mechanische module buiten aan de muur of op het dak van de garage een systeemmodule binnenshuis. Een verrijdbare losse unit is een stuk minder efficiënt en vereist een oplossing voor de afvoerslang naar buiten. Denk ook aan het slim instellen van comfort- en niet gebruikte leef/werk-zones.

Ventilatoren zijn onder te verdelen in plafond en staande (vloer-)modellen. Plafondmodellen zijn al zo’n 150 jaar in zwang. Het werkt vaak beter dan verwacht, kost minder energie en je zit niet gauw in de luchtstroom. De aanschaf is een stuk voordeliger dan bij airco’s. Een ander punt is dat de combinatie van luchtventilatoren en airco’s elkaar nog eens versterkt. Ook de plafondventilatoren zijn slim geworden: voor te programmeren, op afstand te bedienen, te koppelen aan de smart thermostaat en het WiFi-netwerk.

Vloerventilatoren werken bevredigend tot goed op korte afstand. Het blijft altijd de vraag of je nu wel in of juist uit de luchtstroom wil zitten. De slimme modellen kennen meerdere standen, sensoren die automatisch de benodigde koeling inschatten en zelfs aanvullende bevochtigingssystemen. N.B.: Het ventileren met water houdende lucht werkt nog meer verkoelend.

Ont- en bevochtiging

In Nederland voelt de hitte vaak drukkender aan dan bijvoorbeeld in de landen rond het Middellandse zeegebied. Dat komt door de hogere luchtvochtigheid in ons land. Breng de luchtvochtigheid van bijvoorbeeld 70% terug naar 50-40% en het wordt meteen een stuk dragelijker. Airco’s voeren vocht dat vrijkomt in de koudere lucht naar buiten af. Maar je kunt ook slimme elektronische vochtvangers inzetten.

Te weinig vocht in de binnenlucht is ook zeker niet te bedoeling. Zo dreigt in combinatie met hoge temperaturen uitdroging. Dan komen juist de slimme elektronische luchtbevochtigers in het vizier. Er is inmiddels een ruime keuze uit per WiFi-netwerken aangestuurde humifiers en dehumifiers. Een andere interessante vorm van heilzame bevochtigers zijn slimme douchesystemen. Die werken heel verkwikkend tijden hittegolven.

Een vaak optimale combinatie is die van luchtbevochtigers/ontvochtigers met luchtreinigers. Dan sla je meerdere binnenklimaat-vliegen in een klap. Naast de beste luchtvochtigheid meteen ook het fijnstof, ozon, schadelijk    stikstof verbinding, pollen e.a. ziekmakers uit de lucht.

Slimme zonwering

Met behulp van slimme zonneschermen, jaloezieën, screens, blinds en andere vormen van zonwering valt van buiten naar binnen dringende hitte tot wel 45 % te reduceren. Daarnaast bespaart effectieve zonwering flink op de rekening van de airco en andere koelsystemen in huis of op kantoor. Dit alles hangt uiteraard af van het type zonwering en het juiste gebruik.

De term ‘zonwering’ wordt gebruikt voor externe en interne systemen die de hoeveelheid warmte en licht van de zon die via vensters en glazen gevels binnendringt regelen en zo oververhitting voorkomen. Zonwering werd al in de oude Egyptische, islamitische en Perzische culturen toegepast. Het gaat daarbij zowel om zonwering aan de buitenkant (voor het glas als warmte werende elektrische gordijnen aan de binnenzijde.

In het smart home of building maakt de zonwering geïntegreerd deel uit van het complete ecosysteem. Besturing via apps en het aanwezige domoticanetwerk is daarbij obligaat. Kort samengevat: Geautomatiseerde zonweringsystemen voorkomen dat de temperatuur te hoog oploopt binnenshuis, zodat kunstmatige koeling (deels) overbodig wordt, de energierekening naar beneden gaat en de gebruikers in alle weersomstandigheden van meer comfort genieten.

Gelukkig worden slimme zonweringen steeds goedkoper. Bij de bouwmarkt, Ikea en prijsstunter wordt het zelfs aantrekkelijk met het oog op het geboden comfort en energiebesparing. Bijvoorbeeld thuis mogelijkheden genoeg in combinatie met Alexa, Google Home en Apple HomeKit. En wie een beetje handig is hangt deze zonwering zo out of the box zelf op.

Warmtepompen

In principe zijn warmtepompen ook geschikt om in huis te koelen. Zij zijn immers bedoeld om overtollige warmte af te voeren, op te slaan en deze in koudere tijden weer in huis af te geven. Daarnaast pompt het systeem in warme tijden koele vloeistof het huis in. In de praktijk blijkt de warmtepomp bij koelen echter minder effectief te werken dan airco’s. Het inregelen is nogal eens lastiger dan gedacht, energie verbruikende pompen blijven draaien en is het continu aan/uitschakelen niet bevorderlijk voor de levensduur. Om deze beperkingen te omzeilen is een echt slim afregelsysteem vereist.

Warmtepompen kunnen koelen via de vloer en speciale radiatoren. Door een radiator met een ventilator te combineren valt de binnentemperatuur zeker met zo’n vier graden of meer te verlagen. Let echter op condensvorming aan de koudere elementen. Airco’s voeren het teveel aan vocht in koudere binnenlucht af. Radiatoren niet.

Onbedoelde warmtebronnen

Lampen en andere apparaten in huis produceren vaak ook warmte. In de winter is zulks geen probleem doch tijdens hittegolven is het elke graad meer die telt. De per smartphone en app bediende programmeerbare slimme schakelaars helpen al een flink stuk. Ook het vervangen van halogeen- en gloeilampen scheelt al een flinke slok op de warmteborrel. Er zijn tal van intelligente en sfeervolle lichtsystemen verkrijgbaar die op de temperatuur letten. Apparaten die minder energie verbruiken en/of niet altijd aanstaan geven logischerwijs ook minder warmte af. Let op het energielabel en het slim aan/uitschakelen. Tevens vallen de overige domotica-apparaten goed te programmeren op hun energiestand en warmteafgifte in het totale ecosysteem binnenhuis.

Speciale aandacht voor het koken in huis. Dat produceert zowel warmte als vocht. Hoe minder hoe beter. En dat is kostje naar het bekkie van smart kitchen equipment.

Ook in de slaapkamer

Het is slecht slapen in te warme vertrekken. Dat verergert de gezondheidsklachten en vermindert het welzijn en ons functioneren. Naast de al eerder besproken koeltechnieken heb je in de slaapkamer nog een aantal andere mogelijkheden.

Bijvoorbeeld slimme matrassen die hun eigen ecosysteem voor de goede nachtrust creëren. Zowel in de warme zomer als in de koude winter de ideale slaaptemperatuur. Bij tweepersoons zelfs instelbaar per slaapzijde (dual). Verder monitort een dergelijk slim matras ook de vitale functies en nachtrust. Het enige bezwaar vormt de stevige prijs voor dergelijke slimme matrassen als bijvoorbeeld The Pod. Verder is er beddengoed verkrijgbaar dat de hittesensatie wegwerkt.

Een koel huis begint ook in de tuin

Tijdens een hittegolf komt de warmte van buiten. Behalve er voor te zorgen dat de hitte niet in het smart home of building binnendringt is het zeker een goed idee om de ongewenste hoge temperaturen al deels buiten weg te vangen. Groen doet daarbij meer dan menigeen denkt. Een flinke boom heeft bijvoorbeeld al het effect van meerdere airco’s.

Dat kan prima in de eigen tuin maar ook gemeenten kunnen in de wijk en omgeving vergroenende maatregelen treffen om de hitte te reduceren.

In het kort een aantal groene opties. Het laten begroeien van muren vangt behoorlijk wat hitte weg door middel van natuurlijke isolatie. Voor gevels bestaan er handige kliksystemen om planten aan te bevestigen dit aangevuld met slimme bewateringssystemen.

Dat met groen wegvangen van hittegolven geldt nog eens extra voor bomen in de tuin en om het huis. Bomen geven schaduw, nemen ook meerdere graden aan hitte weg en filteren bovendien ook nog eens op CO2 en fijn stof. Grotere bomen werpen verkoelende schaduwen op het dak. Het effect is aanmerkelijk en scheelt flink op de energiekosten bij interne koeling. Zogenaamde leibomen staan niet alleen fraai maar werpen verkoelende schaduwen op de muren. Hoveniersbedrijven kunnen je goed helpen bij de juiste keuze.

Bij een plat dak valt dit te beplanten tot een sedumdak. Dat werkt zowel koelend als het vasthouden van regenwater. Ook hierbij valt het nodige slim elektronisch te regelen.

Bij balkons is het een kwestie van verkoelende plantenbakken en geen donkere tegels. Hoe lichter van kleur des te meer de warmte er wordt teruggekaatst in plaats van opgenomen. In de tuin zijn er diverse mogelijkheden. Bomen, pergola’s, geen tegels maar een grasveld en waterschermen of fonteinen op basis van regenwater en zonne-energie. Met bomen en klimops bouw je natuurlijke parasols.

Slimme wijken zijn als het goed is ook hittebestendig. Verkoelende bomen en groen. Geen grote fabriekshallen en distributiecentra (de beruchte verdozing) nabij woonwijken. Parken en bossen hebben de voorkeur. En beperk de hoeveelheid gemotoriseerd verkeer dat niet alleen warmte opwekt maar ook nog eens de lucht vervuilt! Bossen produceren transpiratie waardoor er meer waterdamp in de atmosfeer komt en er meer neerslag is. Wanneer de atmosfeer opwarmt, geven de bladeren overtollig water vrij in de lucht.

Planten in huis

Groen in huis of kantoor opnemen heeft een behoorlijk verkoelend effect. Dat komt voor een belangrijk deel door verdamping vanuit de plant zelf. Bijvoorbeeld de Sanseveria die water slim opslaat in de bladeren en als er koeling nodig is dit water in de omgevingslucht verdampt.

Ficussen zijn eveneens welkome huiskoelers. Bekend zijn de Elastica en Benjamina. Verder noemen wij de Goudpalm (een prima luchtbevochtiger en koeler) en lepelplant. Let er op dat het koelende effect van deze planten voor een groot deel ook afhangt van de juiste watertoediening. Het bevochtigen van de aarde valt efficiënt uit te besteden aan slimme bewateringssystemen voor huisplanten.

Tot slot

Hittegolven worden geen killers als de domotica tijdig slim kan ingrijpen. Dit mooi aangevuld met duurzaam groen. Wapen je tegen de komende hitte-ellende en het leven binnenshuis wordt weer een waar genoegen in plaats van kommer en hittekwel. Dat kan zowel voor het gehele huis en kantoor als per eigen comfortzone.

Lees meer artikelen van Home Emotion.