Je kunt als mens diepte zien doordat je, weliswaar onbewust, gebruikmaakt van aanwijzingen uit het beeld wat je ziet. Zo weet je bijvoorbeeld dat wanneer er een auto voor de garage staat, dat er ook een garagedeur achter de auto staat. Omdat de omgeving veel van dit soort aanwijzingen bevat weten we veel over de diepte van bepaalde beelden, maar om dit in drie dimensies te zien combineren we de platte beelden van beide ogen tot één 3D-beeld. Ieder oog heeft namelijk een ander beeld van een situatie. Hou je vinger maar eens recht voor je neus te houden en sluit eerst je linker en dan je rechter oog. Je vinger wisselt schijnbaar van plaats. De hersenen combineren deze twee beelden, om de diepte van voorwerpen precies te bepalen.
Soorten 3D
De rood/groene brilletjes
De techniek met de rood/groene brillen en de rood/groene plaatjes, ook wel anaglyph genoemd, is eigenlijk een van de eerste technieken die er was voor een 3D ervaring. Het 3D beeld wat je ziet door deze bril wordt ervaren door de twee lagen (rood en groen) die een stukje van elkaar verschillen. De bril zorgt ervoor dat je alleen de laag ziet die voor dat ene oog bestemd is. Hierdoor ziet elk oog het voorwerp uit een ander perspectief. De hersenen zorgen er vervolgens voor dat er één beeld van gemaakt wordt, met diepte, dus 3D. Het grote nadeel van deze techniek is dat je al het gevoel voor kleur verliest. Vandaar dat deze techniek in de jaren ’50 wel populair was.
Polarisatie projectie (passief 3D)
Dit is een techniek die tegenwoordig vaak wordt toegepast bij 3D voorstellingen in de bioscoop. De film wordt geprojecteerd met behulp van twee projectoren, een voor het beeld voor het linker oog en een voor het beeld voor het rechter oog. Ook is voor beide projectoren een polarisatiefilter geplaatst die het licht maar in één richting doorlaat. Deze filters voor beide projectoren zijn ten opzichte van elkaar 90º gedraaid. Door nu in het brilletje (polariserende brillen) ook polarisatiefilters te gebruiken die ook 90º van elkaar gedraaid zijn, worden de beelden van elkaar gescheiden en wordt het 3D effect gecreëerd. 3D tv met de polarisatie projectie verloopt volgens hetzelfde principe als bij bovenstaande beeldprojectie, echter zijn de polarisatiefilters hier in het beeldscherm ingebouwd. Er zijn verschillende fabrikanten die deze techniek gebruiken, waaronder LG en Philips.
Lees meer over de werking en voor-en nadelen van de passieve 3D techniek
Wissel projectie (actief 3D)
Deze techniek wordt door sommige bioscopen gebruikt. Hier wordt om de beurt het rechter en het linker beeld geprojecteerd. Het publiek moet gebruik maken van shutter brillen. Dit zijn brillen waarvan ieder glas om de beurt ondoorzichtig gemaakt kan worden. Wanneer het linker beeld wordt vertoond zal het rechter glas ondoorzichtig zijn en andersom. De brillen moeten dus wel sync gelegd worden met de projectie. Dit gebeurt meestal door middel van een sensor in de bril die in connectie staat met een sensor boven het scherm. Een klein nadeel is wel dat shutter brillen actief zijn, wat inhoudt dat ze voorzien moeten worden van stroom. Hierdoor zullen de prijzen van shutter brillen relatief gezien hoog liggen (denk aan 60 tot 100 euro per stuk). Er wordt al gezegd dat gemiddelde shutter bril ongeveer 25 uur aan 3D tv kunt kijken. 4 uur voordat de batterij op is krijg je een signaal en kun je de bril door middel van een miniUSB-kabel opladen.
De wissel projectie-techniek met shutter brillen verlangen wel van het 3D display, of de 3D tv, dat deze een hoge resfresh rate heeft. 100Hz of 120Hz is voor menig lcd tv normaal, maar om de 3D ervaring soepel te laten verlopen met shutter brillen is een hogere snelheid nodig, ongeveer 200Hz. Hoe lager de refresh rate, des te eerder je als kijker de overgang tussen frames ziet. Ook kan er bij lage refresh rates motion blur optreden. Dit is een van de redenen waarom Panasonic beweert dat plasma hét medium is voor 3D. Plasma tv’s hebben namelijk over het algemeen een veel hogere refresh rate dan lcd tv’s (600Hz tegenover 100Hz of 200Hz).
Lees meer over de werking en voor-en nadelen van de actieve 3D techniek
Zonder bril (autostereoscopisch)
Er bestaat tegenwoordig ook een techniek die geen gebruik maakt van brillen. De techniek zorgt dat er twee verschillende beelden tegelijk op het scherm vertoond worden en wanneer je dan op bepaalde ‘sweet spots’ (plaatsen waar vanuit je het 3D beeld waar kunt nemen) voor het beeld zit, worden de beelden door je hersenen weer als 3D ervaren. Een filter (parallax barrier), welke voor het scherm geplaatst wordt, zorgt ervoor dat pixels van het ene beeld alleen in het rechter oog komen en pixels van het andere beeld alleen in het linker oog. Het is mooi dat we geen brillen meer nodig hebben voor deze techniek maar er kleven ook twee nadelen aan. Zo is het beeld relatief donker doordat er bepaalde lichtstralen voor je linker of rechter oog geblokkeerd worden, maar het grootste nadeel is dat je op exacte posities voor het scherm moet zitten voor de 3D ervaring. Daarnaast valt het effect weg zodra je je hoofd schuin houdt en ook kan, wanneer een tv voorzien is van een resolutie van Full HD of minder, het beeld pixelig overkomen.
Lees meer over 3D tv’s zonder 3D bril
Wat heb je nodig om 3D tv te bekijken?
Allereerst spreekt het natuurlijk voor zich dat je een 3D tv nodig hebt en de daarbij behorende 3D brillen. Maar daar houdt het niet bij op. Je hebt ook een bron nodig die 3D Blu-ray discs kan afspelen. We hebben nog geen fabrikanten gezien die hun huidige, 2D, Blu-ray spelers via een firmware update geschikt gaan maken voor 3D (lees hieronder verder over producten met HDMI 1.3 en de mogelijkheden voor 3D). Dit zou een mooi idee zijn aangezien dit de consument niets extra kost. De meeste merken bieden alleen compleet nieuwe hardware aan die 3D geschikt is. Een 2D Blu-ray speler zul je dus moeten vervangen voor een 3D Blu-ray speler.
Receivers
Qua receivers is de vraag belangrijk of je de receiver gebruikt om de switchen tussen HDMI videobronnen. Wordt het video signaal van je Blu-ray speler (straks 3D Blu-ray speler) via je receiver naar je tv gestuurd? Als het antwoord hierop ja is heb je een nieuwe 3D receiver nodig. Een oplossing is om voor een 3D Blu-ray speler te kiezen met twee HDMI uitgangen, zoals de Panasonic DMP-BDT350. Één HDMI kabel loopt dan naar je tv voor het 3D-signaal en één kabel gaat naar je receiver voor het audiosignaal. Als je het schakelen tussen videobronnen wilt behouden met de receiver en je maakt gebruik van een 3D-bron, dan heb je een 3D receiver nodig.
HDMI
De volgende vraag is of je de huidige HDMI kabels kunt behouden. In de meeste gevallen is het antwoord hierop ja. De meest recente HDMI 1.4 (High Speed HDMI) kabels kunnen gewoon het 3D-signaal doorsturen. HDMI 1.4 ondersteunt naast 3D een uitgebreider kleurenschema, 4k (Ultra HD) resolutie, en ethernet (de mogelijkheid om een internetverbinding te delen via HDMI).
Wanneer je nu een HDMI High Speed kabel hebt zit je helemaal goed qua HDMI 1.4 functies. Fabrikanten mogen zelfs geen versie nummers meer noemen. Hou het dus gewoon op een HDMI High Speed kabel. De meeste HDMI 1.3a kabels (dat staat er waarschijnlijk nog op) zijn al voorzien van genoeg bandbreedte zodat ze een High Speed HDMI kabel zijn, dus test eerst of je huidige kabel werkt.
Lees hier meer over de nieuwe HDMI logo’s en High Speed HDMI.
Digitale TV
Digitale televisie decoders (set-top-boxen) zijn een ander verhaal. Ook deze moeten een update kunnen krijgen voor het verwerken van 3D om 3D-uitzendingen naar je TV te kunnen sturen. Alleen de bandbreedte van digitale televisie is te laag om Full HD 3D door te kunnen sturen. Om deze reden werken 3D TV zenders nu met Half 3D weergave (en hebben dus geen HDMI 1.4a kabel en aansluiting nodig).
Voor nog veel meer informatie over 3D en het laatste 3D nieuws, bekijk onze website 3DTVMagazine.nl
Meer informatie
Meer informatie, verkoopadviezen en tips over home cinema systemen, lcd tv’s, plasma tv’s, receivers, luidsprekers, Smart tv’s, oled tv’s, digitale televisie en streaming technieken vind je in onze uitgebreide Homecinema Informatiegids.
