Met een scanner zet je filmnegatieven en diapositieven over naar digitale beeldbestanden. Deze videofiles kan je in de juiste resolutie en afmetingen vervolgens gebruiken in de montage, social media, als foto’s afdrukken of beeldarchieven opnemen. Zo ontmoeten analoog en digitaal elkaar op creatieve wijze. Daarnaast ook het redden van oude beeldarchieven en op zolder teruggevonden filmpjes. In dit artikel bespreken wij twee vriendelijk geprijsde filmscanners van Reflecta en Plustek.
Het scanproces voor het inlezen van negatieven en positieven naar digitale bestanden is in theorie eenvoudig. Je plaatst een filmstrook of ingeraamde diareeks in de scanner. Die werpt daar een lichtstraal doorheen die door de emulsie een CMOS- of CCD-beeldschip belicht. De elektronica van de scanner maakt al of niet met extra software daar vervolgens een digitaal beeld van. Dit beeldbestand voer je in een computer of slaat het op een SD-kaart of USB-stick.
Er komt wel wat meer bij kijken
In de praktijk is het scanproces toch wel wat lastiger dan de hiervoor geschetste theorie. Er zijn bijvoorbeeld ruim 200 verschillende kleinbeeldrolletjes (in kleur-, zwartwit-negatief en dia) verkrijgbaar met elk zo zijn eigen specificaties. Meegeleverde scan-software en ingebouwde AI kunnen helpen om de juiste filmemulsie te detecteren en de bijpassende kleurcorrecties door te voeren.
Om het ingescande negatiefbeeld te kunnen gebruiken dient dit omgekeerd te worden naar een positief. Gelukkig doet de scan-software of de ingebouwde AI dat voor ons amateurs. Anders moet je zulks met een fotobewerkingspakket zoals Adobe Lightroom, Photoshop of Cyberlink PhotoDirector zelf uitvoeren. Dat vergt zowel tijd als voorkennis.
Er zijn verschillende analoge filmformaten. Het meest gebruikt is 35 mm kleinbeeld, 36 x 24 mm. Maar je hebt ook de rolfilmformaten 6 x 7, 6 x 6 en 6 x 4,5 cm. Verder halfframes en 110 mini. Er is keuze uit scanners voor slechts één of meerdere filmformaten.
De resolutie vormt weer een ander punt. Voor 4K is 8MP of 1200 dpi vaak meer dan voldoende. 6K video vergt 21MP en 8K 33MP. Wie grote foto’s, bijvoorbeeld A3-formaat, print, scant op 2400-7200 dpi. Scanners met een lagere resolutie zijn goedkoper. Tevens kost het inscannen bij een gemiddelde resolutie aanmerkelijk minder tijd dan in HIRES.
Bij video extra op de afmetingen van het beeld letten. Foto is veelal 3:2 (kleinbeeld) en video doorgaans 16:9. Dat betekent inzoomen, bijsnijden of een keurig randje om het beeld. Bij 6 x 6 cm rolfilm heb je een vierkant en bij 6 x 4,5 cm 4:3. Idem aanpassen.
Wel of geen computer? Standalone scanners hebben een ingebouwd beeldschermpje en slaan het uitgelezen beeld op via een USB-stick of geheugenkaart. De computer komt in zicht als je meer correctiemogelijkheden en creatieve bewerkingen wenst.
Let er bij het scannen op dat de emulsielaag naar beneden wijst en de gladde rug naar boven. Geavanceerdere scanners met bijpassende software kunnen het filmprofiel herkennen, kleurzwemen verwijderen en onder- of overbelichten.
Loont de aanschaf van een eigen scanner de moeite? Bij grotere aantallen negatieven of positieven wel. Dan heb je de kosten van het elders laten doen er bij 12-15 rolletjes al uit. Het kost natuurlijk tijd doch aan de andere kant hoef je niet op de centrale te wachten.
Reflecta X66
Dit is een CMOS standalone multiformat-scanner. De belangrijkste voordelen van deze Reflecta X66 zijn dat er geen computer nodig is, de scanner geschikt is voor 35 mm, 6 x 4,5 cm, 6 x 6, 6 x 7, 6 x 9, 4 x 4 en 110 materiaal. Voor een 120 rol-scanner betaal je vaak de hoofdprijs echter niet bij Reflecta. Eveneens van belang zijn een eigen 10,9 cm kleuren viewerschermpje (desgewenst via HDMI ook op een monitor) en de ingebouwde eigen slimme beeldbewerking. De bediening verloopt via vijf drukknoppen. Opslag van het ingescande materiaal op een geheugenkaart tot 128 GB. Je kunt deze kaart later apart uitlezen of via de USB-kabel naar de pc of Mac overschrijven.
In feite maakt de Reflecta X66 een foto met de CMOS beeldchip van het doorgelichte filmbeeld. Deze CMOS-chip heeft een resolutie van 14MP met maximaal 1800 dpi, de kwaliteit van een betere smartphonecamera. Voor amateur- en videogebruik zal deze resolutie meer dan voldoende zijn. Je dient de achtergrondverlichting met het meegeleverde borsteltje goed schoon te houden.
De beeldscan bevat 4584 x 3056 pixels. Dat geldt voor alle formaten dus een 24 x 36 mm 35 mm film wordt gescand met hetzelfde aantal pixels als een 6 x 9 cm middenformaat film. Er is een interpolatiemodus om de resolutie te verhogen tot 22 megapixels. Dit vergroot echter alleen het beeld maar niet de scherpte. Een veel duurdere echte grootformaat filmscanner doet dit een stuk beter. De opslag gaat in gecomprimeerde JPEG. Geen TIFF zoals bij meer professionele scanners. Het apparaat is lekker compact en wordt gevoed via USB.
De bediening is relatief eenvoudig. Je leert het werken met de vijf toetsen binnen 10 minuten. Schuif het beeldmateriaal in. Kies eerst voor het type film en juiste formaat uit het submenu. Controleer het beeld op de realtime display. Er is een apart submenu voor belichtingscompensatie (EV), kleur (R,G,B) en scherpte (SHP). Alles naar wens? Druk opdruk op de OK-knop en binnen 2 seconden staat het beeld op de geheugenkaart.
Een beperking bij de Reflecta X66 fototechniek vormt het werken met hoge contrasten. Het dynamischbereik van de CMOS-chip is in deze een stuk lager dan bij geavanceerdere filmscanners. Minder geschikt voor archiefwerk. Niettemin krijg je bij goed belicht materiaal met een normaal contrast prima resultaten!
Samenvattend
Een amateurscanner die zeker voldoet bij sociale media, doorsnee video-editing en het afdrukken van foto’s op A4. Een belangrijke troef is het kunnen uitlezen van tal van negatief- en positiefformaten.
Plustek OpticFilm 8100
Van een geheel ander scankaliber is de Plustek OpticFilm 8100-familie. Wij namen het 35 mm kleinbeeldmodel 8100 dat goed is voor maximaal 7200 dpi (69 Megapixels) en 48-bit color. Er gaan alleen 35 mm filmstroken en ingeraamde dia’s in deze scanner. Voor grotere formaten dient de gebruiker flink meer te betalen. Je sluit deze Plustec met een USB-A kabel aan op de pc of Mac. Er is een losse netvoeding en het formaat wat forser, kleine broodtrommel, maar nog altijd een stuk kleiner dan een flatbadmodel. De Plustek OpticFilm maakt geen foto’s maar scant met een LED-lichtbundel naar een CCD-chip. Echt aftasten dus en dat kost circa 2 tot 3 minuten. Het scannen verloopt in drie fasen met afzonderlijke Rode, Groene en Blauwe scans. Meegeleverd worden een houder voor negatiefstroken en ingeraamde dia’s.
Het instapmodel 8100 voorziet in een hoog dynamisch bereik, het verwijderen van stofjes en beschadigingen, vergaande kleurcorrectie en het uitlichten van schaduwen zonder het aantasten van de middentonen en hoge lichten. Het ingebouwde ICC-profiel zorgt voor exacte kleuren zoals Fuji Velvia/Provia en Kodachrome. Het dynamisch bereik is uit de kunst voor deze prijsklasse. Je ziet nauwelijks ruis. Verder noemen wij nog Automatische Adaptieve Contrast compensatie en Multi-exposure met SilverFast. Voor deze prijs een presentatie waar je u tegen zegt.
De Plustek Optic Film heeft drie knoppen: Aan/Uit, Snelle Scan en Intelligente Scan (met geavanceerdere bewerking). De voorkeur zal in de meeste gevallen echter uitgaan naar totale besturing via de meegeleverde software. Met SilverFast maak je eerst een prescan om het met de houder ingeschoven beeld te beoordelen en kaderen. Daarna volgt de eigenlijke scan.
In combinatie met de meegeleverde SilverFast SE-software gaat er een hele wereld van beeldcorrectie en kleuraanpassingen open. Naar keuze werkt deze scansoftware als begeleider voor de beginner of vrij instelbaar voor de vakman/vrouw. N.B. SilverFast is geschikt voor Windows 10/11 en Mac OS 14/15. Let bij Windows op het laden van de juiste driver! SilverFast herkent 120 negatief-filmprofielen. Verwijdert kleurzweem en kan onder/overbelichten. En met SRDX haal je de krasjes en andere ongerechtigheden netjes uit het beeld.
In de praktijk krijg je beelden die overeenkomen met de opnamen van een fullframe 68,9 MP systeem- of SLR-camera. Heel geschikt voor wie van postersprints houdt want 36 x 24 inch ziet er nog prachtig uit. Voor videomontage en socialmedia kies je een lagere resolutie anders kost het veel scantijd en is het resultaat echt overdone.
Ervaring: Wij hadden een oude Olympus Trip 35 compactcamera gevonden met daarin een filmpje dat er al 33 jaar belicht inzat. Een commerciële ontwikkel & printcentrale bakte daar alleen vage paarse afdrukken van. Een eerste scan met SilverFast 8SE maakte daar al redelijke positieven van. Daarna gevoerd aan Cyberlink PhotoDirector met AI en er kwamen nog best goed positieve beelden uit.
Samenvattend
Het model OpticFilm 8100 voldoet zonder meer aan de eisen van de veeleisende video- en fotoamateur. Heel geschikt voor hoogwaardige afdrukken, verweking van beeldmateriaal in videofilms, archivering en herstel van analoog beeldmateriaal. Een beperking blijft het alleen geschikt voor het 35 mm formaat.
De Plustek OpticFilm 8100 familie omvat nog een aantal hogere modellen. Bijvoorbeeld de 8200i met een apart IR-kanaal voor het optimaal verwijderen van stofjes en krassen. En de met SilverFast AI gebundelde versie die werkelijk alles uit de kast haalt om een zo optimaal mogelijke scan te verkrijgen.
Prijzen & Info
Reflecta X66 € 229,-
www.reflecta.de
Plustek OpticFilm 8100 € 344,-
Plustek OpticFilm 8200 + i Silverfast SE € 412,-
www.plustek.com
Reacties (0)